Τα αδιέξοδα της Γαλλίας στην Αφρική – Τί σηματοδοτεί το πραξικόπημα στον Νίγηρα

Μια συμμαχία αφρικανικών χωρών εναντίον της Γαλλίας είναι πραγματικότητα. Πρόκειται για μία εκθαμβωτική απώλεια του ρόλου της γαλλικής πολιτικής στην Αφρική, όταν η ήπειρος περιλαμβάνει πολλές γαλλόφωνες χώρες. Η γεωπολιτική πραγματικότητα τείνει να ακυρώσει το στρατηγικό όραμα της Γαλλίας που αφορά την επιρροή της στην “Μαύρη Ήπειρο”.

«Ο Εμανουέλ Μακρόν σε αδιέξοδο στο Σαχέλ», τιτλοφορεί η “Le Point”, προσθέτοντας: «Το πραξικόπημα στον Νίγηρα μόλις του προκάλεσε άλλο ένα. Το πραξικόπημα που υπέστη ο πρόεδρος του Νίγηρα στις 27 Ιουλίου βάζει το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της πολιτικής του Μακρόν νότια της Σαχάρας». Για τα γαλλικά ΜΜΕ, η πολιτική του Εμανουέλ Μακρόν στην Αφρική δίνει στρατηγικό έδαφος στη Ρωσία, προσθέτοντας: «Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν μπορούσε να ονειρευτεί καλύτερο πλαίσιο για τη σύνοδο κορυφής Ρωσίας-Αφρικής που διεξήγαγε την ίδια στιγμή στην Αγία Πετρούπολη».

Οι δυτικές ελίτ, αδυνατούν να προσαρμοστούν στον εν εξελίξει πολυπολικό κόσμο, κινδυνεύοντας να αντιμετωπίσουν τελικά ταπεινωτικές εκκενώσεις των στρατευμάτων και των μισθοφόρων τους από στην Αφρική. Η “Le Point” υπενθυμίζει την εκκένωση των γαλλικών ειδικών δυνάμεων από την Μπουρκίνα Φάσο μόλις πριν από έναν χρόνο.

Ο “Continental Observer” αναφέρει ότι «το φαινόμενο ντόμινο συνεχίζεται όπως αναμενόταν» και ότι «από εδώ και πέρα και μετά από λαϊκά αιτήματα, ήταν η σειρά των αρχών της Μπουρκίνα Φάσο να επισημοποιήσουν το αίτημα για την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων από το εθνικό της έδαφος». Το νεοαποικιακό σύστημα της Françafrique φαίνεται σίγουρα να βρίσκεται σε τελική παρακμή.

Ένα νέο μέτωπο άνοιξε ο στρατός του Νίγηρα με την πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης με πραξικόπημα, ανοίγοντας το δρόμο για μια νέα αντιπαράθεση με τη Δύση και τις συμμαχικές χώρες στην Αφρική. Ο πρόεδρος της Νιγηρίας ζήτησε από την έγκριση της Γερουσίας προκειμένου να προχωρήσει η χώρα του σε στρατιωτική επέμβαση, προς «αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης».

Η Αφρική αλλάζει προσανατολισμό

Ο παναφρικανισμός και η διεθνής πολυπολική πραγματικότητα έχουν υπονομεύσει πλήρως την παρουσία εκείνων που νοσταλγούν τη μονοπολικότητα στην “Μαύρη Ήπειρο”, καθώς και τις παρεμβάσεις στις υποθέσεις των αφρικανικών κρατών. Στο Μάλι, η Γαλλία έχασε την επιρροή της, υπό την πολιτική του Εμμανουέλ Μακρόν. Ο “Continental Observer” ανέφερε ότι το Μάλι άλλαξε την επίσημη γλώσσα του, εγκαταλείποντας τα γαλλικά. Επί πλέον, αξιωματούχοι της Μπουρκίνα Φάσο και του Μάλι δήλωσαν ότι «είναι σε ετοιμότητα να πολεμήσουν στο πλευρό του Νίγηρα, ενόψει της απειλής στρατιωτικής επέμβασης της Γαλλίας και των συμμάχων της» (ανακοίνωση που έγινε πριν τις πολεμικές προετοιμασίες της Νιγηρίας).

