Τηλεφωνική επικοινωνία Μπάιντεν-Ερντογάν – Κλείδωσε συνάντηση για τα F-16

Δύο εικοσιτετράωρα πριν τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία στις 11 και 12 Ιουλίου, τηλεφωνική επικοινωνία είχαν ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και ο Αμερικανός ομόλογός του, Τζο Μπάιντεν. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής ομιλίας συζητήθηκαν η θέση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, η παράδοση των F-16 στην Τουρκία, καθώς και η διαδικασία πλήρους ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Ο Ερντογάν ανέφερε στην τηλεφωνική συνομιλία στον Μπάιντεν ότι η Στοκχόλμη έχει λάβει μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση ώστε η Άγκυρα να επικυρώσει την υποψηφιότητά της, αναφερόμενος σε αντιτρομοκρατικό νόμο που ψήφισε η Σουηδία, αλλά ότι αυτά τα μέτρα δεν ήταν χρήσιμα καθώς υποστηρικτές του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) συνεχίζουν να πραγματοποιούν διαδηλώσεις στη Σουηδία.

Οι δύο ηγέτες συζήτησαν επίσης για την παράδοση των μαχητικών αεροσκαφών F-16 καθώς για το καθεστώς της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, σύμφωνα με την ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας. «Οι ηγέτες συμφώνησαν έχουν κατ’ ιδίαν συνάντηση στο Βίλνιους (σ.σ. στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ) και να συζητήσουν λεπτομερώς τις διμερείς σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ και περιφερειακά ζητήματα», συμπληρώνει η ανακοίνωση.

H συνέντευξη Μπάιντεν

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν μίλησε κατά τη διάρκεια αποκλειστικής συνέντευξης που παραχώρησε στο τηλεοπτικό δίκτυο CNN για την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής του NATO και στην προσπάθεια στρατιωτικής ενίσχυσης τόσο της Ελλάδας, όσο και της Τουρκίας, κάνοντας μάλιστα αναφορά και στην πώληση των μαχητικών αεροσκαφών τύπου F16.

Ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε μεταξύ άλλων ότι η Σύνοδος Κορυφής του NATO πραγματοποιείται σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία η Σουηδία επιθυμεί να ενταχθεί στη Συμμαχία, αντιμετωπίζοντας ωστόσο την αντίσταση τόσο της Τουρκίας όσο και της Ουγγαρίας. Στο σημείο αυτό, ο πρόεδρος των ΗΠΑ τόνισε ότι είναι αισιόδοξος για την εισδοχή της Σουηδίας στο NATO, αφού το “εμπόδιο” είναι η αναβάθμιση του στόλου μαχητικών αεροσκαφών τύπου F16 της Τουρκίας του ΝΑΤΟ, λέγοντας χαρακτηριστικά:

«Η Τουρκία αναζητά τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών F16. Και ο Μητσοτάκης στην Ελλάδα αναζητά επίσης κάποια βοήθεια. Άρα λοιπόν, αυτό που προσπαθώ να κάνω ειλικρινά είναι να πετύχω μια συνεργασία, στην οποία ενισχύουμε το NATO, όσον αφορά την στρατιωτική ικανότητα τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας, ώστε να επιτρέψουμε στη Σουηδία να ενταχθεί στην Συμμαχία».

Πόλεμος νεύρων από Ερντογάν

Προηγουμένως, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν εμφανίζονταν να συνεχίζει ο παιχνίδι νεύρων με την ένταξη της Σουηδίας, βάζοντας στην εξίσωση και άλλες διπλωματικές παραμέτρους. Την ώρα που εμφανίζεται άκαμπτος απέναντι στη Στοκχόλμη, δήλωσε στη συνάντηση που είχε με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελέκσκι υπέρ της ένταξης της Ουκρανίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, άποψη μάλιστα που όπως είπε είχε διατυπώσει πριν από την έναρξη του πολέμου.

Πρακτικά στην παρούσα φάση η δήλωση Ερντογάν υπέρ της ουκρανικής ένταξης στο ΝΑΤΟ δεν φαίνεται να έχει καμία αξία, όμως διπλωματικά εντείνει την σύγχυση στους κόλπους της Συμμαχίας, καθώς οι πρώην ανατολικοευρωπαϊκές χώρες προτίθενται να θέσουν εκ νέου αυτό το ζήτημα στη Σύνοδο του Βίλνιους. Κατά της ένταξης εν μέσω πολέμου παραμένουν οι ΗΠΑ, όπως επανέλαβε ο πρόεδρος Μπάιντεν ενώ το ίδιο μήνυμα εξέπεμψε και η Γερμανία. Εν τω μεταξύ, άλλο ένα πρόβλημα ανέκυψε με την απόφαση της Ουάσιγκτον να παράσχει βόμβες διασποράς στο Κίεβο. Ήδη οι πρώτες επίσημες αντιρρήσεις έχουν διατυπωθεί από την Ισπανία, ενώ αρνητικές, ή προβληματισμένες εμφανίζονται και πολλές άλλες χώρες του ΝΑΤΟ και μέλη της ΕΕ καθώς αυτά τα όπλα είναι στη λίστα των απαγορευμένων.

