Στην Ουκρανία βυθίζεται το αμερικανικό δόγμα της διπλής ανάσχεσης

Αυτό συνέβη, επειδή αναμφισβήτητα η δυτική ηγεμονία σ’ αυτό το επίπεδο είναι σχεδόν απόλυτη. Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά κανόνα δυτικά συστημικά Μίντια με μεγάλη παράδοση στον σεβασμό της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, αλλά και διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί, έχουν πλέον χάσει την αξιοπιστία τους για να υπηρετήσουν το κυρίαρχο αφήγημα για τον πόλεμο στην Ουκρανία είτε επειδή το πιστεύουν, είτε επειδή έτσι πάνε με το ρεύμα. Προφανώς, υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις, αλλά είναι ενδεικτικό του κλίματος ότι αυτές υφίστανται ποικίλες έμμεσες, ενίοτε και άμεσες, πιέσεις για το “ξεστράτισμά” τους.

Χωρίς ούτε κατά διάνοια να υποτιμώ τη σημασία του πολέμου της προπαγάνδας, επιμένω ότι στο τέλος του “παιχνιδιού” αυτό που μετράει είναι τα γεγονότα κι όχι τα αφηγήματα. Αναμφίβολα, η επικυριαρχία του κυρίαρχου αφηγήματος στις κοινωνίες της Συλλογικής Δύσης, αλλά και πέραν από αυτές, επηρεάζει τις πολιτικές-διπλωματικές διαστάσεις του πολέμου και μέσα από αυτές επηρεάζει και την τροπή των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Άλλο επηρεάζει, όμως, κι άλλο καθορίζει.

Η πρόσφατη ουκρανική εισβολή στην περιφέρεια του Κουρσκ είναι από πολλές απόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αναμφισβήτητα, οι Ουκρανοί αιφνιδίασαν τους Ρώσους και επέτυχαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους μία ρωσική περιοχή (περίπου 1000 km2), η οποία φυλασσόταν κυρίως από συνοριοφύλακες ανίκανους να προβάλουν αντίσταση στις ελίτ ουκρανικές ταξιαρχίες που πραγματοποίησαν την εισβολή. Αναμφισβήτητα, αυτή η ενέργεια ανύψωσε το ηθικό των Ουκρανών και έπληξε το ηθικό των Ρώσων. Αναμφισβήτητα, επίσης, συνιστά πολιτικό πλήγμα για το κύρος του Πούτιν.

Από το σημείο αυτό, όμως, μέχρι να ακούγονται σοβαρές υποτίθεται φωνές, οι οποίες να ισχυρίζονται ότι η ουκρανική εισβολή είναι game changer, ότι θα αλλάξει δηλαδή τη ροή του πολέμου, ότι θα αποσταθεροποιήσει το καθεστώς Πούτιν, ή τουλάχιστον θα το υποχρεώσει να διαπραγματευτεί με το Κίεβο, υπάρχει τεράστια απόσταση. Ειδικά σε ό,τι αφορά στο ζήτημα έναρξης ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, η Μόσχα είναι σαφής: η εισβολή στο Κούρσκ έκλεισε την πόρτα της διπλωματίας.

Ουκρανία και επιχείρηση Κουρσκ

Τις πρώτες ημέρες, στο άρθρο μου με τον εύγλωττο τίτλο “Στον αέρα η φανταιζί ουκρανική εισβολή στο Κουρσκ” έγραφα αυτά που ήταν από τότε προφανή για όποιον παρακολουθεί τις εξελίξεις και διατηρεί νηφάλια την κρίση του. Οι Ρώσοι μπορεί να μην έχουν εκδιώξει τους Ουκρανούς από την περιφέρεια του Κουρσκ, αλλά σίγουρα έχουν ανασχέσει την προέλασή τους. Έχουν σε γενικές γραμμές σταθεροποιήσει το μέτωπο εκεί και επιπλέον συγκεντρώνουν στρατεύματα για να επιχειρήσουν κάποιου είδους αντεπίθεση.

