Στρωμένος με νάρκες ο δρόμος για πολιτική λύση στη Λιβύη

«Οι κάτοικοι της χώρας χάνουν την υπομονή με τους ηγέτες τους» είχε αναφέρει η ανταποκρίτρια του BBC στη Λιβύη, που πλέον θυμίζει καζάνι που βράζει. Σε όλη την λιβυκή επικράτεια πραγματοποιούνται μαζικές διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς. Οι διαδηλώσεις αυτές, που πραγματοποιήθηκαν στην έδρα της κυβέρνησης Σαράτζ Τρίπολη και στα προπύργια του στρατηγού Χαφτάρ στη Βεγγάζη, φαίνεται να αποτέλεσαν προάγγελο ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων.

Μέσα σε λίγα 24ωρα ανακοινώθηκε η παραίτηση της κυβέρνησης του Τομπρούκ, που στηρίζει τον στρατηγό Χαφτάρ, ενώ πληροφορίες των διεθνών μέσων ενημέρωσης αναφέρουν πως είναι θέμα χρόνου και η παραίτηση του πρωθυπουργού Σαράτζ, επικεφαλής της διεθνούς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της χώρας και συμμάχου του Ερντογάν.

Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν στις αρχές Σεπτεμβρίου από τη λιβυκή πρωτεύουσα Τρίπολη και το περασμένο Σαββατοκύριακο επεκτάθηκαν στα ανατολικά της χώρας, στο Τομπρούκ και στη Βεγγάζη. Αν και οι παραστρατιωτικές ομάδες που στηρίζουν τους δύο εμπλεκόμενους αποπειράθηκαν να καταστείλουν τις διαδηλώσεις, τόσο η οργάνωση του Χαφτάρ, όσο και ο πρωθυπουργός Σαράτζ, έδειξαν να κατανοούν τα αιτήματα των διαδηλωτών.

Εκπρόσωπος του Λιβυκού Εθνικού Στρατού ανακοίνωσε πως στηρίζει τις «ειρηνικές διαδηλώσεις», αποδίδοντας σε «τρομοκράτες» και «μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας» την πυρπόληση που σημειώθηκε στο αρχηγείο της κυβέρνησης της Βεγγάζης. Προηγουμένως ο Σαράτζ είχε ανακοινώσει έρευνα για τις κακοποιήσεις διαδηλωτών από τις τζιχαντιστικές πολιτοφυλακές που τον στηρίζουν.

“Σκιά” στις σχέσεις Σαράτζ και Ερντογάν

Σχεδόν ταυτόχρονα ο Λίβυος πρωθυπουργός προχώρησε στην αποπομπή των ακραιφνών φιλότουρκων αξιωματικών του επιτελείου του, κίνηση που δημιούργησε “σκιά” στις σχέσεις του με τη Τουρκία. Είναι ο λόγος που η τελευταία συνάντηση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν με τον Σαράτζ, δεν είχε την θέρμη του παρελθόντος. Το απόλυτα ψυχρό ύφος στα πρόσωπα των δύο ανδρών δεν παρέπεμπε σε συνάντηση δύο “αδελφών”.

Μάλιστα, σε αντίθεση με τις προηγούμενες επισκέψεις του Λίβυου πρωθυπουργού, η τελευταία πραγματοποιήθηκε κεκλεισμένων των θυρών, χωρίς κοινές δηλώσεις. Αν και ο Σαράτζ υποχρεώθηκε να επαναφέρει τον φιλότουρκο υπουργό Εσωτερικών Μπασάγκα, μετά από τις πιέσεις που δέχτηκε, ήταν φανερό πως τίποτα δεν ήταν πλέον το ίδιο στις σχέσεις του με τον “αδελφό” Ερντογάν.

