Τα νεότερα από τον ξεχασμένο πόλεμο στην Ουκρανία

Οι εξελίξεις στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή, οι αλλεπάλληλες καταστροφές, η επέλαση του κ. Κασσελάκη και τα όσα παράξενα και παρακμιακά συμβαίνουν στην χώρα μας, έστρεψε την προσοχή μακριά από τις βαριές σε συνέπειες εξελίξεις που εκπορεύονται από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Από αυτή την άποψη ο πόλεμος αυτός παρουσιάζεται ως “ξεχασμένος”. Εξάλλου στην ελληνική κοινή γνώμη κυκλοφορεί η πεποίθηση ότι η μεγάλη ουκρανική αντεπίθεση απέτυχε και ότι πλέον ο πόλεμος βρίσκεται σε στατική, “νεκρή” φάση.

Η πεποίθηση αυτή δεν είναι ολότελα ανεδαφική. Τα πράγματα όμως κινούνται και βρίσκονται σε εξέλιξη ανατροπές που επηρεάζουν τις ισορροπίες και τα δεδομένα σε γεωγραφικές στρατηγικές ζώνες που επηρεάζουν άμεσα την Ελλάδα. Η ουκρανική αντεπίθεση απέτυχε, ως προς την μορφή, την εικόνα που είχε σχηματιστεί στην Δύση για αυτή: οι ρωσικές γραμμές δεν έσπασαν και τα δυτικά “υπερόπλα” δεν μπόρεσαν να αλλάξουν τους συσχετισμούς και να υπαγορεύσουν εξελίξεις. Πέρα από την εικόνα όμως, στα πεδία των πραγματικών μαχών, η αποτυχία ή η επιτυχία, έχουν άλλες, μη άμεσα επικοινωνιακές, ουσιαστικές όμως, παραμέτρους.

Οι συγκρούσεις του καλοκαιριού επιβεβαίωσαν αυτό που γνωρίζαμε από την αρχή του πολέμου. Η Ρωσία παραδέρνει μέσα στις αντιφάσεις της και την διακριτή αδυναμία της κεντρικής εξουσίας, του καθεστώτος. Στο επίπεδο της τακτικής το πολιτικό επηρεάζει καίρια το στρατιωτικό. Ο ρωσικός στρατός ετοιμάστηκε να αντιμετωπίσει την ουκρανική αντεπίθεση οργανώνοντας μια άμυνα σε βάθος, διαδοχικές δηλαδή αμυντικές γραμμές, με σκοπό να εξαντλήσουν την δυναμική της αντίπαλης επίθεσης μέσα από μια ελαστική αμυντική τακτική. Στον πραγματικό πόλεμο, όμως, ετούτη η τακτική, πάνω στην οποία επενδύθηκαν υλικά μέσα, χρόνος και προσπάθειες (οχυρά, “δόντια δράκου”, ναρκοπέδια κλπ.) πρακτικά εγκαταλείφθηκε.

Η ρωσική άμυνα αποδείχθηκε ανελαστική, αγκιστρωμένη με πείσμα σε μια πρώτη γραμμή άμυνας, αγχωμένη να ανατρέψει τις όποιες προόδους του αντιπάλου με αιματηρές αντεπιθέσεις. Οι Ρώσοι ενεργούν σαν να μην υπάρχει βάθος στην αμυντική τους διάταξη και ουσιαστικά παραιτούνται από κάθε πλεονέκτημα της άμυνας απέναντι στην επίθεση. Το μεγάλο πρόβλημα για την ρωσική πλευρά είναι ότι τα στρατεύματα που καλούνται να εφαρμόσουν ετούτη την παράδοξη τακτική είναι στρατεύματα επαγγελματικά, υψηλής αξίας, των οποίων η φθορά είναι δύσκολο να αποκατασταθεί με αποτέλεσμα να εξασθενεί η μαχητική ικανότητα του ρωσικού στρατού στο σύνολό του.

