Στην αγκαλιά του Ερντογάν έχει ρίξει την Αλβανία ο Ράμα

Ο Ερντογάν λατρεύει να παίζει το νεοοθωμανό “σουλτάνο” στην ευρύτερη περιοχή. Αυτός είναι ο λόγος που στοχεύει και τις βαλκανικές χώρες, ειδικά αυτές που έχουν μουσουλμανικό πληθυσμό. Γι’ αυτό και η Αλβανία ήταν βασικός στόχος και αποτέλεσε εύκολο θήραμα της τουρκικής διπλωματίας, ειδικά επί πρωθυπουργίας του Έντι Ράμα.

Με το πρόσχημα της πολιτισμικής συνεργασίας, προσπαθεί και σε σημαντικό βαθμό έχει καταφέρει να εντάξει την Αλβανία στην τουρκική σφαίρα επιρροής, διαδίδοντας παράλληλα και την ισλαμική ατζέντα του. Για τον σκοπό αυτό, η Τουρκία έχει επενδύσει στις υποδομές και στους θρησκευτικούς θεσμούς, ενώ βέβαια δεν παραλείπει να “πουλάει” στρατιωτική συνεργασία και προστασία.

Πριν από ένα χρόνο, ο Ερντογάν είχε δηλώσει με υπερηφάνεια σε συνέντευξή του στο αλβανικό κανάλι “Top Channel” ότι η Τουρκία έχει επενδύσει τρία δισ. ευρώ στην Αλβανία. «Δεν ξέρω πόσες επενδύσεις έχουν φτάσει από την ΕΕ, αλλά οι δικές μας δεν θα σταματήσουν», είχε πει χαρακτηριστικά. Οι επενδύσεις της Τουρκίας στην Αλβανία είναι στοχευμένες και στρατηγικού χαρακτήρα. Η δεύτερη μεγαλύτερη αλβανική τράπεζα, υδροηλεκτρικοί σταθμοί, μια χαλυβουργία, ο πρώην κρατικός φορέας τηλεπικοινωνιών Albtelecom και φορέα κινητής τηλεφωνίας Eagle Mobile έχουν περιέλθει υπό τουρκικό έλεγχο.

Ο Ερντογάν προσφέρει στην Αλβανία διεισδύει οικονομικά με σκοπό να εδραιώσει και πολιτικό έλεγχο στη γειτονική μας χώρα. Επειδή, όμως, η Αλβανία κοιτάζει προς την ΕΕ, πρέπει να είναι προσεκτική, ειδικά αυτή την περίοδο που η εικόνα της Τουρκίας στην Ευρώπη δεν είναι και η καλύτερη. Με άλλα λόγια, ο Ράμα δεν έχει περιθώρια να επιτρέψει στην Άγκυρα να δορυφοροποιήσει την χώρα του. Ας σημειωθεί ότι η Τουρκία είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος και ο έκτος σε μέγεθος ξένος επενδυτής στην Αλβανία.

Επενδύσεις και πολιτική επιρροή 

Η Αλβανία, όπως και τα άλλα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων πρέπει να συνειδητοποιήσουν τα διακυβεύματα. Οι προοπτικές για οικονομική ανάπτυξη, ευημερία, ελευθερία και βιώσιμη δημοκρατία βασίζεται στη στενή συνεργασία με την ΕΕ και όχι με την εξάρτηση από ένα αδίστακτο καθεστώς που εμφανίζεται σαν σωτήρας. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχουν τεθεί σε τροχιά ένταξης στην ΕΕ. Στη νέα διεύρυνση η Αλβανία είναι η πρώτη που θα ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

Από την άλλη πλευρά, όμως, η Τουρκία ενισχύει τις προσπάθειές της να δορυφοροποιήσει ειδικά την Αλβανία, το Κόσοβο, αλλά και τη Βόρεια Μακεδονία. Όπως προαναφέρθηκε, εκτός από τα οικονομικά, τους “πουλάει προστασία”, αλλά και παίζει δυνατά το χαρτί του Ισλάμ. Επιοπρόσθετα, επιχειρεί να χρησιμοποιήσει και την αλβανική κοινότητα που ζει στην Τουρκία.

Ενώ οι τουρκικές επενδύσεις στην Αλβανία γίνονται με οικονομικά κριτήρια, παράλληλα χρησιμοποιούνται και για την καλλιέργεια προσωπικών σχέσεων, αλλά και σαν εργαλείο για απόκτηση πολιτικής επιρροής μέσω πελατειακού συστήματος. Το καθεστώς Ερντογάν, εξάλλου, έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τις αποφάσεις των μεγάλων τουρκικών εταιρειών. Για την ακρίβεια να μπολιάζει τις επενδυτικές και άλλες επιλογές τους με τις δικές του πολιτικές και γεωπολιτικές σκοπιμότητες.

