Τα ανταλλάγματα του Ερντογάν για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ

Μετά από 17 μήνες που μπλόκαρε την υποψηφιότητα της Σουηδίας, ο Ερντογάν άναψε το πράσινο φως για της ένταξη της σκανδιναβικής χώρας στην Βορειοατλαντική συμμαχία. Ο Ερντογάν καθυστερούσε την επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας, με το πρόσχημα ότι η Στοκχόλμη ήταν ανεκτική απέναντι στους Κούρδους μαχητές και σε άλλες ομάδες που η Άγκυρα χαρακτηρίζει τρομοκρατικές και θεωρεί πως αποτελούν απειλή για την ασφάλεια της χώρας. Στην πραγματικότητα, ο Ερντογάν απλά επεδίωκε ορισμένα ανταλλάγματα στο πλαίσιο ενός ανατολίτικου παζαριού με ΗΠΑ και ΕΕ, κάτι που φαίνεται ότι κατόρθωσε να τα αποσπάσει.

Ειδικότερα, η Τουρκία έλαβε υποστήριξη για την αναθέρμανση της διαδικασίας ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το άνοιγμα κάποιων κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένης της επικαιροποίησης της τελωνειακής ένωσης, της άρσης των κυρώσεων που σχετίζονται με την άμυνα και της απελευθέρωσης των θεωρήσεων (visa) των Τούρκων υπηκόων, ώστε να ταξιδεύουν ελεύθερα στη ζώνη του Σένγκεν.

Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, η Σουηδία αναγκάστηκε να ”συνθηκολογήσει” με τον Ερντογάν και υποχρεώθηκε να τροποποιήσει το σύνταγμά της, άλλαξε τους νόμους της, επέκτεινε σημαντικά τη συνεργασία της για την καταπολέμηση της δράσης του PKK και επανέλαβε τις εξαγωγές όπλων στην Τουρκική Δημοκρατία. Επίσης, διέκοψε τους δεσμούς με καταζητούμενα μέλη της FETO (της οργάνωσης Φετουλάχ Γκιουλέν) που κατηγορούνται από την Άγκυρα πως εμπλέκονται στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, να δεσμεύσει τραπεζικούς λογαριασμούς προσώπων και οργανώσεων που συνδέονται με ”τρομοκρατικές οργανώσεις” και να επιταχύνουν την έκδοση στην Τουρκία προσώπων που συνδέονται με ”τρομοκράτες”.

Επιπλέον, η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν θα ασκήσει ασφυκτική πίεση στο Κογκρέσο να άρει τις ενστάσεις του και τις κυρώσεις που ορθώνονται ως φραγμός στην αποστολή αμερικανικών μαχητικών F-16 στην Toυρκία χωρίς κανέναν όρο. Συγκεκριμένα, το 2019 η Ουάσιγκτον απομάκρυνε την Τουρκία από το πρόγραμμα των μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35 όταν η Άγκυρα προχώρησε στην προμήθεια του ρωσικού συστήματος αντιαεροπορικής και αντιβληματικής προστασίας S-400 Triumf, καθώς το ραντάρ του συστήματος θα μπορούσε να αποκαλύψει κρίσιμα μυστικά της δυτικής τεχνολογίας και παρά τις αυστηρές προειδοποιήσεις των ΗΠΑ.

Οι κυρώσεις

Η εξέλιξη οδήγησε σε διμερή κρίση μεταξύ των δύο συμμάχων και στην επιβολή κυρώσεων από την Ουάσιγκτον στην Τουρκία τον Δεκέμβριο του 2020 στον τομέα της άμυνας βάσει του νόμου Countering America’s Adversaries Through Sanctions (CAATSA) – η πρώτη φορά που τέτοιες κυρώσεις στόχευαν μέλος του ΝΑΤΟ.

Το 2021, λόγω των περιορισμένων επιλογών που υπήρχαν σε μαχητικά αεροσκάφη, η Τουρκία στράφηκε εκ νέου στην αμερικανική αγορά και απέστειλαν ”LΟR for LOA” (Letter of Request for Letter of Offer and Acceptance-Επιστολή Κατάθεσης Αιτήματος με την προοπτική παραλαβής Επιστολής Προσφοράς και Αποδοχής) για τις ΗΠΑ, για 40 ολοκαίνουργια F-16 Block 70/72 με ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA), καθώς επίσης και για την αναβάθμιση άλλων 80 μαχητικών F-16 που βρίσκονται στον τουρκικό στόλο στο ίδιο επίπεδο, δηλαδή σύνολο 120.

Η υπόθεση Μενέντεζ

Το κλίμα που επικρατούσε μέχρι πρότινος στους διαδρόμους του Κογκρέσου ήταν ιδιαίτερα αρνητικό στην έκβαση του αιτήματος της Τουρκίας, καθώς ο φιλέλληνας γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ ήταν πρόεδρος στην επιτροπή Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας -αρμόδιο όργανο για την έγκριση των αμυντικών συμβάσεων- και είχε το δικαίωμα βέτο. Ο Μπόμπ Μενέντεζ ουκ ολίγες φορές στράφηκε κατά του Ερντογάν και δεσμευόταν ότι θα εμποδίζει τη μεταφορά των πολεμικών αεροσκαφών έως ότου η Τουρκία αρχίσει να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Διεθνές Δίκαιο και σταματήσει να επιδεικνύει αποσταθεροποιητική συμπεριφορά εναντίον της Ελλάδας.

Όμως, η πρόσφατη απομάκρυνση του Μενέντεζ από την επιτροπή με την κατηγορία της διαφθοράς, όπως και τα πετυχημένα σκληρά παζάρια, ως ελέχθη, του Ερντογάν με την ένταξη της Σουηδίας στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, είναι θέμα χρόνου να δούμε ολοκαίνουργια F-16 στην Τουρκία, όπου θα παραβιάζουν συστηματικά τον ελληνικό εναέριο χώρο και θα απειλούν της εδαφική ακεραιότητα της πατρίδα μας.

Από την άλλη πλευρά, ο δεδομένος σύμμαχος Ελλάδα προχώρησε το 2021 στην υπογραφή της, αορίστου χρόνου, Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) με τις ΗΠΑ, με την οποία παρέχονται χωρίς κανένα αντάλλαγμα σημαντικές στρατιωτικές διευκολύνσεις για τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις που μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω σε ελληνικές περιοχές ενδιαφέροντος (Αλεξανδρούπολη, Λιτόχωρο, Σούδα, Στεφανοβίκειο, Λάρισα), αλλά και η δυνατότητα μελλοντικής παρουσίας των Αμερικανών σε όλες τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις της χώρας.

Εν ολίγοις, οι ΗΠΑ είχαν εξασφαλίσει όλα όσα είχαν ζητήσει δωρεάν, προσφέροντας μόνο λόγια και αυτά τα είπαν με προσοχή και φειδώ για να μην διαταράξουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία, καθώς δεν είναι πρόθυμοι επ’ ουδενί να εγκαταλείψουν την προσφιλή τακτική τους, της τήρησης των ίσων αποστάσεων μεταξύ αμυνόμενου και επιτιθέμενου στο Αιγαίο Πέλαγος. Είναι προφανής, λοιπόν, η διαφορά ενός σοβαρού και ικανού παίκτη, όπως είναι ο Ερντογάν σε αντίθεση με το πολιτικό προσωπικό των Αθηνών.