Τα μετέωρα ευρωπαϊκά βήματα των Δυτικών Βαλκανίων

Πράσινο φως σε Σκόπια και Αλβανία για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων, υπό προϋποθέσεις, έδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προχωρώντας παραλλήλως στην αξιολόγηση της πορείας και των άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων. Η απόφαση αυτή έρχεται λίγες ημέρες μετά τους δασμούς που επέβαλε στα προϊόντα της Σερβίας και της Βοσνίας, ένα μερικώς αναγνωρισμένο κράτος, το Κόσοβο.

Για την ΠΓΔΜ, η Ευρωβουλή υπογραμμίζει την ανάγκη να υλοποιήσει την Συμφωνία των Πρεσπών, προκειμένου να ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της με την ΕΕ, τον Ιούνιο του 2019. Στο ψήφισμά τους, το οποίο εγκρίθηκε με 470 ψήφους υπέρ, 116 κατά και 46 αποχές, οι Ευρωβουλευτές παραδέχονται ότι η συμμετοχή στο δημοψήφισμα δεν έφτασε το προβλεπόμενο όριο, ωστόσο καλωσορίζουν την απόφαση της Βουλής των Σκοπίων να ξεκινήσει η τροποποίηση του Συντάγματος. Παρακάμπτουν βεβαίως τις αντιδράσεις μεγάλης μερίδας πολιτών και στις δύο χώρες, οι οποίες εκφράζονται με συνεχιζόμενες διαδηλώσεις και μαζικές κινητοποιήσεις.

Αντιθέτως εστιάζουν σε άλλα ζητήματα, ζητώντας από την κυβέρνηση των Σκοπίων να εντείνει τις προσπάθειές της στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και στην προστασία της δικαστικής εξουσίας από πολιτικές παρεμβάσεις. Δεν ξεχνούν πάντως να καλέσουν τις ουγγρικές αρχές να εκδώσουν στα Σκόπια τον πρώην πρωθυπουργό Νίκολα Γκρουέφσκι, ο οποίος, μετά την καταδίκη του σε φυλάκιση διέφυγε στο εξωτερικό.

Έρευνα για τον Κατσίφα

Λιγότερο θερμή ήταν η απόφαση των ευρωβουλευτών για την Αλβανία, καθώς η πρόταση να αρχίζει τις διαπραγματεύσεις ένταξης τον Ιούνιο του 2019, αν πληροί τις προϋποθέσεις, έλαβε 459 ψήφους, 112 κατά και 62 αποχές.

Αν και στο ψήφισμα αναγνωρίζεται ότι τα Τίρανα σημειώνουν σταθερή πρόοδο σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με την ΕΕ, υπογραμμίζεται παραλλήλως ότι υπάρχει προβληματισμός για το υψηλό επίπεδο διαφθοράς. Το ψήφισμα αναφέρει επίσης, ότι οι ελλείψεις του κράτους δικαίου στην Αλβανία λειτουργούν αποτρεπτικά στην προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα.

Αξιοσημείωτο είναι πάντως το γεγονός ότι υπερψηφίστηκε, με μεγάλη πλειοψηφία, και ενσωματώθηκε στην Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, η τροπολογία που κατέθεσε η Σοσιαλιστική Ομάδα, ζητώντας την διερεύνηση των συνθηκών θανάτου του Κωνσταντίνου Κατσίφα. Την τροπολογία υπογράφουν ο ευρωβουλευτής Νίκος Ανδρουλάκης και ο Γερμανός Σοσιαλδημοκράτης Κνουτ Φλέκενσταιν, ο οποίος είναι και ο εισηγητής της έκθεσης του ΕΚ για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας.

Την τροπολογία υπερψήφισε και ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής Νότης Μαριάς, η πρόταση του οποίου να συζητηθεί η υπόθεση Κατσίφα στην Ευρωβουλή, πριν από δύο εβδομάδες, καταψηφίστηκε σε μία ψηφοφορία, όπου έλαμψαν διά της απουσίας τους οι περισσότεροι Έλληνες και Κύπριοι ευρωβουλευτές. Ο Μαριάς καταψήφισε ωστόσο την Έκθεση Ένταξης της Αλβανίας στην ΕΕ.

Μαυροβούνιο και Κόσοβο

Η Ευρωβουλή εκτίμησε και την ενταξιακή πορεία του Μαυροβουνίου, με την πλειοψηφία των ευρωβουλευτών να συντάσσεται με την άποψη της Κομισιόν ότι, αν συνεχίσει στον ίδιο δρόμο, θα μπορούσε να είναι μέλος της ΕΕ το 2025.

