Στους πόσους νεκρούς Παλαιστινίους θα σταματήσει το Ισραήλ;

Δεν θα μπορούσε να συμβαίνει και διαφορετικά, από τη στιγμή που το Ισραήλ επέλεξε να βομβαρδίζει μαζικά και κατά κανόνα με τυφλές βόμβες –όπως προκύπτει από αμερικανικές πηγές– μία τόσο πυκνοκατοικημένη περιοχή. Είναι ακριβώς αυτή η κλιμακούμενη ανθρωπιστική κρίση που υποχρέωσε τον Μπάιντεν να προειδοποιήσει το Ισραήλ ότι χάνει τη διεθνή υποστήριξη, προσθέτοντας ότι η ισραηλινή κυβέρνηση δεν θέλει λύση δύο κρατών και ζητώντας από το Νετανιάχου να σχηματίσει άλλη κυβέρνηση. Η απάντηση που έλαβε δεν αφήνει κανένα περιθώριο ελπίδας, παρότι η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψήφισε με συντριπτική (και μεγαλύτερη από την προηγούμενη φορά) πλειοψηφία υπέρ της κατάπαυσης του πυρός.

Πριν συνεχίσουμε, όμως, είναι χρήσιμο να πάμε 15 χρόνια πίσω. Τον Δεκέμβριο 2008, λίγο πριν αναλάβει τα προεδρικά καθήκοντά του ο Ομπάμα, το Ισραήλ εξαπέλυσε μία επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας με την ονομασία “Συμπαγές Μολύβι”, αφού είχαν προηγηθεί μεγάλης έκτασης βομβαρδισμοί. Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, η επιχείρηση σχεδιαζόταν πολλούς μήνες πριν. Το Ισραήλ χρειαζόταν, όμως, μία αφορμή κι αυτή του την έδωσε η Χαμάς, όταν κατήγγειλε την εκεχειρία (οι Ισραηλινοί την παραβίαζαν επιλεκτικά) και επανέλαβε την εκτόξευση ρουκετών.

Στο επίπεδο του στρατιωτικού μηχανισμού, η Χαμάς υπέστη τότε συντριπτικά πλήγματα, αλλά στο πολιτικό επίπεδο βγήκε ενισχυμένη. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει και τώρα. Οι Ισραηλινοί έλεγαν/λένε πως κεντρικός στόχος τους ήταν/είναι η εξάλειψη της Χαμάς, αλλά η Ιστορία διδάσκει πως πολιτικά κινήματα δεν εξαλείφονται αποκλειστικά με στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Λωρίδα της Γάζας είναι η μήτρα για τη γέννηση μίας νέας γενιάς τζιχαντιστών, οι οποίοι θα είναι έτοιμοι να σκοτώσουν όπου βρουν Εβραίο για να εκδικηθούν τον φόνο δικών τους αγαπημένων προσώπων.

Στην πραγματικότητα πάγια στρατηγική του Ισραήλ είναι η εξώθηση των Παλαιστινίων στην προσφυγιά. Γι’ αυτό τους κάνουν τον βίο αβίωτο όχι μόνο στη Γάζα, αλλά και στη Δυτική Όχθη, όπου δεν κυβερνά η Χαμάς. Από τις αρχές του 2023 μέχρι την 7η Οκτωβρίου είχαν σκοτώσει στη Δυτική Όχθη 700 περίπου Παλαιστίνιους, χωρίς να συγκινηθεί κανένας στη Δύση. Η δήλωση Νετανιάχου ότι δεν θα παραδώσει τη Γάζα στον μετριοπαθή πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής είναι αποκαλυπτική των προθέσεών του.

