Στην Ουκρανία καραδοκεί το πυρηνικό μανιτάρι

«Ανεξάρτητα από το ποιοί προσπαθούν να σταθούν εμπόδιο σε εμάς ή να δημιουργήσουν απειλές για τη χώρα μας και τον λαό μας, πρέπει να γνωρίζουν ότι η Ρωσία θα απαντήσει αμέσως. Και οι συνέπειες θα είναι τέτοιες που δεν έχετε ξαναδεί σε όλη την ιστορία σας».

Βλαντιμίρ Πούτιν

Η κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία, από ατύχημα ή σχέδιο, απειλεί την ύπαρξη ζωής στη Γη. Η προοπτική της πυρηνικής σύγκρουσης, κάποτε αδιανόητη, είναι τώρα μία πιθανότητα που δεν πρέπει να αγνοεί η Δύση. Επιδιώκοντας την ταπείνωση της Ρωσίας με τίμημα νεκρό και τον τελευταίο Ουκρανό στρατιώτη, αυξάνει τον κίνδυνο ενός πυρηνικού ολέθρου. Η BCA Research προειδοποίησε επίσης ότι υπήρχε πιθανότητα 10% να συμβεί ένας «παγκόσμιος πυρηνικός πόλεμος που θα τελείωσε τον πολιτισμό» μέσα στους επόμενους 12 μήνες.

Δημοσκόπηση που διεξήχθη μετά την εισβολή στην Ουκρανία έδειξε ότι οκτώ στους δέκα Αμερικανούς ανησυχούσαν ότι η πολιτική του Μπάιντεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε πυρηνικό πόλεμο. Σύμφωνα με μία μελέτη, ο πυρηνικός πόλεμος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας θα προκαλέσει τον θάνατο στα δύο τρίτα του πλανήτη μέσα σε δύο χρόνια. Η τρομερή πρόγνωση εξηγήθηκε στη μοντελοποίηση από το Πανεπιστήμιο Rutgers, το οποίο διαπίστωσε ότι 5 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα χάνονταν, κυρίως ως αποτέλεσμα πυρηνικών εκρήξεων που εγχέουν αιθάλη στην ατμόσφαιρα και καταστρέφουν τις καλλιέργειες

Η ομάδα διαπίστωσε, ότι το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι ακόμη χειρότερο δεδομένου ότι δεν περιλάμβαναν καν τη θέρμανση της στρατόσφαιρας που θα κατέστρεφε το στρώμα του όζοντος και θα επέτρεπε στην υπεριώδη ακτινοβολία να βλάψει την επιφάνεια του πλανήτη. Ακόμη και μια μικρότερη πυρηνική αψιμαχία –όπως μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν– πιθανότατα θα οδηγήσει σε 2,5 δισεκατομμύρια θανάτους μέσα σε 24 μήνες.

Το Κρεμλίνο χαρακτηρίζει την εισβολή στην Ουκρανία ως την ανάδυση μίας εναλλακτικής παγκόσμιας τάξης, που θα αμφισβητήσει την κυριαρχία των ΗΠΑ. Επίσης, σπάνια χάνει την ευκαιρία να υπενθυμίσει στον κόσμο ότι η Ρωσία διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο ικανό να αφανίσει τη Δύση μέσα σε λίγες ώρες. Αυτή η ρητορική ξεπερνά κατά πολύ οτιδήποτε έχει δηλώσει δημοσίως ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ.

Οι Ρώσοι αξιωματούχοι αναφέρουν συχνά το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσουν το πυρηνικό οπλοστάσιο που διαθέτει η χώρα τους, προκειμένου να φοβίσουν την Ουκρανική κυβέρνηση και τη Δύση, με στόχο να περιορισθεί η αποστολή όπλων στην Ουκρανία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αδιέξοδο στο πεδίο των μαχών. Στην περίπτωση αυτή αφήνει να εννοηθεί, ότι είναι πιθανή η κλιμάκωση με τη χρήση οποιουδήποτε μέσου διαθέτει. Η τυχόν αδυναμία της Ρωσίας σε τακτικό επίπεδο θα την οδηγήσει σχεδόν μαθηματικά σε χρήση πυρηνικών. Παράλληλα μέσω των απειλών η Μόσχα, επιδιώκει να περιορίσει κατά το δυνατόν την παρέμβαση της Δύσης και να ελέγξει την κλιμάκωση.

Παιχνίδι αποτροπής ή εξοικείωσης

Σε οποιονδήποτε συμβατικό πόλεμο με τη Δύση, η Ρωσία θα ηττηθεί λόγω της έλλειψης εξελιγμένων όπλων. Μέχρι σήμερα ο ρωσικός στρατός χρησιμοποίησε συμβατικά όπλα στην εισβολή στην Ουκρανία. Με μία εξαίρεση, καθότι σύμφωνα με πληροφορίες χρησιμοποίησε βόμβες φωσφόρου κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Αζοφστάλ στην Μαριούπολη. Αυτό που πιθανότατα φοβάται ο Πούτιν, είναι η συμβατική στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ σε κάθε επίπεδο πολέμου –εκτός από τον πυρηνικό.

Δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάται το πόσο αδίστακτη μπορεί να γίνει μία μεγάλη δύναμη, όταν πιστεύει ότι έχει έρθει σε δεινή θέση. Ο Πούτιν πιθανότατα δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς να επιτύχει μια ρωσική “νίκη”. Αν πιεσθεί ακόμη περισσότερο τότε πιθανόν να προχωρούσε σε περιορισμένη χρήση τακτικών πυρηνικών. Αυτό θα σηματοδοτούσε μία επικίνδυνη κλιμάκωση που θα έθετε στη Δύση το επώδυνο δίλημμα εξαναγκάζοντάς την, ή να κλιμακώσει με απρόβλεπτες συνέπειες ή να υποχωρήσει με αποτέλεσμα τον τερματισμό της σύγκρουσης και την συνθηκολόγηση της Ουκρανίας.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, προειδοποίησε το 2018, ότι το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας, «περιορίζει αναμφισβήτητα τη χρήση πυρηνικών όπλων σε αμυντικά σενάρια, ως απάντηση σε μια επιθετική ενέργεια κατά της Ρωσίας ή και κατά των συμμάχων μας, εάν χρησιμοποιηθούν πυρηνικά ή άλλα είδη όπλων μαζικής καταστροφής και κατά δεύτερο, με τη χρήση συμβατικών όπλων, αλλά μόνο σε περίπτωση που η ίδια η ύπαρξη και η κυριαρχία του κράτους θα κινδύνευε».

Οι δηλώσεις με επίκεντρο την απειλή χρήσης πυρηνικών περισσεύουν. Πρόσφατα ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, αναφέρθηκε σε ενέργειες που θα οδηγούσαν στη χρήση τους: «Επίθεση με πυρηνικό όπλο εναντίον της Ρωσίας, επίθεση με πυρηνικό όπλο εναντίον συμμαχικής της χώρας, επίθεση πραγματική ή επικείμενη σε κρίσιμες υποδομές που θα εξουδετέρωναν την αποτρεπτική πυρηνική ισχύ της Ρωσίας και, τέλος, οποιαδήποτε στρατιωτική επίθεση εναντίον της Ρωσίας ή των συμμάχων της που θα απειλούσε την ίδια την ύπαρξη του ρωσικού κράτους. Η Μόσχα θα μπορούσε –ως αντίποινα– να εξαπολύσει επίθεση κατά πόλεων ή πυρηνικών εγκαταστάσεων σε εχθρικό έδαφος εκτοξεύοντας πυραύλους μεγάλης εμβέλειας».

Το πυρηνικό μανιτάρι

Ο φόβος της πυρηνικής κλιμάκωσης αιωρείται και στην Ουάσιγκτον. Ο διευθυντής της Υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας των ΗΠΑ ανέφερε: «Καθώς αυτός ο πόλεμος και οι συνέπειές του αποδυναμώνουν αργά τη ρωσική συμβατική ισχύ, η Ρωσία πιθανότατα θα βασίζεται όλο και περισσότερο στην πυρηνική αποτρεπτική της δύναμη για να σηματοδοτήσει την αποφασιστικότητά της στη Δύση και να προβάλλει ισχύ στο εσωτερικό και εξωτερικό ακροατήριό της».

Τέλος ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του think tank RUSI, Malcom Calmers αναρωτήθηκε: «Εάν οι συμβατικές επιλογές του προέδρου Πούτιν στενεύσουν, θα υπάρξουν συνθήκες στις οποίες θα θελήσει να κουνήσει το πυρηνικό χαρτί ή να κάνει μια αξιόπιστη πυρηνική απειλή για να αναγκάσει την Ουκρανία ή και το ΝΑΤΟ να υποχωρήσει».

Για χάρη της Ουκρανίας, πρέπει να σταματήσει ο πόλεμος τώρα, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, προτού δεν μείνει τίποτα όρθιο από τη χώρα. Η συνέχιση του πολέμου με την προοπτική νίκης της Ουκρανίας είναι ουτοπική, θα οδηγήσει σε περισσότερες ανθρώπινες απώλειες και στην πλήρη καταστροφή της χώρας. Είναι σίγουρο ότι ο Πούτιν δεν θα δεχτεί ποτέ την ήττα. Έχει ήδη επενδύσει πάρα πολύ σ’ αυτό τον πόλεμο για να υποχωρήσει χωρίς να έχει τίποτα να επιδείξει. Αν οδηγηθεί σε αδιέξοδο θα περάσει στο επόμενο στάδιο κλιμάκωσης. Όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, έτσι και η Ρωσία διαθέτει τακτικά πυρηνικά όπλα, τα οποία έχουν εκθετικά μικρότερη ισχύ, αλλά θα μπορούσε καθένα από αυτά να δώσει έκρηξη 10 κιλοτόνων και δυνητικά έως και 50 κιλοτόνων ΤΝΤ (η ισχύς της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα ήταν περίπου 15 κιλοτόνων). Το ρωσικό “οπλοστάσιο” φαίνεται πως είναι πλήρες σε τακτικά πυρηνικά.