Αντίθετα, η άλλη πλευρά χρησιμοποιεί πολύ συχνά στρατεύματα “εδαφικής άμυνας” και λοιπών επίστρατων η αναπλήρωση των απωλειών των οποίων είναι σαφώς πιο εύκολη υπόθεση. Είχαμε γράψει στις ίδιες αυτές στήλες πριν από μερικές εβδομάδες ότι είναι ανόητο να κλείνει κανείς αλεξιπτωτιστές σε χαρακώματα πολέμου φθοράς. Και όμως αυτό ακριβώς γίνεται.

Συνέπειες στον εφοδιασμό

Ο πόλεμος φθοράς έχει μια ακόμα “τεχνική” παράμετρο η οποία παράγει σοβαρά πολιτικά αποτελέσματα: Την τροφοδοσία, τον εφοδιασμό των αντιπάλων με εκείνα τα μέσα που θα δώσουν περιεχόμενο στην λέξη “φθορά”. Ξεκινώντας από την Ρωσία, παρατηρείται εδώ και καιρό η αδυναμία των παραγωγικών της δυνατοτήτων να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του πολέμου. Αυτό έχει οδηγήσει σε πολιτικές εξαρτήσεις ή, αν προτιμάτε, σε συμφωνίες με τρίτους στη βάση μακροπρόθεσμα άνισων συναλλαγών.

Η Ρωσία, για να εξασφαλίσει την υλική στήριξη από άλλες χώρες πουλάει τα “ασημικά” της, κάτι το οποίο θα έχει μακροχρόνια σοβαρές συνέπειες. Τα “ασημικά” είναι κυρίως τεχνολογία, ό,τι απομένει από τους σοβιετικούς καιρούς: πυραυλική, πυρηνική, αεροναυπηγική και ενεργειακή τεχνολογία. Επωφελήθηκε το Ιράν, για να παραδώσει τους περίφημους δρόνους. Σήμερα επωφελείται η Βόρεια Κορέα, η οποία ανέλαβε να παραδώσει δέκα εκατομμύρια (!) οβίδες με αντάλλαγμα πυραυλική και πυρηνική τεχνολογία…. Και οι δύο αυτές χώρες συνορεύουν με την Ρωσία, είναι περιφερειακές δυνάμεις και έχουν τις δικές τους φιλοδοξίες.

Στην Δύση το πρόβλημα είναι εξίσου περίπλοκο. Οι παραδόσεις όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία στερεύουν, διότι απλούστατα τα όποια αποθέματα εξαντλήθηκαν και η επανεκκίνηση πολεμικής βιομηχανίας σε μεγάλη κλίμακα δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει σε μερικούς μήνες. Για τις πολύ φιλικές στην Ουκρανία χώρες, όσες έσπευσαν να δώσουν σημαντικά οπλικά συστήματα σε αυτήν, το πρόβλημα πλέον είναι πολιτικό και οικονομικό.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο ακόμα και για την τρέχουσα ελληνική κυβέρνηση να αρχίσει να παραδίδει άρματα Leopard στην Ουκρανία. Στην δε Πολωνία, Ουγγαρία και Σλοβακία η θέληση για στήριξη του Κιέβου δεν φαίνεται να φτάνει μέχρι του σημείου της καταστροφής των αγροτών των χωρών αυτών. Οι αγρότες ψηφίζουν…

Η Μαύρη θάλασσα

Ενώ όμως οι αντίπαλοι δείχνουν παγιδευμένοι στα εκατέρωθεν χαρακώματα και πανηγυρίζουν για την κατάληψη χωριών όπως η Κλισιίφκα – των 400 προπολεμικών κατοίκων – ή η Αβντιίκα  – των 70 κατοίκων, μετά από μάχες που κόστισαν πολλαπλάσιες ζωές, η μεγάλη στρατηγική ανατροπή βρίσκεται σε εξέλιξη αλλού. Αφορά δε και την χώρα μας.

