Στα χέρια του Τραμπ η γεωπολιτική “βόμβα” του Αφγανιστάν

Ο ισχυρισμός πως το Αφγανιστάν μετατράπηκε σε νέο “Βιετνάμ” για τις ΗΠΑ, εκ πρώτης όψεως, μοιάζει υπερβολικός. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε πως η πολεμική εμπλοκή στο Αφγανιστάν δίχασε την αμερικανική κοινωνία. Είδαμε πως δεν μετατράπηκε σε σύμβολο για το παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα, όπως το Βιετνάμ. Έμοιαζε όντως δύσκολο οι Ταλιμπάν να γίνουν ιδεολογικό σημείο αναφοράς, όπως είχαν μετατραπεί παλαιότερα οι Βιετκόνγκ και ο Χο Τσι Μινχ. Όμως, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, πως ο πολυετής πόλεμος στο Αφγανιστάν έχει πλέον κουράσει τους Αμερικανούς.

Η εισβολή του υιού Μπους στο Αφγανιστάν, έναν μήνα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, έμοιαζε σαν το προεόρτιο του νέου αμερικανικού αιώνα. Ενός αμερικανικού αιώνα, που όμως δεν ήρθε ποτέ. Αντιθέτως οι Αμερικανοί βρέθηκαν μπλεγμένοι σε έναν πολυετή πόλεμο, στον οποίο αδυνατούν να επικρατήσουν εδώ και 18 χρόνια. Οι απώλειες των Αμερικανών δεν συγκρίνονται με αυτές του Βιετνάμ, σίγουρα όμως δεν είναι αμελητέες.

Το Αφγανιστάν έμοιαζε να απομυζά πολύτιμους πόρους από την αμερικανική οικονομία, ειδικά μετά την οικονομική κρίση του 2008. Τα γεωπολιτικά κέρδη ήταν μηδαμινά για την Ουάσιγκτον. Αντί να συγκροτήσουν την “Μεγάλη Σκακιέρα”, όπως την οραματίζονταν ο Μπρεζίνσκι, η μετασοβιετική Κεντρική Ασία επέστρεψε στην αγκαλιά της Μόσχας και, εσχάτως, της Τεχεράνης. Όσον αφορά τους Ταλιμπάν, απέδειξαν αξιοθαύμαστες αντοχές έναντι της πολεμικής μηχανής της υπερδύναμης.

Η κυβέρνηση Ομπάμα εστίασε στον πόλεμο του Αφγανιστάν, ενισχύοντας τις στρατιωτικές δυνάμεις κατοχής. Όμως, ταυτόχρονα, επεδίωξε διαύλους επικοινωνίας με τους λεγόμενους “μετριοπαθείς” Ταλιμπάν. Ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος είχε κατανοήσει πως η στρατιωτική νίκη των ΗΠΑ είναι αδύνατη και έψαχνε τρόπους απεμπλοκής. Με τον προκάτοχο του συμφωνεί και ο σημερινός πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, όσο και αν για εγωιστικούς λόγους δεν πρόκειται ποτέ να το παραδεχτεί.

Ο Τραμπ διαπραγματεύεται με τα “κτήνη”

Σχολιάζοντας, στις αρχές του 2018, τις κλιμακούμενες επιθέσεις των Ταλιμπάν, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε μιλήσει για “κτήνη που σκοτώνουν αθώους”. Είχε σημειώσει πως “θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να συνομιλήσουμε με τους Ταλιμπάν”. Όμως η ρητορική του μεγιστάνα απείχε εντελώς από την πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα έψαχνε τρόπους να απεγκλωβιστεί από το Αφγανιστάν, έναν πόλεμο που ο Αμερικανός πρόεδρος αποκαλούσε “άχρηστο”.

Πρόκρινε απ’ευθείας διαπραγματεύσεις με την ηγεσία των Ταλιμπάν, παρακάμπτοντας ακόμα και την ίδια την αφγανική κυβέρνηση. Ουσιαστικά η κυβέρνηση Τραμπ, δικαίωσε τον ισχυρισμό των Ταλιμπάν πως η αφγανική κυβέρνηση αποτελείται από “μαριονέτες” των ΗΠΑ. Όμως, το συγκεκριμένο δεδομένο ουδόλως την απασχολούσε. Προτεραιότητα ήταν να γυρίσουν τα “παιδιά στο σπίτι”, όπως έλεγε στις ομιλίες του ο Ντόναλντ Τραμπ, αναφερόμενος στους Αμερικανούς στρατιώτες.

Το ενδιαφέρον είναι πως οι Ταλιμπάν, παρά τις διαπραγματεύσεις τους με τους Αμερικανούς, ουδέποτε διέκοψαν την πολεμική δράση τους. Το ισλαμικό κίνημα έφτασε ένα βήμα πριν την αιματηρή κατάληψη της πόλης Κοντούζ, την ίδια ώρα που οι ηγέτες του συνομιλούσαν με τον ειδικό απεσταλμένο της αμερικανικής κυβέρνησης. Προηγουμένως, η αφγανική κυβέρνηση απέδωσε πολλές ευθύνες στους Ταλιμπάν, για το κύμα βίας που συγκλονίζει το τελευταίο διάστημα το Αφγανιστάν.

