Τα μετέωρα βήματα του Ερντογάν στο Βερολίνο

Ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις της Τουρκίας με την Γερμανία, οι οποίες έχουν δοκιμαστεί πολλές φορές τα δύο τελευταία χρόνια,  επιχειρεί να ανοίξει ο Ερντογάν με το αμφιλεγόμενο ταξίδι του στο Βερολίνο. Η επίσκεψη, που είναι η πρώτη του Ερντογάν στην Γερμανία, ως εκλεγμένου προέδρου, γίνεται την ώρα που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται στο ναδίρ, αλλά και εν μέσω αντιδράσεων στην Γερμανία.

Ο Τούρκος πρόεδρος, στην διάρκεια της τριήμερης επίσκεψής του, θα συναντηθεί με τον Γερμανό ομόλογό του Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, αλλά και με την καγκελάριο Άγγελλα Μέρκελ, η οποία όμως δεν θα παραστεί στο επίσημο δείπνο. Ο Ερντογάν θα γίνει δεκτός δύο φορές από την Άγγελα Μέρκελ, καθώς και από τον πρόεδρο Φρανκ-Βάλτερ Στάινμάιερ, ενώ θα εγκαινιάσει και το τέμενος της Κολωνίας, το οποίο χρηματοδοτείται από τουρκική οργάνωση.

Στις συναντήσεις αυτές η καγκελαρία έχει διαμηνύσει ότι θα τεθούν όλα τα θέματα που αφορούν τις σχέσεις Άγκυρας-Βερολίνου, ακόμη και τα πιο δύσκολα και όπως άφησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος να εννοηθεί, λίγες ώρες πριν την άφιξη του Ερντογάν, η Γερμανία προσέρχεται σε αυτές με αυστηρό πνεύμα.

Σύμφωνα με τον Ζάιμπερτ είναι προς το συμφέρον της Γερμανίας και της ΕΕ η Τουρκία να είναι μια χώρα πολιτικά και οικονομικά σταθερή, αλλά πρέπει να είναι και μια χώρα δημοκρατική. Ο ίδιος ανέφερε ότι το Βερολίνο προσβλέπει σε μια νέα εποχή στις γερμανοτουρκικές σχέσεις και στην επαναπροσέγγιση Ευρώπης-Τουρκίας, στην ερώτηση ωστόσο αν θα μπορούσε να «ξεπαγώσει» η ενταξιακή διαδικασία ανέφερε ότι «εκ των πραγμάτων αυτή τη στιγμή υπάρχει στασιμότητα και δεν υπάρχει συζήτηση για περαιτέρω άνοιγμα ή κλείσιμο κεφαλαίων».

Στην διάρκεια των επαφών του στο Βερολίνο, ο Τούρκος πρόεδρος θα συζητήσει την κατάσταση στην Συρία, το διμερές εμπόριο και την  ασφάλεια, αλλά και κοινωνικά θέματα, όπως και ζητήματα που αφορούν την τουρκική κοινότητα που ζει στην Γερμανία και αριθμεί περίπου τρία εκατομμύρια.

Ο ίδιος ο Ερντογάν, ο οποίος πηγαίνει στην Γερμανία την ώρα που οι αμερικανικές κυρώσεις έχουν γονατίσει την τουρκική λίρα, δηλώνει αισιόδοξος για μια «νέα αρχή» των γερμανοτουρκικών σχέσεων. Σε συνέντευξή του ωστόσο στα ΜΜΕ του Ομίλου Funke, δεν παραλείπει να σημειώσει ότι θα ζητήσει «περισσότερη αποτελεσματικότητα» από το Βερολίνο σε ό,τι αφορά τον αγώνα εναντίον «τρομοκρατικών οργανώσεων», αναφερόμενος φυσικά στο ΡΚΚ και τους υποστηρικτές του Γκιουλέν.

Κλίμα δυσπιστίας

Ο Ερντογάν ελπίζει σε ένα νέο ξεκίνημα των σχέσεων Άγκυρας-Βερολίνου, το οποίο σημαίνει σε μεγάλο βαθμό και επανεκκίνηση των σχέσεων του με την ΕΕ. Στόχος του είναι βέβαια να ανακουφίσει την τουρκική κοινωνία και οικονομία από τις έντονες διπλωματικές και οικονομικές πιέσεις και τις αντίστοιχα αυξανόμενες δυσκολίες.

Οι Γερμανοί ωστόσο, όπως δείχνουν οι αντιδράσεις για την επίσκεψή του, δεν έχουν πεισθεί. Ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Στάινμάιερ θα υποδεχθεί τον Ερντογάν όπως αρμόζει σε επίσημη επίσκεψη, δηλαδή με στρατιωτικές τιμές και δεξίωση αρχηγού κράτους. Οι περισσότεροι ανώτεροι πολιτικοί αξιωματούχοι όμως  μποϊκοτάρουν την επίσκεψη.

Η ίδια η Μέρκελ δεν θα παραστεί στο επίσημο δείπνο, αν και ο εκπρόσωπός της, ο οποίος το επιβεβαίωσε, διευκρίνισε ότι πρόκειται για συνήθη πρακτική. Η καγκελάριος συνηθίζει άλλωστε να παρίσταται επιλεκτικά στα επίσημα δείπνα. Έτσι, ενώ παρέστη το 2015 στο δείπνο προς τιμήν της βασίλισσας Ελισάβετ, δεν έκανε το ίδιο το 2017, στο δείπνο προς τιμήν του Κινέζου πρόεδρου.

