Γκιουλ κατά Ερντογάν στις τουρκικές προεδρικές εκλογές του 2023;

Οργιάζουν στην Τουρκία οι φήμες ότι ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, πρωθυπουργός και επί επταετία Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιούλ ενδέχεται να επιλεγεί από την αξιωματική αντιπολίτευση ως αντίπαλος του Ταγίπ Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές του 2023. Με άλλα λόγια, οι κεμαλιστές προσανατολίζονται να μετατρέψουν τις εκλογές σε μία σύγκρουση δύο πρώην στενών συνεργατών.

Πράγματι, οι δύο άνδρες έχουν πλούσιο παρελθόν. Ήταν τα δύο από τα τέσσερα ανώτατα (τα άλλα δύο ήταν ο Μπουλέντ Αρίντς και ο Αμπντουλατίφ Σενέρ) στελέχη του κόμματος του Νετσμετίν Ερμπακάν που το 2001 αποσχίσθηκαν και ίδρυσαν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), προσδίδοντας μία άλλη φυσιογνωμία στο πολιτικό Ισλάμ της Τουρκίας.

Ο Γκιούλ έγινε πρωθυπουργός το Νοέμβριο του 2002, όταν το AKP κέρδισε τις εκλογές, επειδή υπήρχε νομικό κώλυμα για να καταλάβει το αξίωμα ο Ερντογάν. Στη συνέχεια υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών και ως Πρόεδρος Δημοκρατίας (2007-2014) όταν ο Ερντογάν ήταν πρωθυπουργός. Οι πρώην σύντροφοι, όμως, μετατράπηκαν από το 2014 σε αντίπαλοι και πλέον ο Γκιούλ ανήκει στους επικριτές του Τούρκου προέδρου, αν και αποφεύγει τους υψηλούς τόνους.

Ο αρχηγός του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δήλωσε σε  συνέντευξή του στις 17 Αυγούστου ότι η κυβέρνηση φοβάται πολύ μία ενδεχόμενη υποψηφιότητα Γκιουλ για την Προεδρία. Παρ’ όλα αυτά, διέψευσε τις πληροφορίες ότι μιλάει μαζί του κάθε εβδομάδα. «Όσοι κάνουν λόγο για εβδομαδιαίες συναντήσεις και φαντάζονται συνωμοσίες, βρίσκονται υπό τον έλεγχο κάποιων άλλων», δήλωσε ο Κιλιτσντάρογλου.

Ο Γκιούλ είναι γενικά πολιτικός μάλλον χαμηλών τόνων και γι’ αυτό δεν έχει μεγάλες αντιπάθειες. Παρόλα αυτά, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι έχει απέναντί του ένα σημαντικό κομμάτι της κοσμικής τουρκικής κοινωνίας, που του καταλογίζει ότι παρέμεινε σιωπηλός όταν ο Ερντογάν πραγματοποίησε την “θεσμική εκτροπή” με σκοπό να οικοδομήσει καθεστώς.

Είναι επίσης γνωστό ότι ο Γκιούλ σχετίζεται με το νεοσυσταθέν Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου, το οποίο ιδρύθηκε από τον πρώην τσάρο της τουρκικής οικονομίας, Αλί Μπαμπατζάν. Ο ίδιος δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα τις προθέσεις του. Η υποψηφιότητά του μπορεί να απωθεί ψηφοφόρους που ανήκουν στην κοσμική δυτικότροπη μειονοτική πτέρυγα της τουρκικής κοινωνίας, αλλά από την άλλη έχει τις προϋποθέσεις να προσελκύσει δυσαρεστημένους ψηφοφόρους του AKP και έτσι να επιτύχει την αποκαθήλωση του Ερντογάν.

Προς συντηρητικές αξίες

Η πιθανή επιλογή του Γκιούλ για τις προεδρικές εκλογές του 2023 από το κεμαλικό κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αντανακλά την επί 20 χρόνια πολιτική-εκλογική αδυναμία του να αντιπαρατεθεί στον Ερντογάν, γεγονός που το σπρώχνει προς πιο συντηρητικές αξίες και πολιτικές θέσεις. Πράγματι, το κεμαλικό κόμμα επιθυμεί να έχει υποψήφιο Πρόεδρο Δημοκρατίας κάποιον που να μπορεί να διεμβολίσει εκλογικά το κόμμα του Ερντογάν.

Από την άλλη πλευρά, όμως, ο Γκιούλ, ως προσωπικότητα, δίνει την εντύπωση ότι δεν μπορεί να ορθώσει ανάστημα απέναντι στον Ερντογάν. Δεν αποπνέει τη δυναμική ενός πολιτικού μαχητή, ικανού να νικήσει τον Ερντογάν σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τον κατά πολύ νεότερό του δήμαρχο Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου. Ουσιαστικά, η υποψηφιότητα Γκιούλ με τους σημερινούς όρους από τη μία κερδίζει ψήφους από τον χώρο του AKP, αλλά από την άλλη χάνει από τους δυτικότροπους κοσμικούς. Εκτός κι αν η αντι-Ερντογάν θέση τους τους σπρώξει στο αντίπαλο δέος.

Τελευταία ασκήθηκε κριτική στο AKP ότι δεν καταλαβαίνει τη νεότερη γενιά που πιθανότατα θα κρίνει και τις εκλογές του 2023. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η υποψηφιότητα Γκιούλ, αν οριστικοποιηθεί, θα βεβαιώσει την ήδη υπάρχουσα εντύπωση ότι η αντιπολίτευση δεν έχει ιδέα πώς να προσεγγίσει τους νεότερους ψηφοφόρους. Ο Μπέρκ Έσεν, πολιτικός αναλυτής από το Πανεπιστήμιο Bilkent στην Άγκυρα, υποστηρίζει ότι πολλοί αντιμετωπίζουν τον Γκιούλ ως «επιλογή συμβιβασμού».

Το πολιτικό τοπίο της Τουρκίας άλλαξε ιδιαίτερα μετά τη νίκη της αντιπολίτευσης στις τοπικές εκλογές του περασμένου έτους. Η αντιπολίτευση έχει νεότερους, πιο ικανούς και αξιόπιστους υποψηφίους από τον Γκιούλ και ίσως αυτή η συζήτηση για τον αντίπαλο του Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές του 2023 ωθήσει την αντιπολίτευση να εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο να δώσει το χρίσμα σε έναν από αυτούς, αν και μία τέτοια επιλογή εκ των πραγμάτων θα υπονόμευε την ήδη ασταθή θέση του Κιλιτσντάρογλου στην ηγεσία των κεμαλιστών.