Ο Τούρκος πρόεδρος όμως δεν αρκέστηκε στη συντήρηση του μετώπου με το ΝΑΤΟ για την Σουηδία, άνοιξε ζητήματα και με την Ρωσία. Στη συνάντηση με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Κωνσταντινούπολη υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας για την συμπαραγωγή drones, ενώ παράλληλα συμφωνήθηκε από τις δύο πλευρές η επιστροφή των αξιωματικών του τάγματος Αζόφ που είχαν συλληφθεί από τις ρωσικές δυνάμεις στη Μαριούπολη στην Ουκρανία και στο πλαίσιο ανταλλαγής αιχμαλώτων μεταφέρθηκαν στην Τουρκία. Πότε και πως θα πάνε πίσω στο Κίεβο, δεν ανακοινώθηκε με λεπτομέρειες, όμως και επί της αρχής αυτή η συμφωνία Τουρκίας-Ουκρανίας προκαλεί την αντίδραση της Μόσχας.

Κρεμλίνο κατά Άγκυρας

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η Μόσχα δεν είχε ενημερωθεί από την Άγκυρα για την πρόθεση να απελευθερώσει τους αξιωματικούς του Αζόφ και πρόσθεσε ότι

μία τέτοια εξέλιξη είναι έξω από την τριμερή συμφωνία. Επισήμανε ότι οι αιχμάλωτοι που μεταφέρθηκαν στην Τουρκία θα πρέπει να παραμείνουν εκεί μέχρι το τέλος της σύγκρουσης και σημείωσε ότι για τα περαιτέρω κινείται το υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία με το υπουργείο Άμυνας που είχε την ευθύνη της συμφωνίας. Παράλληλα, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης επισημαίνουν ότι και η συμφωνία των σιτηρών (που έγινε με τη διαμεσολάβηση της Τουρκίας υπό την αιγίδα και του ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες) δεν μπορεί να ανανεωθεί με τους υφιστάμενους όρους διότι δεν τηρούνται τα συμπεφωνημένα για τη Ρωσία. Η ισχύς της παρούσας συμφωνίας λήγει στα μέσα Ιουλίου και το ενδεχόμενο καταγγελίας της πυροδοτεί νέο γύρο αυξήσεως στα συμβόλαια αγοράς σιτηρών στις διεθνείς αγορές.

Σε τεντωμένο σχοινί

Οι προθέσεις της Άγκυρας αναμένεται να ξεκαθαριστούν λίγο-πολύ αύριο, στη συνάντηση του Ερντογάν με τον πρωθυπουργό της Σουηδίας Κρίστερσον στο Βίλνιους, πριν τη έναρξη των εργασιών της Συνόδου του ΝΑΤΟ. Τη συνάντηση έχουν προετοιμάζει οι αντιπροσωπείες των δύο χωρών από την περασμένη Πέμπτη στις Βρυξέλλες, με πρωτοβουλία του ΓΓ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ο οποίος θα παρίσταται και στην αυριανή συνάντηση κορυφής.

Ανοιχτό είναι το ενδεχόμενο της συνάντησης του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν με τον Ταγίπ Ερντογάν την επομένη, στην έναρξη των εργασιών της Συνόδου, εφόσον διαφανεί προοπτική άρσης του αδιεξόδου. Διαφορετικά θα είναι μία επιπλέον σκιά στις σχέσεις Μπάιντεν-Ερντογάν και το τελευταίο που θα ήθελε ο Αμερικανός πρόεδρος αυτές τις ώρες είναι να εγερθούν ερωτήματα ως προς τον ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ στην Σύνοδο. Εκτός της Τουρκίας και η Ουγγαρία επιμένει στις αντιρρήσεις της για τη Σουηδία και περιμένει την κίνηση της Άγκυρας, όπως είχε διαβεβαιώσει την προηγούμενη εβδομάδα τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, ο Ούγγρος ομόλογός του Πέτερ Σιγιάρτο.

Και μετά ελληνοτουρκικά

Οι εξελίξεις στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, ειδικά την πρώτη ημέρα θα έχουν όπως είναι επόμενο αντίκτυπο και στην συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν που έχει προγραμματιστεί για την Τετάρτη, δεύτερη ημέρα των εργασιών του ΝΑΤΟ. Η συνάντηση οριστικοποιήθηκε για το μεσημέρι και η ατζέντα σε τέτοιες συνθήκες είναι παρακινδυνευμένο να προβλεφθεί. Εάν ο πρόεδρος της Τουρκίας δώσε το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας το κλίμα για την Τουρκία θα είναι θετικό στους κόλπους του ΝΑΤΟ, στην αντίθετη περίπτωση όμως το βαρύ κλίμα δεν αποκλείεται να επηρεάσει και την ατμόσφαιρα των ελληνοτουρκικών συνομιλιών.

Σε κάθε περίπτωση οι προαιρέσεις της πρώτης μετεκλογικής συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν είναι πολλές και όλες οι προβλέψεις είναι ανοιχτές. Προκειμένου να μην υπάρχουν αιφνίδιες και άσχημες εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά έξι βουλευτές της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ με νέα επιστολή τους προς τον επικεφαλής του State Department Άντονι Μπλίνκεν ζητούν να τεθούν ρήτρες στη συμφωνία πώλησης F-16 προς την Άγκυρα ότι δεν θα χρησιμοποιούνται τα αεροσκάφη εις βάρος άλλων συμμάχων του ΝΑΤΟ (Ελλάδας).

Οι έξι ζητούν μάλιστα από την κυβέρνηση Μπάιντεν δημιουργία εποπτικού μηχανισμού που θα επιβλέπει εάν τηρείται η ρήτρα ώστε να υπάρχουν οι ανάλογες ενέργειες σε περίπτωση αθέτησης από την πλευρά της Τουρκίας, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ.