Τα “καρφιά” του Βούτσιτς στον Ζάεφ δεν ήταν μόνο για τα εμβόλια

Ανύπαρκτο είναι το πρόγραμμα εμβολιασμού στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, στις περισσότερες από τις οποίες δεν υπάρχει εμβόλιο ούτε για δείγμα. Εξαίρεση αποτελεί η Σερβία, η οποία απ’ ότι φαίνεται, έχει πάρει τα ηνία από την ΕΕ και διεθνείς οργανισμούς, καθώς είναι η μόνη χώρα που ασκεί “διπλωματία του εμβολίου” στην περιοχή. Σε μια τέτοια κίνηση, ο Βούτσιτς παρέδωσε ο ίδιος στον Ζάεφ ποσότητα εμβολίων, αφήνοντας αιχμές για τις επιλογές του.

Η συνάντηση Βούτσιτς-Ζάεφ έγινε στα σύνορα των δύο κρατών, στη συνοριακή διάβαση Ταμπάνοβτσε, κάτω από έντονη χιονόπτωση και πολικό ψύχος. Εκεί, σε μια σύντομη τελετή, ο Σέρβος πρόεδρος παρέδωσε στον Ζάεφ 4.680 δόσεις εμβολίων της Pfizer και δεσμεύτηκε να στείλει άμεσα άλλες 3.320 δόσεις του ίδιου εμβολίου, για να συμπληρωθούν  οι 8.000 δόσεις που υποσχέθηκε.

Με αυτή την πρώτη παρτίδα, ξεκινούν αύριο Τετάρτη οι εμβολιασμοί στα Σκόπια, όπου πριν την ενέργεια του Βούτσιτς δεν υπήρχε δείγμα εμβολίου κατά της Covid-19. «Είμαστε χαρούμενοι που ο σερβικός λαός, εδώ και εβδομάδες, έχει προμηθευτεί εμβόλια και τώρα μοιράζεται ένα μέρος αυτών με τον δικό μας λαό» είπε ο Ζάεφ, ευχαριστώντας τον Σέρβο πρόεδρο και αποδίδοντας την καθυστέρηση στην «έλλειψη εμβολίων παγκοσμίως».

Όταν ο Βούτσιτς “τάπωσε” τον Ζάεφ

Ο Βούτσιτς πάντως δεν έμεινε στις φιλοφρονήσεις. «Είμαι λίγο πιο έμπειρος πολιτικός από τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ και γι’ αυτό πιστεύω πρώτα στις δικές μου δυνάμεις και μετά στους άλλους» τόνισε στην αντιφώνησή του. Συμπλήρωσε επίσης, ότι ό ίδιος είχε αρχίσει, ήδη από τον περασμένο Μάρτιο, να ψάχνει τρόπους για την προμήθεια εμβολίων για να προσθέσει ότι χάρη σε αυτήν την γρήγορη κινητοποίηση η Σερβία προμηθεύτηκε εγκαίρως αρκετές ποσότητες εμβολίων και σήμερα μπορεί να βοηθήσει «έναν φιλικό και αδελφικό της λαό».

Προθυμοποιήθηκε μάλιστα να δωρίσει αυτά τα εμβόλια στα Σκόπια, αλλά ο Ζάεφ ανέφερε ότι η Βόρεια Μακεδονία θα καταβάλει το τίμημα. Το θέμα, ωστόσο δεν είναι εκεί. Τα Σκόπια βρίσκονται αντιμέτωπα με μια σειρά προβλημάτων, τα οποία έχουν ενταθεί το τελευταίο διάστημα, μετά το βουλγαρικό βέτο σε ότι αφορά την έναρξη διαπραγματεύσεων για την ένταξή τους στην ΕΕ.

Οι πρόσφατες εικόνες πολιτών που απαρνούνται την “μακεδονική” ταυτότητα και σπεύδουν να πολιτογραφηθούν Βούλγαροι για ένα ευρωπαϊκό διαβατήριο, όπως και η ένταση με τους Αλβανούς για το βιβλίο σχετικά με την καταγωγή τους, αποτελούν καταφανείς αποδείξεις της εσωτερικής έντασης που αντιμετωπίζει ο βόρειος γείτονας. Φέρνουν δε στην επιφάνεια, για άλλη μία φορά, τα δομικά προβλήματα που αντιμετώπισε τόσο ως πΓΔΜ/Δημοκρατία της Μακεδονίας όσο και ως “Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας”, όπως ονομάζεται με την  Συμφωνία των Πρεσπών.

Το καρφί του Βούτσιτς προς τον Ζάεφ, δεν είχε να κάνει πάντως μόνο με τα εμβόλια. Η σερβική “βοήθεια” προς τα Σκόπια είναι βεβαίως μια φιλική κίνηση προς τους πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά διαβάζεται και ως μια υπενθύμιση του τύπου “είμαστε και εμείς εδώ”. Άλλωστε, πέρα από τους ιστορικούς δεσμούς (υπήρξαν ομόσπονδα κρατίδια της πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβίας), στη Βόρεια Μακεδονία εξακολουθεί να ζει σερβικής καταγωγής πληθυσμός. Διαβάζεται όμως και ως μια απάντηση προς την Βουλγαρία και την ΕΕ, αλλά κυρίως στις προσδοκίες που εξέθρεψε και εξακολουθεί να εκτρέφει ο Ζάεφ σχετικά με την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του.

Σερβική “διπλωματία του εμβολίου”

Οι Ευρωπαίοι υποσχέθηκαν εμβόλια στη Βόρεια Μακεδονία, όπως και σε άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Ο Ζάεφ μάλιστα, προφανώς στο πλαίσιο του ευρω-ατλαντικού  προσανατολισμού του, επιχείρησε να αγοράσει εμβόλια από δυτικές εταιρίες, ενώ βασίστηκε και στον μηχανισμό COVAX του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τους εμβολιασμούς στα φτωχότερα κράτη, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα για την ώρα. Έτσι, μόλις την περασμένη εβδομάδα, στράφηκε προς την Κίνα και υπέγραψε συμφωνία για 200.000 εμβόλια της Sinopharm, τα οποία αναμένεται να φτάσουν στη χώρα μέσα στον Φεβρουάριο.

Αντιθέτως η Σερβία ήταν από τις πρώτες χώρες που υπέγραψε συμφωνία με την Pfizer, προπληρώνοντας 1,8 εκατομμύρια δόσεις και για τον λόγο αυτό έλαβε μια μικρή ποσότητα ήδη από τις 22 Δεκεμβρίου. Το Βελιγράδι κινήθηκε όμως περισσότερο αυτόνομα, υπογράφοντας παραλλήλως άλλες τρεις συμφωνίες για την προμήθεια εμβολίων που αναπτύχθηκαν στη Ρωσία, στις ΗΠΑ και στην Κίνα. Έτσι, σήμερα κατέχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά εμβολιασμένων πολιτών στην Ευρώπη, αφού από το σύνολο των οκτώ εκατομμυρίων κατοίκων έχουν εμβολιαστεί περίπου 650 χιλιάδες.

Το μεγάλο όφελος όμως του Βελιγραδίου είναι ότι μπορεί πλέον να ασκεί περιφερειακή πολιτική μέσω του εμβολίου, απευθυνόμενο στα όμορα κράτη, όπου υπάρχει σερβικός πληθυσμός, όπως στη Βοσνία, την Κροατία, την Βόρεια Μακεδονία και το Κόσοβο. Με δεδομένο μάλιστα ότι οι περισσότεροι έχουν διπλή υπηκοότητα, τις τελευταίες ημέρες, παρατηρήθηκαν ουρές στους μεθοριακούς σταθμούς από Σέρβους που ήθελαν να εμβολιαστούν εντός της σερβικής επικράτειας.

Απουσία της ΕΕ και της Ελλάδας

Ειδικά στην περίπτωση του Κοσόβου, οι Αρχές κατάσχεσαν βαλίτσες με δόσεις εμβολίου, οι οποίες έμπαιναν λαθραία και είχαν προορισμό τους Σέρβους στη Μιτρόβιτσα. Στο Κόσοβο υποσχέθηκε εμβόλια και ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα, αν και ακόμα δεν τα έχει προμηθευτεί ούτε για την Αλβανία. Στα Τίρανα έφτασε όλο κι όλο μια αποστολή με 975 εμβόλια, στις 10 Ιανουαρίου, με αποστολέα που παραμένει άγνωστος.

Με αυτά, ο Ράμα ξεκίνησε ένα υποτυπώδες πρόγραμμα εμβολιασμού, κηρύσσοντας παραλλήλως και την προεκλογική εκστρατεία του. Ο Αλβανός πρωθυπουργός, σε αντίθεση με τον Ζάεφ, δεν χαρίστηκε στην ΕΕ, στην οποία επιτέθηκε με σφοδρότητα και μάλιστα από την Άγκυρα, για να εισπράξει την απάντηση ότι είναι «αχάριστος».

Χωρίς πρόγραμμα εμβολιασμού είναι και το Μαυροβούνιο, το οποίο, όπως και η Βόρεια Μακεδονία στρέφεται ήδη προς την Κίνα. Την ίδια ώρα στη Βοσνία, εμβόλια κυκλοφορούν μόνο στον σερβικό τομέα και δεν είναι άλλα από τα ρωσικά Sputnik V, η πρώτη παρτίδα των οποίων (2.000 δόσεις) έφτασε στο αεροδρόμιο του Σεράγεβο την 1^η Φεβρουαρίου. Η Σερβική Δημοκρατία (RS), η μία από τις δύο κρατικές οντότητες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αναμένει μάλιστα περίπου 400.000 δόσεις, αριθμός που φαίνεται να επαρκεί για τον εμβολιασμό των 200.000 Σέρβων που ζουν στη χώρα.

Η Σερβία δείχνει να κάνει στα Βαλκάνια αυτό που δεν κατάφερε η ΕΕ, την ώρα μάλιστα που οι χώρες των Βαλκανίων στρέφονται πλέον προς το Πεκίνο και τη Μόσχα για την εξασφάλιση εμβολίων. Τον κίνδυνο αυτό είχαν επισημάνει άλλωστε, ήδη από τις αρχές του έτους, 13 χώρες της ΕΕ, ζητώντας από την Κομισιόν να στείλει εμβόλια στις χώρες των Βαλκανίων. Το περίεργο είναι ότι η Ελλάδα δεν ήταν μέσα σε αυτές, παρά το γεγονός ότι δέχεται δεκάδες χιλιάδες εποχικούς εργάτες από τις χώρες των Βαλκανίων και επιζητά έναν ηγετικό ρόλο στην περιοχή ως μέλος του σκληρού πυρήνα της ΕΕ και ως μέλος του ΝΑΤΟ.