Στον αέρα το τουρκολιβυκό μνημόνιο – Εκεχειρία με όρους στη Λιβύη

Σε συμφωνία για μόνιμη κατάπαυση του πυρός στη Λιβύη κατέληξαν οι δυο αντιμαχόμενες πλευρές, μετά από συνομιλίες πέντε ημερών στα γραφεία του ΟΗΕ στη Γενεύη,  ανατρέποντας τις υφιστάμενες ισορροπίες.  Η εξέλιξη εμφανίζεται θετική για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, καθώς η συμφωνία της Γενεύης αναφέρει πως αναστέλλονται οι συμφωνίες συνεργασιών με ξένες χώρες, που έχει συνάψει η κυβέρνηση της Τρίπολης του απερχόμενου πρωθυπουργού Φαγέζ αλ Σαράτζ, μέχρι να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση.

Το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, τίθεται σε σοβαρή αμφισβήτηση. Για το λόγο αυτό, ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε ανήσυχος και αμφισβήτησε τη συμφωνία της Γενεύης δηλώνοντας ότι, «η αξιοπιστία της δεν μου φαίνεται πολύ εφικτή. Ο χρόνος θα δείξει πόσο θα είναι η διάρκειά της». O επικεφαλής της Επιτροπής Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας του λιβυκού κοινοβουλίου, Talal Al-Mihoub, αποκήρυξε τις δηλώσεις του Ερντογάν, ο οποίος άφησε αιχμές για τη Συμφωνία της Γενεύης.

Ο Ερντογάν κλιμακώνει την ένταση σε Αιγαίο και ανατολική Αιγαίο, βασιζόμενος στο παράνομο μνημόνιο Άγκυρας – Τρίπολης και η ενδεχόμενη ακύρωσή του, από μια νέα κυβέρνηση, θα του τινάξει τα σχέδια στο “αέρα”. Αφενός θα χάσει την όποια “νομιμοποιήση” που θέλει να εμφανίζει στη διεθνή κοινότητα για τις επεκτατικές στρατηγικές στην Ανατολική Μεσόγειο. Αφετέρου, θα εμφανιστεί ως ηττημένος στην τουρκική κοινή γνώμη, καθώς η προπαγάνδα του θα καταρρεύσει.

Ο ΟΗΕ χαρακτήρισε την κατάπαυση του πυρός «σημαντικό σημείο καμπής προς την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Λιβύη», που συμφωνήθηκε μεταξύ των στρατιωτικών εκπροσώπων της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Τρίπολης και του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Το επόμενο στάδιο περιλαμβάνει ένα πολιτικό φόρουμ που θα διοργανωθεί το Νοέμβριο στην Τυνησία. Ο στόχος του είναι, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, να επιτύχει συναίνεση για ένα ενιαίο πλαίσιο διακυβέρνησης και κανόνων, που θα οδηγήσουν στη διεξαγωγή εθνικών εκλογών.

Σύμφωνα με τους όρους της κατάπαυσης του πυρός, όλοι οι μισθοφόροι και οι ξένοι μαχητές θα πρέπει να έχουν εγκαταλείψει τη Λιβύη εντός τριών μηνών. Όμως, η επιτυχία του εγχειρήματος σχετίζεται και με άλλους παράγοντες, που άπτονται ευαίσθητων ισορροπιών και ξένων παρεμβάσεων. Το πως θα διασφαλιστεί η απομάκρυνση των ξένων μισθοφόρων και τι θα γίνει με τους αιχμαλώτους, των δυο πλευρών. Τη συμφωνία της Γενεύης χαιρέτησε και η ΕΕ χαρακτηρίζοντας την “καλή είδηση” και ζήτησε να τεθεί σε εφαρμογή, ώστε να επιτραπεί η επανάληψη των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.

Εκεχειρία και Ερντογάν

Οι αντιμαχόμενες πλευρές, η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Τρίπολης και ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, που υποστηρίζονται από παραστρατιωτικές ομάδες, επιδιώκουν να αποκτήσουν εξουσία και πλούτο στη Λιβύη. Παράλληλα, περιφερειακές και δυτικές δυνάμεις έχουν επιλέξει πλευρές, για να ασκήσουν επιρροή στη Λιβύη, για στρατηγικούς και ενεργειακούς λόγους.

Οι ισλαμιστές εξτρεμιστές μισθοφόροι, που τους έστειλε η Τουρκία να πολεμήσουν στο πλευρό της κυβέρνησης της Τρίπολης, αλλάξαν την πορεία του πολέμου και έσωσαν τον απερχόμενο πρωθυπουργό της Λιβύης Φαγέζ αλ Σαράτζ. Η συμφωνία της Γενεύης, εφόσον επιτευχθεί, αποτελεί κόλαφο για τα τουρκικά στρατηγικά συμφέροντα στη Λιβύη.

Το ερώτημα που εγείρεται είναι το πως θα διατηρηθεί η εκεχειρία, καθώς η Λιβύη αποτελεί πεδίο “proxy war” με κύρια εμπλεκόμενη την Τουρκία. Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει κάθε συμφέρον να χαλάσει την συμφωνία για μόνιμη κατάπαυση του πυρός. Η συμφωνία για να επιτευχθεί πρέπει να διαθέτει δικλείδες ασφάλειας, ώστε να μην καταρρεύσει από ένα μεμονωμένο περιστατικό παραβιασής της.