Το εάν και πότε ακριβώς θα υποχρεώσουν τους Ουκρανούς να εγκαταλείψουν τη ρωσική επικράτεια θα φανεί από τα γεγονότα και πάντως δεν έχει πλέον κρίσιμη σημασία. Παραλλήλως, κι αυτό έχει από στρατιωτικής απόψεως τη μεγαλύτερη σημασία, οι Ρώσοι έχουν επιταχύνει πολύ την προέλασή τους στο –κατά γενική ομολογία– στρατηγικά κρίσιμο μέτωπο του Ποκρόφσκ, όπου η αδύναμη ουκρανική άμυνα έχει σχεδόν καταρρεύσει.

Αφήνοντας στην άκρη τη συμπάθεια προς τον έναν ή τον άλλο εμπόλεμο, είναι σαφές ότι η ζυγαριά αργά, με διακυμάνσεις, αλλά και σταθερά γέρνει υπέρ της Μόσχας, ανεξαρτήτως των εκατέρωθεν απωλειών. Κι αυτό, όχι επειδή οι Ρώσοι είναι πιο γενναίοι και πιο έξυπνοι, αλλά επειδή η Ρωσία έχει πολλαπλάσιους στρατιωτικούς, οικονομικούς και βιομηχανικούς πόρους από την Ουκρανία, παρά την τεραστίων διαστάσεων δυτική βοήθεια προς το Κίεβο σε χρήμα, οπλικά συστήματα, εκπαίδευση, συμβουλές και πληροφορίες.

Δεν το βλέπουν μόνο όσοι είναι εγκλωβισμένοι σε μία ψευδή ανάγνωση της πραγματικότητας με αποτέλεσμα να τρέφουν φαντασιακές προσδοκίες, μετατρεπόμενοι τελικώς σε θύματα της δικής τους προπαγάνδας. Θα έπρεπε, ωστόσο, οι αλλεπάλληλες διαψεύσεις να έχουν κάνει πιο μετρημένους και επιφυλακτικούς ακόμα κι όσους δεν διακρίνονται για τη νηφάλια ματιά τους. Μια ματιά στο πρόσφατο παρελθόν διδάσκει πολλά. Υπενθυμίζουμε ότι το κυρίαρχο αφήγημα στις αρχές του πολέμου έλεγε ότι οι κυρώσεις θα γονάτιζαν τη ρωσική οικονομία σε λίγες εβδομάδες και κατά συνέπεια θα αποσταθεροποιούσαν το καθεστώς Πούτιν.

Υπενθυμίζουμε ακόμα ότι μετά τις επιτυχίες στο Χάρκοβο και τη Χερσώνα, στη Δύση προεξοφλούσαν την επερχόμενη ρωσική ήττα στον πόλεμο. Υπενθυμίζουμε ακόμα πόσο είχαν διαφημίσει σαν αποφασιστικό πλήγμα στους Ρώσους εισβολείς την περιβόητη ουκρανική αντεπίθεση στο μέτωπο της Ζαπορίζια, η οποία τελικώς ναυάγησε στην αμυντική γραμμή Σουροβίκιν με τεράστιες απώλειες για τους Ουκρανούς. Αλλά και μετά την αργή, αλλά σταθερή κατάληψη του ενός μετά του άλλου ουκρανικού οχυρού στο Ντονμπάς, πολλοί στη Δύση απέδιδαν τις ουκρανικές ήττες στην καθυστέρηση έγκρισης της αμερικανικής βοήθειας των 61 δισ. δολαρίων.

Το δόγμα της διπλής ανάσχεσης

Εάν αφαιρέσουμε τις θετικές ψυχολογικές-πολιτικές επιπτώσεις, που δεν είναι καθόλου αμελητέες, η εισβολή στο Κουρσκ από αμιγώς στρατιωτική άποψη θα είχε νόημα μόνο εάν είχε υποχρεώσει τους Ρώσους να αποσύρουν στρατεύματα από το μέτωπο του Ντονμπάς. Αυτό, όμως, δεν συνέβη με το εν εξελίξει αρνητικό για το Κίεβο αποτέλεσμα εκεί. Η καλλιέργεια ανεδαφικών προσδοκιών όχι μόνο στις κοινωνίες, αλλά και στις άρχουσες ελίτ της Δύσης τις εγκλωβίζει ιδεολογικά-συναισθηματικά και οδηγεί πολιτικά στην ανώμαλη προσγείωση.