«Η ιστορική ημέρα της 26ης Ιουλίου 2023, αποτελεί για όλους τους Νίγηρες μια ημέρα ανανεωμένης ελπίδας και αναζωογόνησης της ορμής για έναν Νίγηρα που ανακτά την εμπιστοσύνη στον εαυτό του», τονίζει το “Nigerien Press Agency”, αναφέροντας ότι ο πληθυσμός υποστηρίζει τους στρατιώτες που ανέτρεψαν τον πρόεδρο που υποστηρίζεται από τον Εμανουέλ Μακρόν. Για τους κατοίκους του Νίγηρα, οι πραξικοπηματίες είναι πατριώτες. Εν ολίγοις, η λωρίδα του Σαχέλ δεν είναι πλέον υπό την ηγεσία της Γαλλίας.

Ως αποτέλεσμα είναι στον αέρα τα σχέδια για την ολοκλήρωση του αγωγού φυσικού αερίου Νιγηρίας-Ευρώπης, με την Γαλλία επί πλέον να κινδυνεύει να απωλέσει την εισαγωγή ουρανίου του Νίγηρα, που είναι απαραίτητο για τους πυρηνικούς σταθμούς. Η πολιτική του Εμανουέλ Μακρόν στην Αφρική κινδυνεύει να έχει επώδυνες συνέπειες για τους Γάλλους, χωρίς να ξεχνάμε, τις ταραχές που προηγήθηκαν τον περασμένο Ιούνιο που έδειξαν μια βίαιη ρωγμή στη γαλλική κοινωνία. Η απελευθέρωση των αφρικανικών κρατών από τη Γαλλία, την οδηγεί σε αδιέξοδο στην Μαύρη Ήπειρο.

Ο Νίγηρας στον σύγχρονο ψυχρό πόλεμο

Ένα πραξικόπημα σε μια φτωχή αφρικανική χώρα δεν είναι πρωτοφανές, αλλά το σημερινό γεωπολιτικό πλαίσιο του δίνει παγκόσμια σημασία. Ο Νίγηρας συγκλονίστηκε από ένα πραξικόπημα που προκάλεσε αντιδράσεις από την ECOWAS (Οικονομική Κοινότητα Κρατών της Δυτικής Αφρικής) και τη διεθνή κοινότητα. Η ECOWAS επέβαλε κυρώσεις στον Νίγηρα, συμπεριλαμβανομένου του κλεισίματος των συνόρων, της απαγόρευσης υπερπτήσεων και της δέσμευσης των περιουσιακών στοιχείων ορισμένων προσώπων που συμμετείχαν στο πραξικόπημα.

Ο Νίγηρας βρισκόταν σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή των περισσότερων κρατών της Δυτικής Αφρικής, με τη Γαλλία, την πρώην αποικιακή του δύναμη, να συνεχίζει να ασκεί την οικονομική και στρατιωτική της ισχύ στη χώρα και να παρεμβαίνει στις εσωτερικές της υποθέσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το πραξικόπημα παραμένει δημοφιλές, με τους διαδηλωτές να πανηγυρίζουν την διακοπή των σχέσεων με τη Γαλλία που προχώρησε η στρατιωτική κυβέρνηση, επιθυμούν στενότερες με τη Ρωσία. Στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε, τα αφρικανικά κράτη έχουν πλέον μεγαλύτερο πολιτικό χώρο και επιλογές για να απαλλαγούν από τη δυτική επιρροή.

Την εποχή της μονοπολικότητας, τα αφρικανικά κράτη ήταν στο έλεος της Δύσης. Φτωχά, απελπισμένα και ασταθή, πολλά αφρικανικά έθνη αναγκάστηκαν να βασιστούν στους πρώην αποικιακούς άρχοντές τους, καθώς και στις Ηνωμένες Πολιτείες, για διάφορες μορφές βοήθειας. Όμως ο κόσμος έχει αλλάξει. Ζούμε τώρα σε ένα γεωπολιτικό περιβάλλον που υπαγορεύεται από σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ ισχυρών χωρών, κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών και των “συμμάχων” τους, εναντίον αντιπάλων, όπως η Κίνα και η Ρωσία. Αυτό το περιβάλλον σημαίνει ότι τα αφρικανικά κράτη έχουν πλέον άλλες “επιλογές” για να λάβουν βοήθεια, επιτρέποντάς τους να μεγιστοποιήσουν τη δική τους πολιτική αυτονομία και χώρο αντί να υποχωρήσουν στις επιταγές μιας άλλης χώρας.

