Στην μέγγενη των S-400 ο Ερντογάν

Ένας νέος κύκλος έντασης ανοίγει στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, καθώς η Άγκυρα, παρά τις προειδοποιήσεις της Δύσης, φαίνεται αποφασισμένη να προχωρήσει στην αγορά και την εγκατάσταση του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400. Το θέμα αυτό δοκιμάζει τις σχέσεις της Τουρκίας όχι μόνον με την Ουάσινγκτον αλλά και με το ΝΑΤΟ, και μάλιστα λίγες μόλις ημέρες μετά το διπλό «άδειασμα» του Ερντογάν από Αμερικανούς και Ρώσους για την «ζώνη ασφαλείας» στην Συρία.

Το θέμα των S-400 έχει προκαλέσει, τον τελευταίο χρόνο, πολλές τριβές στις ήδη ταραγμένες αμερικανοτουρκικές σχέσεις και επανέρχεται στο προσκήνιο, λίγες ημέρες αφότου ξεφούσκωσε η πρόταση του Τραμπ στον Ερντογάν να αναλάβει την αντικατάσταση των Αμερικανών στην Συρία. Η Ουάσινγκτον συσχέτισε πολλές φορές την αγορά του συγκεκριμένου οπλικού συστήματος με άλλα ζητήματα των διμερών σχέσεων με την Άγκυρα. Κάτι βεβαίως που έκανε και ο Ερντογάν, συντηρώντας το παιχνίδι του μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.

«Έχουμε το δικαίωμα να χρησιμοποιούμε διαφορετικά συστήματα και δεν θεωρούμε ότι οι άλλοι έχουν το δικαίωμα να μας ασκούν κριτική γι αυτό» είπε ο Ερντογάν, επικρίνοντας όσους ζητούν από την Άγκυρα να εγκαταλείψει το πρόγραμμα.  Είχε δηλώσει άλλωστε, ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα, ότι δεν προτίθεται να κάνει πίσω και επισήμανε ότι η Τουρκία υπολογίζει να προμηθευθεί τα ρωσικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας τον Ιούλιο του 2019.

Την ίδια ώρα οι Ρώσοι διαβεβαιώνουν ότι θα παραδώσουν τους S-400 στην Τουρκία έως τα τέλη του τρέχοντος έτους και μάλιστα, όπως είπε ο γενικός διευθυντής της ρωσικής κρατικής εταιρείας Rostec , Σεργκέι Τσεμέζοφ, «ολόκληρο το σύστημα θα παραδοθεί φέτος».

Αμερικανικές πιέσεις 

Οι πρώτες ανακοινώσεις για τις συνομιλίες μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας έγιναν τον Νοέμβριο του 2016 και οι Ρώσοι επιβεβαίωσαν την υπογραφή συμφωνίας στις 12 Σεπτεμβρίου του 2017. Έκτοτε το θέμα της αγοράς των ρωσικών οπλικών συστημάτων συνδέθηκε με την προμήθεια της Τουρκίας με μαχητικά F35, την οποία πάγωσαν οι Αμερικανοί, αλλά και με την προμήθεια των πυραύλων Patriot.

Την τελευταία εβδομάδα ΗΠΑ και ΝΑΤΟ ανέβασαν τις πιέσεις, κάτι που ομολόγησε και ο Ερντογάν, ενώ βρισκόταν καθ’ οδόν για την συνάντησή του με τον Πούτιν και τον Ροχανί, στο Σότσι. Ο Ερντογάν το ανέφερε βέβαια, ελπίζοντας ότι θα του έκανε ο Πούτιν την χάρη να εγκρίνει την «ζώνη ασφαλείας» στην βόρεια Συρία. Έφυγε όμως με «άδεια χέρια» και σήμερα το γύρισε ενάντια στην Ουάσινγκτον και τα αμερικανικά συμφέροντα.

Σήμερα άλλωστε διέρρευσε  και από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ότι, την περασμένη Τετάρτη, ο Τσαβούσογλου διαβεβαίωσε την Μόσχα πως η Άγκυρα δεν θα επιτρέψει στους Αμερικανούς να μελετήσουν  την τεχνολογία του συστήματος S-400. Διέψευσε έτσι, όπως έκανε νωρίτερα και ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας, τους ισχυρισμούς του Βloomberg, το οποίο, επικαλούμενο δύο πηγές, είχε αναφέρει πρόσφατα ότι η Τουρκία θα επέτρεπε στους Αμερικανούς την πρόσβαση στο ρωσικό πυραυλικό σύστημα.