Ο εναγκαλισμός Ράμα-Ερντογάν

Η ώσμωση του τουρκικού επιχειρηματικού κόσμου με το καθεστώς Ερντογάν είναι αμοιβαία επωφελής και έχει προσλάβει τέτοια διάσταση που ορισμένοι κάνουν λόγο για “νέο είδος πολιτικής επιχειρηματικής τάξης”. Η αλληλοδιείσδυση επιχειρηματικότητας και πολιτικής επέτρεψε στον Ερντογάν να μεταπηδήσει από τις επενδύσεις μέσω διακρατικών θεσμικών σχέσεων σε επενδύσεις μέσω προσωπικών σχέσεων με ηγέτες άλλων χωρών.

Αυτού του είδους οι σχέσεις στην περίπτωση της Αλβανίας εμποδίζουν την προοπτική εκδημοκρατισμού, επιβολής του Κράτους Δικαίου και επικράτησης μίας δυτικού τύπου κανονικότητας. Έτσι εμμέσως πλην σαφώς υπονομεύονται οι όποιες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, τροφοδοτώντας ad hoc πρακτικές σε δημόσιες συμβάσεις που διευκολύνουν τη διαφθορά. Το πολιτικό σύστημα στην Αλβανία, άλλωστε, χαρακτηρίζεται από αδύναμη δημοκρατική λειτουργία και οξύτατη πόλωση.

Στην πραγματικότητα, η Αλβανία βιώνει μια οπισθοδρόμηση στο επίπεδο των δημοκρατικών προτύπων. Οι δεσμοί Ερντογάν-Ράμα τα διαβρώνουν περαιτέρω, ενισχύοντας την τουρκική επιρροή. Αυτό που φαίνεται να αγνοεί, ή να υποτιμά ο Ράμα, είναι ότι η ΕΕ δεν θα δεχθεί να εντάξει χώρα, που είναι “παντρεμένη” με τον Ερντογάν. Ο Αλβανός πρωθυπουργός έχει στραφεί εδώ και χρόνια προς την Άγκυρα, θεωρώντας ότι από εκεί αντλεί δύναμη και στις σχέσεις του με την Ελλάδα και τη Σερβία (τις βλέπει ανταγωνιστικά) και στο εσωτερικό. Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν ο μόνος ηγέτης από την Ευρώπη που παρευρέθηκε στο γάμο της κόρης του “σουλτάνου”. Τώρα διαπραγματεύεται την κατασκευή ενός αεροδρομίου στον Αυλώνα, βορειότερα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα με σκοπό την ανάπτυξη του τουρισμού.

Τουρκική στρατιωτική παρουσία

Στις 29 Ιουλίου 1992 υπεγράφη συμφωνία Αλβανίας-Τουρκίας για στρατιωτική συνεργασία. Η συμφωνία περιλάμβανε εκπαίδευση και κατάρτιση προσωπικού, συνεργασία στην παραγωγή όπλων, κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, ανταλλαγή αντιπροσωπειών και κοινές επιτροπές για την επέκταση των στρατιωτικών δεσμών. Ένα μήνα μετά την υπογραφή της συμφωνίας, τουρκικό πολεμικό πλοίο κατέπλευσε στο Δυρράχιο για να υποδηλώσει την τουρκική δέσμευση ότι θα “προστατεύσει” την Αλβανία. Οι δύο χώρες έχουν πραγματοποιήσει κοινές ναυτικές ασκήσεις στην Αδριατική, στα ελληνικά νώτα.

Η Τουρκία είχε ρόλο στην αναδιάρθρωση του αλβανικού στρατού και με παροχή στρατιωτικής βοήθειας. Επίσης, έχει εκπαιδεύσει Αλβανούς αξιωματικούς και καταδρομείς. Η διμερής συμφωνία περιλάμβανε επίσης την ανοικοδόμηση από τους Τούρκους της ναυτικής βάσης Pasha Liman στην Αυλώνα, με αντάλλαγμα την παραχώρηση πρόσβασης και χρήσης από το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό. Η Τουρκία διατηρεί εκεί μόνιμα 20 άτομα προσωπικό, οι οποίοι κατά καιρούς αυξάνονται μέχρι και 250 άτομα. Κατά καιρούς έχουν ελλιμενιστεί ταυτόχρονα στη βάση δύο τουρκικές φρεγάτες.

Η άλωση της κοσμικότητας

Ιστορικά το Ισλάμ είναι σχετικά πρόσφατη προσθήκη στην αλβανική κουλτούρα. Η πλειονότητα του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι, αλλά παρά τις πολιτικές αλλαγές, η Αλβανία υπήρξε κοσμικό κράτος από την ίδρυσή του το 1912. Όλα τα καθεστώτα ακολούθησαν πολιτική συστηματικής εκκοσμίκευσης, δεδομένου ότι πάνω από το 35% του πληθυσμού είναι χριστιανοί.