Στη σφαίρα του αδιανόητου

Πώς θα έμοιαζε μια έκρηξη πυρηνικής βόμβας για όσους βρίσκονται στο έδαφος και τι θα συνέβαινε μετά; Η απάντηση εξαρτάται από το πόσα όπλα θα χρησιμοποιούνταν. Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με αναλυτές, διαθέτουν το 90% των πυρηνικών όπλων στον κόσμο. Η Ρωσία έχει 1.588 όπλα αναπτυγμένα σε διηπειρωτικούς πυραύλους, οι οποίοι έχουν βεληνεκές τουλάχιστον 5.500 χιλιομέτρων και βάσεις βαρέων βομβαρδιστικών, οι οποίες φιλοξενούν αεροσκάφη ικανά να μεταφέρουν και να ρίξουν πυρηνικό φορτίο, ενώ οι ΗΠΑ έχουν 1.644 όπλα. Ένας πυρηνικός πόλεμος πλήρους κλίμακας θα μπορούσε εύκολα να αφανίσει την ανθρωπότητα –όχι μόνο λόγω των αρχικών θανάτων αλλά και λόγω της παγκόσμιας ψύξης, του λεγόμενου πυρηνικού χειμώνα που θα ακολουθούσε. Όπως αναφέρει το Live Science, ένα πιο πιθανό σενάριο, σύμφωνα με ορισμένους εμπειρογνώμονες εξωτερικής πολιτικής, περιλαμβάνει μια περιορισμένης κλίμακας πυρηνική σύγκρουση με τη χρήση των λεγόμενων τακτικών ατομικών όπλων.

Οι βόμβες σχάσης, γνωστές και ως ατομικές βόμβες ή βόμβες Α, κατέστρεψαν τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι της Ιαπωνίας με τη δύναμη 15 έως 20 κιλοτόνων ΤΝΤ. Πολλά σύγχρονα όπλα, όμως, έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν ακόμη χειρότερη ζημιά. Οι θερμοπυρηνικές βόμβες ή βόμβες υδρογόνου δημιουργούν μια πύρινη σφαίρα με θερμοκρασίες που αντιστοιχούν στη θερμότητα στο κέντρο του ήλιου.

Η ραδιενέργεια και το νέφος θα είχαν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία.. Επιπλέον η τέφρα και η αιθάλη που διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια ενός πυρηνικού πολέμου θα μπορούσαν να έχουν σοβαρή ψυκτική επίδραση στο κλίμα. Ένας πυρηνικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας θα έφερνε πυρηνικό χειμώνα, με σύννεφα αιθάλης και καπνού να καλύπτουν ολόκληρο τον πλανήτη. Αυτό θα έκανε την μέση θερμοκρασία να πέσει κατά 9 βαθμούς Κελσίου σε παγκόσμιο επίπεδο, δημιουργώντας ένα πυρηνικό χειμώνα που θα διαρκούσε αρκετά χρόνια, με πάνω από 30% μείωση στις βροχοπτώσεις στους πρώτους κιόλας μήνες, ενώ σύννεφα καπνού θα κάλυπταν πρώτα το βόρειο ημισφαίριο και ύστερα το νότιο.

Στην περίπτωση που οι ΗΠΑ και η Ρωσία έκαναν πλήρη χρήση του πυρηνικού τους οπλοστασίου, περίπου 150 μεγατόνοι αιθάλης θα απελευθερωνόντουσαν στην ατμόσφαιρα, από τις πυρηνικές εκρήξεις και τις επακόλουθες φωτιές. Θα καλυπτόταν το βόρειο ημισφαίριο σε μια εβδομάδα και σε δύο ολόκληρος ο πλανήτης. Παρόλα αυτά όμως, τα επίπεδα καπνού και αιθάλης που θα απελευθερωνόντουσαν στην ατμόσφαιρα θα ήταν πολλές φορές μικρότερα από αυτά που συνέβαλλαν στον αφανισμό των δεινοσαύρων. Για αυτόν τον λόγο οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι άνθρωποι, σαν είδος, θα παραμέναμε ζωντανοί. Αυτό όμως είναι μια υπόθεση που πραγματικά δεν θα θέλαμε να δοκιμάσουμε.

Όπως τα σύννεφα σκεπάζουν τον ήλιο, κατ’ αντίστοιχο τρόπο τα γεωοικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα θολώνουν τη λογική των παικτών στην Ουκρανική κρίση, με παράπλευρες συνέπειες, την οικονομική ύφεση-στασιμότητα, την αύξηση της παγκόσμιας φτώχειας, την επισιτιστική κρίση να απειλεί την υφήλιο και στο χειρότερο σενάριο τον πυρηνικό όλεθρο.