Αναφέρομαι στην Μαύρη θάλασσα όπου έχει μεταφερθεί το ενδιαφέρον. Οι Ουκρανοί, σε συνεργασία φυσικά με τους δυτικούς τους συμμάχους, το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, δείχνουν ότι ολοκλήρωσαν την πειραματική τους περίοδο και ότι πλέον απειλούν ευθέως την ρωσική ναυτική παρουσία στην Μαύρη θάλασσα. Οι αρχικές επιθέσεις με εναέριους ή θαλάσσιους δρόνους συμπληρώθηκαν με πυραυλικές επιθέσεις, με όπλα μεγάλου βεληνεκούς και ακρίβειας. Η καταστροφή στην Σεβαστούπολη του σκάφους αμφιβίου πολέμου “Μινσκ” και του σύγχρονου υποβρυχίου “Rostov na Donu” ήταν ένα πλήγμα βαρύτερο και από την απώλεια του γηραλέου καταδρομικού “Moskva” σε προγενέστερη φάση του πολέμου.

Οι επιθέσεις σε όλο το μήκος και πλάτος της κλειστής θάλασσας, εβδομήντα μίλια έξω από τον Βόσπορο ή έξω από το Νοβοροσίιρσκ, η καταστροφή του ναυαρχείου στην Σεβαστούπολη, δείχνουν δύο πράγματα: πρώτο ότι η Μαύρη θάλασσα μπορεί στο άμεσο μέλλον να κλείσει για την ναυσιπλοΐα ρωσικών συμφερόντων. Είναι κάτι που έχει να συμβεί –πρόσκαιρα– από το 1854 ή το 1942! Οι πολιτικές και οικονομικές συνέπειες για την Ρωσία είναι ανυπολόγιστες.

Το Δεύτερο είναι ότι η καταστροφή της ρωσικής ναυτικής ισχύος στην ίδια αυτή θάλασσα είναι εφικτή. Εδώ πλέον ο ιστορικός χρόνος γυρίζει πίσω στον 18ο αιώνα, στα 1783 και στην Μεγάλη Αικατερίνη. Η Ρωσία έγινε πραγματικά μεγάλη όταν άνοιξε τις θαλάσσιες διαδρομές προς την Μεσόγειο.

Προς Εθνικό πόλεμο…

Τυχόν εξάλειψη της ρωσικής ναυτικής ισχύος από την Μαύρη θάλασσα θα ανατρέψει όλες τις γνωστές ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή. Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε ότι η Ελλάδα είναι μέρος του σημερινού ή των χθεσινών συστημάτων ισορροπίας στην εύθραυστη αυτή ζώνη. Προσθέστε και αυτή την παράμετρο στην τεχνική αντίστοιχη. Η αναμέτρηση στην Μαύρη θάλασσα ανατρέπει όλα τα δεδομένα στον ναυτικό πόλεμο, όπως τουλάχιστον μας τα είχε κληροδοτήσει ο Ψυχρός πόλεμος και όπως τα υπηρετεί το σχέδιο εξοπλισμών της Ελλάδας – με τις λίγες και ακριβές “Μπελαρά”…

Τελικά φαίνεται πως το καθεστώς Πούτιν δεν θα αποφύγει την μετατροπή της “Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης” σε Εθνικό πόλεμο. Μπορεί αυτό να σημαίνει το τέλος του καθεστώτος, μπορεί ίσως να φέρει την ενίσχυσή του. Το ζήτημα είναι όμως ότι ανεξάρτητα από τις μελλοντικές πολιτικές επιπτώσεις, η εικόνα της Ρωσίας, η φαντασιακή ή πραγματική δυναμική της, η θέση της ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις και τελικά η δυνατότητα ελιγμών που διαθέτει έχουν υποστεί σοβαρά πλήγματα με τις παλινδρομήσεις, τις αστοχίες και τους δισταγμούς στην διάρκεια ετούτου του πολέμου. Η δε αυριανή Ρωσία κινδυνεύει να συρθεί σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, έχοντας χάσει πολλά από τα μέσα που διέθετε για την διεξαγωγή ενός τέτοιου πολέμου.