Όπως έδειξε η ιστορική συμφωνία ΗΠΑ-Ταλιμπάν που ανακοινώθηκε, ουδόλως συγκίνησαν τους Αμερικανούς οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης Γάνι. Η ιστορική αυτή συμφωνία, περιλαμβάνει την αποχώρηση 5.000 Αμερικανών στρατιωτών και το κλείσιμο πέντε αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων. Όμως φαίνεται πως ο Ντόναλντ Τραμπ δεν επιθυμεί την ολοκληρωτική αποχώρηση των Αμερικανών. Ο πρόεδρος δήλωσε πως θα παραμείνουν στο Αφγανιστάν 8.000 Αμερικανοί στρατιώτες, χωρίς όμως να δώσει κάποιο σαφές χρονοδιάγραμμα.

“Παράδεισος” το Βιετνάμ

Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει δίκιο να φοβάται πως το Αφγανιστάν κινδυνεύει να μετατραπεί σε πόλο έλξης κάθε λογής τζιχαντιστικών στοιχείων. Το ISIS διαθέτει ενεργούς πυρήνες στο Αφγανιστάν, όπως έδειξε η αιματηρή επίθεση του σε σιιτικό γάμο, στα μέσα Αυγούστου. Μπορεί οι Ταλιμπάν να μην επιθυμούν να μεταφέρουν τον ενδοϊσλαμικό εμφύλιο σουνιτών-σιιτών στο Αφγανιστάν, δεν ισχύει όμως για τις ομάδες που εμπνέονται από το Ισλαμικό Κράτος.

Εξάλλου η ειρηνευτική συμφωνία προβλέπει να κηρυχθεί κατάπαυση του πυρός, η οποία είναι αμφίβολο αν τηρηθεί από τους Ταλιμπάν. Αντιθέτως, υπάρχουν βάσιμες υποψίες πως οι Ταλιμπάν θα κλιμακώσουν την δράση τους κατά της αφγανικής κυβέρνησης, μόλις αποχωρήσουν οι Αμερικανοί. Δεν αποκλείεται να δούμε στο Αφγανιστάν εικόνες που θα θυμίζουν το Βιετνάμ του 1975, τότε που οι δυνάμεις του κομμουνιστικού Βιετνάμ κατέλαβαν την Σαϊγκόν.

Και αν αυτό συμβεί, το Αφγανιστάν θα αποδειχτεί χειρότερος εφιάλτης για τις ΗΠΑ, από το Βιετνάμ. Ως γνωστόν, οι φόβοι για μια “πολεμική εξαγωγή” του κομμουνισμού από ένα ενοποιημένο κομμουνιστικό Βιετνάμ, αποδείχτηκαν σενάρια ψυχροπολεμικής φαντασίας. Όντως το Βιετνάμ εισέβαλε στρατιωτικά στην Καμπότζη το 1979. Όμως προφανώς και το αιμοσταγές καθεστώς των Κόκκινων Χμερ δεν βρήκε πολλούς διεθνείς συμπαραστάτες.

Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως το Βιετνάμ, υπό τους κομμουνιστές, θα εξελίσσονταν σε ένα καπιταλιστικό κράτος πρότυπο! Ένα ιδανικό αντίβαρο για τους Αμερικανούς, στην επιρροή της Κίνας στην Ασία. Όμως το Αφγανιστάν είναι πολύ διαφορετική περίπτωση. Διότι μοιάζει δύσκολο να γοητευτούν οι Ταλιμπάν από τους νόμους της ελεύθερης αγοράς, όπως οι παλιοί Βιετναμέζοι αντάρτες.

Ο φόβος της επιστροφής των τζιχαντιστών

Σε κείμενο, που προσυπέγραψαν εννέα Αμερικανοί διπλωμάτες, προειδοποίησαν για τον κίνδυνο ενός νέου εμφυλίου πολέμου στο Αφγανιστάν. Με δεδομένη την παράδοση της χώρας στις εθνοτικές συγκρούσεις και τον φανατισμό των Ταλιμπάν, μόνο η λέξη “σφαγή” μπορεί να περιγράψει τι φοβούνται πως θα ακολουθήσει. Ο κίνδυνος να επαναληφθεί στο Αφγανιστάν, αυτό που συνέβη με την αποχώρηση των Αμερικανών από το Ιράκ, δεν είναι αβάσιμος.

Η σεχταριστική βία δεν κόπασε όταν ο πρόεδρος Ομπάμα απέσυρε τα αμερικανικά στρατεύματα από το Ιράκ, αντιθέτως εντάθηκε. Αυτή η σεχταριστική βία ήταν που δημιούργησε το πρόσφορο έδαφος για την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ. Η επανάληψη του αιματηρού εμφυλίου της δεκαετίας του ΄90 στο Αφγανιστάν, θα το μετατρέψει σε “Χάρβαντ για τρομοκράτες”, όπως έχει πει ο ίδιος ο Τραμπ.

Μην ξεχνάμε πως ο μεγιστάνας διεκδικεί την επανεκλογή του το 2020. Εάν για παράδειγμα το Ισλαμικό Κράτος ανασυνταχθεί στο Αφγανιστάν, ο Ντόναλντ Τραμπ θα κατηγορηθεί ότι επαναλαμβάνει τα λάθη του προκατόχου του στο Ιράκ. Δεν υπάρχει χειρότερο σενάριο για τον Αμερικανό πρόεδρο. Το Αφγανιστάν, το ονομαζόμενο “νεκροταφείο των αυτοκρατοριών”, θα κινδυνεύσει να μετατραπεί σε “νεκροταφείο” της αμφιλεγόμενης προεδρίας του.