Αν και έκαναν τις ίδιες επισημάνσεις, όπως για την Αλβανία και την ΠΓΔΜ, σε ό, τι αφορά το κράτος δικαίου και την διαφθορά, οι ευρωβουλευτές υπογράμμισαν τις προσπάθειες του Μαυροβουνίου για καλές διμερείς σχέσεις με άλλες βαλκανικές χώρες. Εξέφρασαν μάλιστα την ικανοποίησή τους για την κύρωση της συμφωνίας με το Κόσοβο, σχετικά με τα μεταξύ τους σύνορα, και ζήτησαν την γρήγορη σύναψη συμφωνιών για την επίλυση και άλλων εκκρεμών συνοριακών διαφορών.

Η συμφωνία αυτή, την οποία χαιρέτισαν οι ευρωβουλευτές, αποτελεί προαπαιτούμενο για την ευρωπαϊκή προοπτική του Κοσόβου και προϋπόθεση για να επιτραπεί στους πολίτες της χώρας να κινούνται ελεύθερα στη Ζώνη Σένγκεν. Εκείνο πάντως που δεν θυμήθηκε το Ευρωκοινοβούλιο είναι ότι τον περασμένο Μάρτιο, κατά την κύρωση αυτής της συμφωνίας από το Κόσοβο, οι βουλευτές της αντιπολίτευσης έριχναν δακρυγόνα στην αίθουσα του Κοινοβουλίου στην Πρίστινα.

Την είδαν Τραμπ οι Κοσοβάροι

Την ώρα όμως που η Ευρώπη συζητά ακόμη και την ευρωπαϊκή προοπτική του μερικώς αναγνωρισμένου Κοσόβου, η Πρίστινα προχωρά στην επιβολή δασμών σε προϊόντα που εισάγονται από την Σερβία και την Βοσνία. Παραβιάζει έτσι την βασική αρχή της ΕΕ για την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, προϊόντων και υπηρεσιών μεταξύ των χωρών-μελών.

Η ενέργεια αυτή της Πρίστινας προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις, οι κάτοικοι του Κοσόβου ωστόσο, οι οποίοι είναι στην πλειονότητά τους αλβανοί, την χαιρέτησαν με συνθήματα όπως «Τώρα είμαστε 100% κράτος». Η επιβολή δασμών από τις «προσωρινές αρχές» του Κοσόβου έγινε μετά την τρίτη απόρριψη της αίτησής τους να ενταχθούν στην Interpol, παρά τις υποσχέσεις της Μέρκελ για βοήθεια. Η Πρίστινα χρέωσε την απόφαση σε παρασκηνιακές κινήσεις του Βελιγραδίου και επέβαλε τους δασμούς ως αντίποινα.

Η ενέργεια των Κοσοβάρων έγινε όμως μόλις δύο εικοσιτετράωρα πριν την συνάντηση του προέδρου Θάτσι με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο και τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, Τζόν Μπόλτον. Η Ουάσινγκτον, όπως και η ΕΕ, έχει καταδικάσει την επιβολή δασμών και ζητά την άρση τους. Το ίδιο έκανε και ο Πομπέο στην συνάντησή του με τον Θάτσι. Τον προέτρεψε ωστόσο, όπως και ο Μπόλτον, να εκμεταλλευτεί την συγκυρία και να προχωρήσει σε μια συνολική συμφωνία με την Σερβία.

Αρχαία φαντάσματα

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, πάντως, λαμβάνει υπόψη ότι πέντε κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο και τα καλεί να το πράξουν. Υποστηρίζει μάλιστα ότι μια τέτοια ενέργεια θα διευκόλυνε τις σχέσεις ανάμεσα στο Κόσοβο και την Σερβία, η οποία επίσης δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της αποσχισθείσας πρώην επαρχίας της.

Η ΕΕ επιδιώκει την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων, έχοντας ως στόχο την δημιουργία ενός ενιαίου οικονομικού χώρου. Οι Αμερικανοί επιδιώκουν επίσης την ευρωατλαντική πρόσδεση αυτών των χωρών, με στόχο την ανάσχεση της ρωσικής διείσδυσης στα Βαλκάνια και την ακόμη μεγαλύτερη πίεση στον παραδοσιακό σύμμαχο της Μόσχας στην περιοχή, το Βελιγράδι.

ΗΠΑ και ΕΕ, μπροστά στις επιδιώξεις τους, παρακάμπτουν τις σημαντικές ιστορικές διαφορές κρατών και πληθυσμών της περιοχής. Οι ιστορικές διαφορές ωστόσο υπάρχουν και δεν διαγράφονται με την ψήφιση συμφωνιών από τεχνητές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες δύο τρίτων, όπως αποδεικνύει και η καθημερινή ειδησεογραφία από τα Τίρανα, τα Σκόπια, την Πρίστινα και άλλες βαλκανικές πρωτεύουσες. Τα Βαλκάνια άλλωστε είναι τόπος με αρχαία κατοίκηση και, όπως λέει ο Νόρμαν Μέιλερ στο Tough Guys Dont Dance (Οι σκληροί δεν χορεύουν), όπου υπάρχει αρχαία κατοίκηση, υπάρχουν και πολλά φαντάσματα.