Από το επίσημο δείπνο στο προεδρικό μέγαρο θα απουσιάζουν όμως και ηγέτες της αντιπολίτευσης, όπως ο πρόεδρος των Φιλελευθέρων Κρίστιαν Λίντνερ, η ηγεσία της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία»,  εκπρόσωποι του Κόμματος της Αριστεράς και η ηγεσία των Πρασίνων. Την κυβέρνηση θα εκπροσωπήσουν πάντως ο Αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς και ο υπουργός Οικονομίας και Ενέργειας Πέτερ Αλτμάιερ. Θα παραστεί επίσης και ο τουρκικής καταγωγής πρώην πρόεδρος των Πρασίνων, Τζεμ Έζντεμιρ, ο οποίος θεωρείται ένας από τους πλέον σφοδρούς επικριτές του Τούρκου προέδρου.

Η δυσπιστία των Γερμανών έναντι του Ερντογάν πηγάζει κυρίως από τις επιλογές του Τούρκου προέδρου και ιδιαιτέρως από την αυταρχική διακυβέρνηση που επέδειξε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Ο Τούρκος πρόεδρος είχε παραπονεθεί τότε στο Βερολίνο για χαλαρή στήριξη, ενώ το 2017 κατήγγειλε την κυβέρνηση Μέρκελ για «ναζιστικές πρακτικές» και προχώρησε σε συλλήψεις γερμανών πολιτών στην Τουρκία, ανάμεσά τους και δημοσιογράφοι.

Ο Ερντογάν διατείνεται ότι θέλει να βάλει ένα τέλος σε αυτήν την ένταση και ότι προσέρχεται με διάθεση συμφιλίωσης. Οι Γερμανοί ωστόσο συνηθίζουν από την πλευρά τους να ζητούν πρώτα τις αποδείξεις και κυρίως γνωρίζουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Τούρκος πρόεδρος. Δεν ξεχνούν επίσης ότι περίπου 50 Γερμανοί πολίτες κρατήθηκαν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα στις τουρκικές φυλακές και άλλοι εξακολουθούν να κρατούνται.

Πέραν των πολιτικών όμως, η δυσαρέσκεια για την επίσκεψη Ερντογάν θα εκφραστεί και στους δρόμους, καθώς έχουν προγραμματιστεί διαδηλώσεις στο Βερολίνο, αλλά και στην Κολωνία, κατά την εκεί επίσκεψη του Τούρκου προέδρου.

Ελπίδες για βοήθεια

Ο Ερντογάν τρέφει ελπίδες ότι η Ευρώπη μπορεί να αποτελέσει την εναλλακτική λύση στην τόνωση της τουρκικής οικονομίας και θα παίξει στο Βερολίνο με την πεποίθηση Γερμανών και Ευρωπαίων ότι μια αδύναμη Τουρκία θα ήταν μεγαλύτερο πρόβλημα. Οι παραδοσιακοί δεσμοί, οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στην χώρα (7.500 γερμανικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην Τουρκία), αλλά και η αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού του δίνουν αρκετά πεδία διαπραγμάτευσης.

Οικονομική βοήθεια ωστόσο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, καθώς έχει και η ΕΕ τις δυσκολίες της και κυρίως θέλει να κρατήσει τα ίσα με τις ΗΠΑ. Δεν επιθυμεί ουσιαστικά ένα νέο πεδίο τριβών με την Ουάσινγκτον, πέραν αυτών που ήδη υπάρχουν για την χρηματοδότηση του ΝΑΤΟ, των δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα και προσφάτως την παρακαμπτήριο για τις κυρώσεις στο Ιράν.

Στο θέμα αυτό, το αρνητικό για οικονομική βοήθεια Βερολίνο συναντάται με τις επιφυλακτικές Βρυξέλλες. Χαρακτηριστική είναι άλλωστε η δήλωση του Αυστριακού Επιτρόπου, αρμόδιου για την διεύρυνση, Γιοχάνες Χαν, ο οποίος δεν βλέπει την «αναγκαιότητα» να εμπλακούν η ΕΕ ή κράτη-μέλη. Υπάρχει ωστόσο και η Siemens, η οποία διεκδικεί ένα τεράστιο  κατασκευαστικό έργο σιδηροδρομικών γραμμών υψηλής ταχύτητας, το κόστος του οποίου υπολογίζεται στα 35 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ανεξαρτήτως πάντως από τα αποτελέσματα του ταξιδιού ο Ερντογάν μετράει ήδη κέρδη. Η επίσκεψή του ενισχύει τους δεσμούς του με τα τρία εκατομμύρια των Τούρκων που ζουν στην Γερμανία, οι οποίοι τον ψήφισαν με συντριπτικά ποσοστά στις πρόσφατες εκλογές. Και αυτό θα το αξιοποιήσει ακόμη και αν η μοναδική γερμανοτοτουρκική διαφορά που θα επιλυθεί είναι κλήρωση της UEFA για το Euro 2024, οπού οι δύο χώρες διεκδικούν την διοργάνωση.