Ίδιο modus operandi

Ο απολογισμός των θυμάτων της ισραηλινής εισβολής το 2008 ήταν 1.400 Παλαιστίνιοι νεκροί και πολλαπλάσιοι τραυματίες, ενώ το Ισραήλ είχε 13 νεκρούς. Ο ισραηλινός στρατός είχε τότε σκοτώσει και αμάχους, που είχαν καταφύγει σε κτίρια του ΟΗΕ, όπως και τώρα. Δεν είχαν, μάλιστα, αφήσει ούτε την ανθρωπιστική βοήθεια να φθάσει σ’ όσους την είχαν ζωτική ανάγκη, επίσης όπως και τώρα. Εκείνη η ισραηλινή εισβολή μπορεί να μην συγκρίνεται με την τωρινή σε ποσοτικά στοιχεία, αλλά αποκαλύπτει το ίδιο modus operandi.

Για να συγκρίνουμε το τότε και το τώρα σε ό,τι αφορά στις διεθνείς αντιδράσεις, υπενθυμίζω την έκθεση της ειδικής επιτροπής του ΟΗΕ για εκείνη την εισβολή. Η Επιτροπή (με επικεφαλής τον εβραϊκής καταγωγής Νοτιοαφρικανό δικαστή Ρίτσαρντ Γκολντστόουν) είχε διαπιστώσει ότι το «Ισραήλ διέπραξε ενέργειες που ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου, ενδεχομένως και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας». Μιλάει «για σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου από το Ισραήλ στη διάρκεια της σύγκρουσης στη Γάζα» και για «δυσανάλογη χρήση βίας» από τον ισραηλινό στρατό.

Τονίζει, επίσης, ότι ο αποκλεισμός της περιοχής που προηγήθηκε της ισραηλινής επίθεσης «ισοδυναμεί με συλλογική τιμωρία» του πληθυσμού της Γάζας. Πάντα κατά την έκθεση του ΟΗΕ, η ίδια η ισραηλινή επίθεση «στρεφόταν εναντίον του πληθυσμού της Γάζας ως σύνολο και ερχόταν να συμπληρώσει μια ενιαία και διαρκή τακτική που αποσκοπούσε στην τιμωρία του πληθυσμού της Γάζας με τη σκόπιμη χρήση δυσανάλογης ισχύος σε βάρος του άμαχου πληθυσμού».

Χωρίς ψιμύθια ήταν και η δήλωση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Κάρτερ, ο οποίος είχε επισκεφθεί τη Γάζα: «η μεταχείριση των κατοίκων της Γάζας είναι χειρότερη από εκείνη που επιφυλάσσεται στα ζώα… Ποτέ στην ιστορία δεν είχε απαγορευτεί ως τώρα η παροχή βοήθειας σ’ έναν πληθυσμό που έχει υποστεί τεράστιες καταστροφές από βομβαρδισμούς για να τις αποκαταστήσει» (Ιούνιος 2009).

Σύγκριση των τότε με τις τώρα

Η σύγκριση των τότε με τις τώρα αντιδράσεις λέει πολλά. Όπως λέει πολλά η απολύτως δικαιολογημένη αγανακτισμένη αντίδραση της Δύσης για την επίθεση της Χαμάς όταν συγκριθεί με τη σημερινή στάση της. Η τότε κυβέρνηση Μπους είχε δικαιολογήσει την ισραηλινή εισβολή, αλλά είχε προσπαθήσει να τηρήσει κάποια προσχήματα. Όπως είχε αποκαλύψει, όμως, ο τότε Ισραηλινός πρωθυπουργός Εχούντ Ολμέρτ άρκεσε ένα επιτακτικό τηλεφώνημά του στον Αμερικανό πρόεδρο για να αλλάξουν στάση οι ΗΠΑ και να ταυτισθούν με το Ισραήλ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως ταυτίζονται μαζί του και τώρα, παρά τις τελευταίες δηλώσεις Μπάιντεν.