Και επειδή κανείς δεν θέλει να διαψεύδεται και να προσγειώνεται ανωμάλως, εμφιλοχωρεί ο πολύ μεγάλος κίνδυνος να εξωθήσει τη Δύση σε μία περαιτέρω τυχοδιωκτική εμπλοκή, η οποία πιθανόν να οδηγήσει σε πυρηνική σύγκρουση. Το ιδεολογικό περίβλημα, άλλωστε, καλλιεργείται εδώ και πολύ καιρό: Η δημοκρατία απέναντι στον αυταρχισμό. Οι περιβόητες δυτικές αξίες χρησιμοποιούνται κατά κόρον ιδεολογικοπολιτική δικαιολογία και νομιμοποίηση. Δεν θα επιμείνω στο γεγονός ότι οι ίδιες αυτές αξίες έχουν επανειλημμένως καταπατηθεί από όσους τις επικαλούνται. Θα υπογραμμίσω απλώς ότι έχουν καταντήσει στην πράξη να επικαλύπτουν το ιδεολόγημα μίας παγκόσμιας εσχατολογικής αποστολής, η οποία είναι εγγενής στην αμερικανική πολιτική και η οποία, όμως, εξορίζει από το τραπέζι τον ζωτικά αναγκαίο ορθολογισμό και πολιτικό ρεαλισμό.

Στον παλαιό Ψυχρό Πόλεμο, η Δύση πάλεψε και οδήγησε σε κατάρρευση τον κομμουνισμό, προσφέροντας μία μεγάλη ένεση αναζωογόνησης των Αμερικανών νικητών. Τα τελευταία χρόνια η Ουάσινγκτον έχει αναγορεύσει εχθρούς τη Ρωσία και την Κίνα, επικαλούμενη τα αυταρχικά καθεστώτα τους, ενώ η αιτία είναι πολύ πιο πεζή:

• Η μεν Ρωσία, ενοχλεί επειδή παραμένει μία στρατιωτική υπερδύναμη (κυρίως λόγω των πυρηνικών) με δικά της συμφέροντα και επιπλέον επειδή έχει αποκλείσει το δυτικό κεφάλαιο από την εκμετάλλευση των τεράστιων πλουροπαραγωγικών πόρων της.
• Η δε Κίνα ενοχλεί, επειδή είναι η χώρα που διεκδικεί με αξιώσεις να εκτοπίσει τις ΗΠΑ από την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές σύστημα. Διαθέτει τεράστιο πληθυσμιακό δυναμικό, η οικονομία της έχει σε πραγματικούς όρους ξεπεράσει την υπερχρεωμένη αμερικανική και επιπροσθέτως αναπτύσσει σταθερά το οπλοστάσιό της.

Το “κόμμα του πολέμου” στις ΗΠΑ φαντασιώθηκε και εν μέρει συνεχίζει να φαντασιώνεται πως μπορεί να γονατίσει και να κατακερματίσει τη Ρωσία, αποσταθεροποιώντας το καθεστώς Πούτιν. Αρχικά στριμώχνοντας την “Αρκούδα” και στη συνέχεια, όταν αυτή εισέβαλε τον Φεβρουάριο 2022, επιβάλλοντάς της εξοντωτικές κυρώσεις και φθείροντάς την μέσω του πολέμου δια αντιπροσώπου. Το “κόμμα του πολέμου” στις ΗΠΑ φαντασιωνόταν πως στη συνέχεια θα μπορέσει να γονατίσει και να υποτάξει και την Κίνα, εξασφαλίζοντας μία ακόμα μεγαλύτερη αναζωογόνηση και διαιώνιση της αμερικανικής ηγεμονίας. Πρόκειται για το δόγμα της “διπλής ανάσχεσης”…