Στην σκιά των αγωγών ο πόλεμος στον Καύκασο

Η σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ παραπέμπει και σε ένα “πόλεμο αγωγών” στο οποίο εμπλέκεται η Τουρκία, που έχει κάθε συμφέρον να επιδιώκει την επικράτηση του Αζερμπαϊτζάν έναντι της Αρμενίας. Η περιοχή της σύγκρουσης γειτνιάζει με τους αζερικούς αγωγούς φυσικού αερίου και πετρελαίου που διέρχονται του τουρκικού εδάφους. Ο αγωγός πετρελαίου Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν (BTC) και ο αγωγός φυσικού αερίου Νότιου Καυκάσου (SCP) βρίσκονται μόλις 25 μίλια από το πεδίο των μαχών.

Οι αγωγοί του Αζερμπαϊτζάν συμβάλλουν σημαντικά στη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών της ΕΕ. Ουσιαστικά, στη σύγκρουση του Ναγκόρνο–Καραμπάχ διακυβεύονται σημαντικά ενεργειακά συμφέροντα που άπτονται της “διπλωματίας των αγωγών” Τουρκίας και Ρωσίας και έχουν προεκτάσεις σε ΕΕ και ΗΠΑ.

Ενδεχόμενη περαιτέρω κλιμάκωση και επέκταση της σύγκρουσης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ θα επηρεάσει την ενεργειακή ισορροπία δυνάμεων. Η Τουρκία που εμφανίζεται ως κόμβος ενέργειας Ανατολής-Δύσης γνωρίζει, ότι πιθανή διακοπή της ροής των αγωγών ή καταστροφή κάποιου τμήματός τους, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στη ήδη επιβαρυμένη τουρκική οικονομία. Μια κλιμάκωση της σύγκρουσης θα ευνοήσει τη Μόσχα, καθώς οι ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου θα ενισχυθούν, ενώ θα αποδυναμωθούν οι τουρκικές εισαγωγές φυσικού αερίου.

Το Μπακού στις αρχές Οκτωβρίου δήλωσε ότι βλήματα από βομβαρδισμούς των αρμενικών στρατιωτικών δυνάμεων, έπεσαν μόλις δέκα μέτρα από ένα τμήμα του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν (BTC). Η σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ σε περίπτωση που γενικευτεί, θα επηρεάσει αρνητικά και τη διαφοροποίηση των πηγών της ΕΕ. Μια διακοπή ροής φυσικού αερίου ή καταστροφή τμήματος του αγωγού φυσικού αερίου SCP, ενδέχεται να καθυστερήσει και την έναρξη λειτουργίας του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP), τμήμα του οποίου διέρχεται και από την Ελλάδα.

Μια τέτοια εξέλιξη θα ευνοήσει τη Μόσχα, καθώς η ΕΕ θα πρέπει να στραφεί αναγκαστικά στην αύξηση εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου. Το ίδιο θα αναγκαστούν να κάνουν και άλλες χώρες που βασίζονται στο αζερικό φυσικό αέριο. Η Τουρκία πιθανότατα θα είναι η μεγάλη χαμένη, καθώς έχει μειώσει τις εισαγωγές του ρωσικού φυσικού αερίου, βασιζόμενη στις εισαγωγές, του αζερικού φυσικού αερίου και του αμερικανικού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG).

Διπλωματία αγωγών

Η Τουρκία εισήγαγε περίπου 24 δις. κυβικά μέτρα (bcm) ρωσικού αερίου το 2018, αλλά ο όγκος των εισαγωγών μειώθηκε σε περίπου 15,5 bcm το 2019 και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω το 2020. Η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε φέτος τις χαμηλές τιμές άμεσης παράδοσης και αύξησε τα φορτία LNG από τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, η Τουρκία αύξησε και τις εισαγωγές φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, οι οποίες έφτασαν τα 6,5 bcm στο χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020.

Το Αζερμπαϊτζάν θα υποστεί και αυτό σοβαρές επιπτώσεις από ενδεχόμενη διακοπή της ροής των αγωγών ενέργειας, καθώς θα προκληθεί καθυστέρηση στο τεράστιο έργο Azeri-Chirag-Gunashli (ACG) εκμετάλλευσης πετρελαϊκών αποθεμάτων στην Κασπία Θάλασσα. Το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου από αυτά τα αποθέματα, εξάγεται μέσω του αγωγού BTC.

Τα ενεργειακά συμφέροντα στη σύγκρουση Ναγκόρνο-Καραμπάχ εμπλέκουν αρκετούς δρώντες και ενδέχεται να δημιουργηθούν και άτυπες συμμαχίες. Η Τουρκία θεωρώντας ότι διακυβεύονται ζωτικά της ενεργειακά συμφέροντα έχει ταχθεί στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν, στέλνοντας ισλαμιστές μισθοφόρους να ενισχύσουν τις αζερικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η Ρωσία παρά τις προσπάθειες της να επιλύσει διπλωματικά τη σύγκρουση του Ναγκόρνο–Καραμπάχ, ωφελείται από τον πόλεμο, που θέτει σε αβεβαιότητα την απρόσκοπτη ροή των αγωγών που διέρχονται από Αζερμπαϊτζάν και Τουρκία προς ΕΕ

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει αναδείξει τη “διπλωματία των αγωγών” σε άμεση προτεραιότητα της εξωτερικής του πολιτικής και δεν επιθυμεί τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της ΕΕ. Οι ΗΠΑ εμπλέκονται και αυτές έμμεσα στον “πόλεμο των αγωγών” του Ναγκόρνο– Καραμπάχ καθώς ανταγωνίζονται ενεργειακά τη Ρωσία και προωθούν στις ευρωπαϊκές αγορές το αμερικανικό LNG. Εάν η σύγκρουση του Ναγκόρνο–Καραμπάχ κλιμακωθεί και επεκταθεί και στους αγωγούς ενέργειας, το γεωπολιτικό τοπίο θα αλλάξει και σίγουρα θα υπάρξουν κερδισμένοι και χαμένοι.