Όπως και τώρα το Ισραήλ είχε απορρίψει και τότε τις προτάσεις ΕΕ για εκεχειρία. Μετά τη συνάντησή της με τον τότε Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, η τότε υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Τζίπι Λίβνι είχε φθάσει στο σημείο να ισχυρισθεί ότι «δεν υπάρχει ανθρωπιστική κρίση στη Λωρίδα της Γάζας και άρα δεν υπάρχει ανάγκη για ανθρωπιστική εκεχειρία» κι ότι η ανθρωπιστική κατάσταση στην περιοχή είναι «όπως πρέπει να είναι»! (Πρωτοχρονιά του 2009).

Είναι αξιοσημείωτο ότι δυτικές κυβερνήσεις, οργανώσεις και ΜΜΕ, που κατά τα άλλα διυλίζουν τον κώνωπα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην περίπτωση των ισραηλινών επιθέσεων στη Γάζα καταπίνουν την κάμηλο. Όταν το Ισραήλ διαπράττει εγκλήματα πολέμου, συνήθως στρέφουν το βλέμμα. Κι όταν υποχρεώνονται από τα γεγονότα να αντιδράσουν, περιορίζονται σε γενικόλογες εκκλήσεις για εκεχειρία, που οι ισραηλινές κυβερνήσεις πετούν στο καλάθι των αχρήστων.

Δύο μέτρα και δύο σταθμά

Θυμήθηκα τί συνέβαινε πριν 15 χρόνια, επειδή εκείνα τα γεγονότα φωτίζουν αυτό που συμβαίνει σήμερα. Το 2008 η Χαμάς μπορεί να εκτόξευε τις αυτοσχέδιες ρουκέτες της στο νότιο Ισραήλ, αλλά δεν είχε πραγματοποιήσει κάτι που να θυμίζει έστω την αποτρόπαιη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου 2023. Παρόλα αυτά, το Ισραήλ είχε δράσει με τον ίδιο τρόπο που δρα σήμερα, απλώς σε κάπως μικρότερη κλίμακα.

Η εφαρμογή δύο μέτρων και δύο σταθμών είναι συνηθισμένο φαινόμενο στη διεθνή πολιτική, αλλά εν προκειμένω έχει ξεπεράσει κάθε όριο. Η δικαιολογημένη εχθρότητα των Δυτικών προς την ισλαμιστική Χαμάς και τις τρομοκρατικές πρακτικές της δεν δικαιολογεί ούτε την τότε, ούτε την τώρα στάση τους. Μία πιο προσεκτική εξέταση, μάλιστα, δείχνει ότι είναι η διαχρονική στάση του Ισραήλ που εξώθησε τους Παλαιστινίους στην αγκαλιά της Χαμάς, μετατρέποντάς την από μία ακραία περιθωριακή οργάνωση στην πιο δημοφιλή παλαιστινιακή πολιτική δύναμη.

Αποδεικνύεται ότι το Ισραήλ είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα μικρό κράτος-αστακός. Τέτοια ανοχή δεν απολαμβάνουν ούτε οι ΗΠΑ. Τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης στη Δύση είναι κατά κανόνα πολύ προσεκτικοί όταν αναφέρονται στις πρακτικές του ισραηλινού στρατού. Είναι ειρωνεία της ιστορίας ότι με την ανοχή της διεθνούς κοινότητας, οι Ισραηλινοί διολισθαίνουν σε πρακτικές συντριβής ενός ολόκληρου λαού.

Είναι ύβρις προς τη δική τους παράδοση το γεγονός ότι οι Ισραηλινοί συμπεριφέρονται σαν Γολιάθ, χωρίς να διδάσκονται από τον δικό τους πόνο. Επειδή, όμως, υπάρχουν πάντα όρια, η καταπάτησή τους από το εβραϊκό κράτος αλλάζει σταδιακά το κλίμα, με αποτέλεσμα να κερδίζει έδαφος η άποψη ότι το Ισραήλ είναι εδώ και πολλά χρόνια πρωτίστως πανίσχυρος θύτης και πολύ λιγότερο θύμα.