Σε περίπτωση που το πραξικόπημα στον Νίγηρα επιτύχει, οι νέες αρχές σκοπεύουν να δημιουργήσουν στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία, η οποία μπορεί να γίνει ένας νέος, πολύ λιγότερο περίπλοκος εγγυητής της ασφάλειας. Ενώ η Κίνα γενικά παρέχει οικονομική και υποδομή βοήθεια σε αφρικανικά κράτη, καθώς και εγγύηση μη επέμβασης και υποστήριξης για την εθνική κυριαρχία, είναι λιγότερο ανοιχτή και λιγότερο διατεθειμένη να παρέχει ειδική στρατιωτική υποστήριξη, όπως η ρωσική πολιτική. Ήδη υπάρχουν δημοσιεύματα πως η στρατιωτική κυβέρνηση του Νίγηρα έχει υπογράψει συμφωνία με την Wagner, προκειμένου η μισθοφορική ομάδα να αναπτύξει δυνάμεις της στην χώρα.

Η διαφαινόμενη μετατόπιση του Νίγηρα προς τη Ρωσία και την Κίνα, θα έχει γεωπολιτικό κόστος κυρίως για τη Γαλλία, αλλά και για τη Δύση. Ο Νίγηρας διαθέτει μεγάλο απόθεμα φυσικών πόρων, όπως ουράνιο, άνθρακα, χρυσό, σιδηρομετάλλευμα, κασσίτερο, φωσφορικά άλατα, πετρέλαιο, μολυβδαίνιο, αλάτι και γύψο. Τα αποθέματα ουρανίου του είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο και είναι απολύτως απαραίτητα για την πυρηνική ενέργεια. Αυτός είναι ο λόγος που η Γαλλία είναι απρόθυμη να παραδώσει τον Νίγηρα, χωρίς μάχη. Μία πιθανή σύγκρουση αντιπροσώπων διαφαίνεται στον ορίζοντα, καθώς η στρατηγική απώλεια πόρων του Νίγηρα, θα ήταν τεράστια,

Αλυσιδωτή αντίδραση στην Αφρική

Σε μια χειρονομία αδελφικής αλληλεγγύης, οι στρατιωτικές κυβερνήσεις της Μπουρκίνα Φάσο και του Μάλι εξέφρασαν την υποστήριξή τους στον λαό του Νίγηρα. Ο συνταγματάρχης Αμπντουλάγιε Μαϊγκά, προσωρινός πρωθυπουργός του Μάλι, ανέφερε ξεκάθαρα ότι η χώρα του και η Μπουρκίνα Φάσο , αρνούνται να εφαρμόσουν τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την ECOWAS, τις οποίες θεωρούν «παράνομες και απάνθρωπες». 

Ο συνταγματάρχης Μαϊγκά προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε ξένη στρατιωτική επέμβαση κατά του Νίγηρα θα λαμβάνονταν ως κήρυξη πολέμου κατά της Μπουρκίνα Φάσο και του Μάλι. Ανακοίνωσε επίσης ότι μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση, οι τρεις χώρες θα μπορούσαν να αποχωρήσουν από την ECOWAS και να λάβουν μέτρα αυτοάμυνας για να στηρίξουν τις ένοπλες δυνάμεις και τον λαό του Νίγηρα.

Μια ξένη στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτή αντίδραση σε όλη την περιοχή του Σαχέλ και της Δυτικής Αφρικής. Το Μάλι και η Μπουρκίνα Φάσο φοβούνται ότι η αστάθεια θα εξαπλωθεί σε γειτονικές χώρες, όπως η Γκάνα, το Τόγκο, το Μπενίν και η Νιγηρία, γεγονός που θα έχει σοβαρές συνέπειες για την περιφερειακή σταθερότητα.

Καταληκτικά, η συλλογική Δύση δεν έχει συμβιβαστεί με τις τεράστιες αλλαγές που συντελούνται στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Η γεωπολιτική κρίση στην Ουκρανία ενέτεινε τη μετάβαση στην πολυπολικότητα. Κυοφορείται ένας νέος κόσμος, με πολλαπλούς πόλους ισχύος. Ο πολυπολικός κόσμος είναι ήδη εδώ και αυτή η πραγματικότητα πλέον δεν αναστρέφεται.