Ο Ερντογάν επιχειρεί εδώ και πολλά χρόνια να προωθήσει στην Αλβανία το Ισλάμ. Έτσι, το 2015 εγκαινίασε το Μεγάλο Τζαμί Namazgja, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την τουρκική υπηρεσία Diyanet. Ο υπουργός Εξωτερικών της Αλβανίας ισχυρίστηκε, όμως, στη Νέα Υόρκη ότι «δεν είναι αλήθεια ότι η Τουρκία έχει κατασκευάσει το μεγαλύτερο τζαμί στην Αλβανία, αλλά ότι το τζαμί χτίστηκε για τις ανάγκες των μουσουλμάνων». Αρνήθηκε επίσης ότι δεκάδες νέα τζαμιά στην Αλβανία χρηματοδοτήθηκαν από την Τουρκία.

Ο Χέμαλ Αχμέτι, ιστορικός και φιλόσοφος που έγραψε την πραγματεία “Σώζοντας τον αλβανικό πολιτισμό από τις τουρκικές τάσεις”, υποστηρίζει ότι, αμέσως μετά την αλβανική κυβέρνηση, τον ισχυρότερο ρόλο στην Αλβανία παίζει ο Ερντογάν. Ανησυχεί επίσης για την έλλειψη κριτικής της Τουρκίας στα αλβανικά Μίντια. Όπως χαρακτηριστικά γράφει «με αυτήν την πολιτική, η Αλβανία κλείνει κάθε πύλη προς τη Δύση». Προτείνει, μάλιστα, να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για να προστατευθεί η Αλβανία από τον Σαλαφισμό και τον Ερντογανισμό.

Οι απεσταλμένοι του Ερντογάν (ιμάμηδες, εκπαιδευτικοί κ.α.) διεισδύουν σε πολιτικά κόμματα, ακαδημαϊκούς συλλόγους και τζαμιά στην Αλβανία, στο Κοσσυφοπέδιο, στη Βόρεια Μακεδονία και σε άλλα βαλκανικά κράτη. Μιλώντας κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Ράμα στην Άγκυρα, ο Ερντογάν είπε ότι οι δύο χώρες «σκέφτονται με ένα μυαλό» και για την απειλή των γκιουλενιστών!

Το δίλημμα του Ράμα

Η δουλικότητα του Ράμα προς τον Ερντογάν φτάνει σε απίθανα επίπεδα, τα οποία παραπέμπουν σε υποτελείς της Υψηλής Πύλης επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τούρκοι πολίτες παραδίδονται στη ΜΙΤ σε επιχειρήσεις που θυμίζουν τις αρπαγές τζιχαντιστών από την CIA. Σχολεία, τα οποία χτίστηκαν και χρηματοδοτήθηκαν από το κίνημα Γκιουλέν, έκλεισαν και παραδόθηκαν στην τουρκική κρατική υπηρεσία Diyanet. Ένας πρώην Αλβανός αξιωματούχος είπε στους Financial Times ότι η Άγκυρα έστειλε λίστα με εκατοντάδες ονόματα φερόμενων υποστηρικτών του Γκιουλέν προς απέλαση.

Ο Ερντογάν βρίσκει έδαφος και τα κάνει. Δεν περνάει μήνας χωρίς να προκύψει σκάνδαλο που συνδέει στελέχη της κυβέρνησης Ράμα με το οργανωμένο έγκλημα. Πρώην υπουργός Εσωτερικών αναμένεται να δικαστεί για διακίνηση ναρκωτικών. Η γερμανική Bild δημοσίευσε διαρροές συνομιλιών, στις οποίες ακούγεται διαβόητη προσωπικότητα του υποκόσμου που συζητά για τις εκλογές του 2017 με δύο δήμαρχους από το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Ράμα. Ο Ράμα ισχυρίστηκε ότι οι δήμαρχοι ίσως δεν γνώριζαν ότι ο συνομιλητής τους ήταν εγκληματίας.

Ο Ράμα παραδέχεται ότι η Αλβανία έχει προβλήματα με τη διαφθορά και το έγκλημα, αλλά επιμένει ότι λαμβάνει μέτρα για την καταπολέμησή τους και θέλει βοήθεια από την ΕΕ για να το επιτύχει. Βέβαια, δεν παραδέχεται ότι ο ίδιος είναι μέρος του προβλήματος. Η διεθνής υποστήριξη προς τον Ράμα, πάντως, έχει μειωθεί, καθώς έγινε αντιληπτό στη Δύση ότι κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεών του η καταπολέμηση της διαφθοράς είναι προσχηματική.

Είναι κοινός τόπος πλέον ότι το κόμμα του Ράμα έχει μολυνθεί στο έπακρο από σκάνδαλα εξαγοράς ψήφων και από οργανικούς δεσμούς με το έγκλημα. Όσο ο Ράμα απομονώνεται τόσο οξύτερο γίνεται το δίλημμά του: ή να αποκολληθεί από τον Ερντογάν ή να προσκολληθεί περισσότερο σ’ αυτόν, που σημαίνει περαιτέρω δορυφοροποίηση της Αλβανίας με ό,τι αυτό σημαίνει για την ασφάλεια της Ελλάδας.