Η Χαμάς ως πρόσχημα

Η αλήθεια είναι ότι η Χαμάς είναι παραδοσιακά το πολύτιμο πρόσχημα των σκληροπυρηνικών του Ισραήλ για να τορπιλίσουν τη λύση των δύο κρατών. Και τα γεγονότα απέδειξαν όλα τα προηγούμενα χρόνια πως η συνταγή δούλεψε. Ο Ομπάμα σωστά θεωρούσε την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους εξέλιξη-κλειδί όχι μόνο για τις σχέσεις των ΗΠΑ με το μουσουλμανικό κόσμο, αλλά και για τη σταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής, αλλά ούτε κι αυτός στην 8ετία του κατάφερε να την προωθήσει.

Ο Νετανιάχου αρνείται στην πράξη τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει το Ισραήλ στο πλαίσιο του Οδικού Χάρτη (2003). Και βεβαίως οι κυβερνήσεις του συνεχίζουν με αμείωτο ρυθμό τον εποικισμό στη Δυτική Όχθη. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Βρετανία στους Εβραίους εποίκους δεν είναι αποτρεπτικό μέτρο. Μην ξεχνάμε ότι το εβραϊκό λόμπι δεν διαθέτει μόνο ισχυρούς μοχλούς πίεσης στο εσωτερικό των ΗΠΑ και ερείσματα στα διεθνή ΜΜΕ. Έχει και επιτυχή παράδοση να “πουλάει” τις ισραηλινές πολιτικές επιλογές σαν πολιτικές επιλογές που εξυπηρετούν τα αμερικανικά συμφέροντα. Μ’ αυτή την έννοια, δεν είναι καθόλου εύκολος αντίπαλος.

Εάν οι Ισραηλινοί δεν ήταν τυφλωμένοι από την αλαζονεία της πολιτικοστρατιωτικής ισχύος τους θα είχαν προ πολλού συνειδητοποιήσει ότι η ασφάλειά τους εξυπηρετείται πολύ περισσότερο από την αναγνώριση ενός βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους. Εάν αποκτήσουν πατρίδα και κανονική ζωή, οι Παλαιστίνιοι θα έχουν κάτι σημαντικό να χάσουν. Με την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους θα κόβονταν οι πολιτικοκοινωνικές ρίζες της τρομοκρατίας.

Όσο πιο ευσταθές και κυρίαρχο, μάλιστα, θα είναι αυτό το κράτος, τόσο αποτελεσματικότερο έλεγχο θα ασκεί στα εξτρεμιστικά στοιχεία, που θα θελήσουν να επιμείνουν σε τρομοκρατικές πρακτικές. Θα διαλύσει τις παραστρατιωτικές οργανώσεις, επειδή η ύπαρξή τους και μόνο εκ των πραγμάτων θα αμφισβητεί τη νέα κρατική εξουσία. Το Ισραήλ, άλλωστε, δεν έχει να φοβάται από την αναγνώριση ενός τέτοιου κράτους. Η διαφορά ισχύος θα παρέμενε καταλυτική. Κατά συνέπεια, το νεοπαγές παλαιστινιακό κράτος θα είχε ίδιον συμφέρον να τηρεί προσεκτικά τις υποχρεώσεις του προς τους γείτονες και τη διεθνή κοινότητα.

Μετά από δεκαετίες συγκρούσεων, ο ισραηλινός και ο παλαιστινιακός λαός οφείλουν πρωτίστως στους εαυτούς τους να προσεγγίσουν με νέο πνεύμα την συνύπαρξή τους στην ίδια περιοχή. Στο σημείο που έχουν φθάσει τα πράγματα, είναι καθήκον του ισχυρού να σπάσει τον φαύλο κύκλο του αίματος και να επιδιώξει μία έντιμη και ευσταθή πολιτική λύση. Δυστυχώς, οι σκληροπυρηνικοί Ισραηλινοί, τμήμα ενός τόσο προικισμένου και τόσο βασανισμένου έθνους, όπως το εβραϊκό, αποφεύγουν να διδαχθούν από τη δική τους παράδοση.