Είχαν προηγηθεί οι δηλώσεις αξιωματούχων του Σαράτζ πως ήταν η πολιορκία του Χαφτάρ που τον «ανάγκασε» να συμμαχήσει με την Τουρκία, δηλώσεις που προκάλεσαν δυσαρέσκεια στην Άγκυρα. Με μία γενικόλογη ανακοίνωση, που ακολούθησε το πέρας της συνάντησης Ερντογάν-Σαράτζ, η Άγκυρα περιορίστηκε να εκφράσει την στήριξη της στη «διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης».

Φαίνεται να “κυοφορείται” πολιτική λύση στη Λιβύη, καθώς οι βασικοί εμπλεκόμενοι μοιάζει να έχουν αποδεχτεί πως δεν υπάρχει στρατιωτική επίλυση της σύγκρουσης. Στις ειρηνευτικές συνομιλίες που πραγματοποίησαν εκπρόσωποι των δύο εμπολέμων στο Μαρόκο την περασμένη βδομάδα, έκαναν αναφορά σε «σημαντικούς συμβιβασμούς» που πρέπει να προχωρήσουν.

Πολλά ανοιχτά ζητήματα

Μέχρι πρότινος ο παραμικρός συμβιβασμός έμοιαζε αδιανόητος, με δεδομένο το άσβεστο μίσος που χωρίζει τους Σαράτζ και Χαφτάρ. Είναι χαρακτηριστικό πως στις δύο ειρηνευτικές διασκέψεις της Μόσχας και του Βερολίνου που προηγήθηκαν, είχαν αποφύγει ακόμα και να συναντηθούν δια ζώσης! Μάλιστα, ακόμα και αν έχουμε τελικώς τον παραγκωνισμό και των δύο αυτών προσώπων, υπάρχουν ακόμα πολλά ανοιχτά ζητήματα.

Ποιος θα είναι ο ρόλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που στηρίζει τη κυβέρνηση Σαράτζ, την οποία ο Χαφτάρ και οι Άραβες σύμμαχοι του, θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση; Θα δεχτεί η κυβέρνηση της Τρίπολης την αποχώρηση του συνόλου των τζιχαντιστικών πολιτοφυλακών που πολεμούν στο πλευρό της και ο Χαφτάρ των Ρώσων και των Αφρικανών μισθοφόρων του; Ποιοι θα αποτελέσουν τον “κορμό” των ενόπλων δυνάμεων της χώρας; Οι φυλές, οι τζιχαντιστές, οι παραστρατιωτικοί, ή οι μισθοφόροι;

Πως θα κατανεμηθούν τα πετρελαϊκά έσοδα, την στιγμή που η Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης ελέγχεται από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, τους συμμάχους του Σαράτζ; Θα δεχτεί ο Χαφτάρ να άρει ολοκληρωτικά τον πετρελαϊκό αποκλεισμό της Τρίπολης, όπως προανήγγειλαν οι Αμερικανοί; Ποιο θα είναι το μέλλον της πλούσιας σε πετρέλαιο Σύρτης, που μέχρι πρότινος ήταν το “μήλο της έριδος” των δύο εμπλεκόμενων;

Όμως το κυριότερο ερώτημα είναι τι θα γίνει με τις συμφωνίες που υπέγραψε ο Σαράτζ με τον Ερντογάν (έστω και αν “εξαναγκάστηκε”), που καθιστούν την κυβέρνηση του προτεκτοράτο της Άγκυρας; Αναφερόμαστε στην αμυντική συμφωνία (που προβλέπει μέχρι και τη δημιουργία τουρκικών βάσεων) και φυσικά στο ψευτομνημόνιο οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών. Πως θα γίνει λοιπόν η τελική επανένωση της χώρας, με την Τρίπολη άτυπη “οθωμανική επαρχία”; Πόσο μάλλον που ο Ερντογάν δεν είναι ο τύπος που θα δεχτεί να κάνει “συμβιβασμούς” σε αυτά που θεωρεί ότι έχει κερδίσει.