Κυρώσεις και προσφορές

Οι Αμερικανοί πάντως παίρνουν τα μέτρα τους και ήδη στο νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό έχουν συμπεριλάβει τροπολογία που ζητά από τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας να συντάξουν έκθεση, στην οποία θα περιγράφουν το είδος των αμερικανικών κυρώσεων στην  περίπτωση που η Άγκυρα προχωρήσει στην ολοκλήρωση της αγοράς.

Στο ίδιο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι η αμερικανική κυβέρνηση δεν πρέπει να χρησιμοποιήσει κανέναν πόρο για να διευκολύνει την παράδοση των F-35 στην «επικράτεια της Τουρκικής Δημοκρατίας», πριν παραλάβει το Κογκρέσο την έκθεση των αρμόδιων υπουργείων. Οι αναφορές αυτές στο κείμενο του προϋπολογισμού, επικαλούνται μάλιστα νόμο που ψηφίστηκε το 2017 και αφορά την αναχαίτιση της ρωσικής επιρροής στην Ευρώπη και στην Ευρασία.

Στο παιχνίδι των πιέσεων μπήκε και το ΝΑΤΟ με τον γγ της Συμμαχίας να αποκαλύπτει πριν δύο εβδομάδες  την διεξαγωγή συνομιλιών ανάμεσα στην Ουάσιγκτον, το Παρίσι, την Ρώμη και την  Άγκυρα για μια εναλλακτική, ως προς τους S-400, πρόταση. Μάλιστα εκτός από τους Patriot, ο Στόλτενμπεργκ ανέφερε και το γαλλικό σύστημα  αντιαεροπορικής άμυνας SAMP/T, τονίζοντας ότι ήδη υπάρχει στην Τουρκία, στο πλαίσιο των νατοϊκών ενισχύσεων, λόγω του πολέμου στην Συρία.

Οι Τούρκοι πάντως δεν μπαίνουν στην λογική εναλλακτικής πρότασης  και προσπαθούν να αποσυνδέσουν την αγορά των S-400 από την παράδοση των μαχητικών F-35 και των πυραύλων Patriot. Και αυτό, την ώρα που Αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν, ότι με την αγορά των S-400, η Ουάσινγκτον θα αποσύρει την πρότασή της να πουλήσει στην Άγκυρα πυραύλους Patriot αξίας 3,5 δισεκ. δολαρίων. Μια πρόταση που οι Αμερικανοί ενέκριναν τον περασμένο Δεκέμβριο, ελπίζοντας ότι θα αποτρέψουν την αγορά των ρωσικών πυραύλων.

Στενεύει ο κλοιός   

Οι εξελίξεις φέρνουν την Άγκυρα και την Ουάσινγκτον αντιμέτωπες με μία νέα κρίση, λίγους μήνες αφότου διευθετήθηκε η υπόθεση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον. Συμπίπτουν ωστόσο με το διπλό άδειασμα του Ερντογάν στην Συρία, όπου ο Τραμπ τον έχρισε «αρχιστράτηγο» στον πόλεμο εναντίον ενός εχθρού, του Ισλαμικού Κράτους, του οποίου την ολοκληρωτική ήττα ανακοίνωσε ήδη ο ίδιος.

Την ίδια ώρα οι Ρώσοι δεν δέχονται την δημιουργία από τον Ερντογάν «ζώνης ασφαλείας» στον συριακό βορρά και στρέφουν τους Κούρδους σε συζητήσεις με τον Άσαντ. Παραλλήλως, ο Τραμπ αναβαθμίζει την διπλωματική εκπροσώπηση της Ουάσινγκτον στην Τουρκία, ορίζοντας υποψήφιο νέο πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα τον υφυπουργό Εξωτερικών, αρμόδιο για τις Υποθέσεις της Εγγύς Ανατολής, Ντέιβιντ Σάτερφιλντ.

Ο Ερντογάν καλείται όμως να αποφασίσει και για το πώς το τουρκικό κράτος θα υπερασπιστεί τον εαυτό του στην δίκη που αναμένεται να γίνει, σε αμερικανικό δικαστήριο, μετά τις μηνύσεις που έχουν υποβάλλει Αμερικανοί πολίτες για τα έκτροπα της φρουράς του κατά την  επίσκεψή του στην Ουάσινγκτον. Και όλα αυτά ενώ πηγαίνει σε αυτοδιοικητικές εκλογές, μέσα στο κύμα ακρίβειας που προκλήθηκε από τις αμερικανικές κυρώσεις και τον ανάγκασε να υποχρεώσει τους δήμους να πωλούν φθηνές πιπεριές και μελιτζάνες!