Τα όρια της αμερικανικής υπερδύναμης…

Το νήμα που συνδέει όλα τα παραπάνω είναι ταυτόχρονα η δύναμη και η αδυναμία των ΗΠΑ και όχι μόνο. Οι ΗΠΑ παραμένουν μια πανίσχυρη πολεμική μηχανή και οικονομία. Μπορούν να εξαπολύσουν τρομακτικές επιθέσεις εναντίον αντιπάλων τους και διαθέτουν ακόμα μια σειρά από μέσα οικονομικής ισχύος ή και πειθαναγκασμού. Μπορούν να βομβαρδίσουν την Υεμένη ή ακόμα και το Ιράν.

Μπορούν να πείσουν μια σειρά από κράτη – και όχι απαραιτήτως εντελώς ανίσχυρα – να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με βάση τους δασμούς που έχει επιβάλλει ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Θα ήταν εντελώς αφελές να επιχειρήσει κανείς να παραγνωρίσει τον ρόλο των ΗΠΑ στον σημερινό κόσμο. Εξίσου αφελές, ωστόσο, θα ήταν να δούμε τα λόγια του προέδρου των ΗΠΑ και όχι τις πράξεις, ιδίως δε όσα οι εν λόγω πράξεις προδίδουν.

Σε όλα τα παραπάνω μέτωπα οι ΗΠΑ προβάλλουν την ισχύ τους, στρατιωτική και διπλωματική, με μπόλικες βόμβες και απειλές, ωστόσο αποδεικνύονται καταφανώς αδύναμες να υπαγορεύσουν όρους και μάλιστα μονομερώς. Στην Υεμένη, παρά τα πλήγματα, οι Ανσαράλα είναι ακόμα εδώ και αντέχουν. Ο Πούτιν εξακολουθεί να παίζει τη γάτα με το ποντίκι με το Κίεβο και με τις ΗΠΑ και αποπειράται να διασφαλίσει το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα τόσο στο πεδίο όσο και στο επίπεδο των διαπραγματεύσεων.

Στην Παλαιστίνη, οι άνθρωποι υποφέρουν δραματικά, αλλά σε πείσμα των ισχυρών εξακολουθούν να ζουν στη γη τους και να διατηρούν την αντίσταση ισχυρή. Είναι σαφές ότι μέσα στο Ισραήλ δεν θέλουν να πολεμήσουν ξανά με τον τρόπο που πολέμησαν τους προηγούμενους μήνες. Επιπλέον, είναι πολύ προφανές ότι οι ΗΠΑ (όπως και οι Ιρανοί) δεν έχουν καμία διάθεση για οποιονδήποτε πόλεμο μεταξύ τους. Για σαμποτάζ και εκβιασμούς ίσως, αλλά αυτές είναι πολύ μικρές ιστορίες σε σχέση με έναν πλήρη πόλεμο.

Ακόμα και στην πολιτική των δασμών, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν κρύβει ότι κινείται μεταξύ αποφασισμένης πολιτικής και μπλόφας, αν όχι κατά βάση προς τη δεύτερη κατεύθυνση.

Τα όρια της ισχύος των ΗΠΑ

Αξίζει να σκεφτούμε αν όλα τα παραπάνω συνθέτουν κάποιο είδος στρατηγικής από αμερικανικής πλευράς ή, για να είμαστε ακριβέστεροι, μιας στρατηγικής υψηλού βάθους. Μάλλον όχι. Φαίνεται πως όντως υπάρχει μια στρατηγική, η οποία συνίσταται στην προβολή ισχύος από πλευράς των ΗΠΑ, τον εκβιασμό των αντιπάλων τους, την απόπειρα διαμόρφωσης μιας πεποίθησης έλλειψης προβλεψιμότητας της αμερικανικής πολιτικής και τελικώς την επιβολή συμφωνιών κομμένων και ραμμένων στα μέτρα των ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ θέλουν να συνεχίσουν να πουλάνε προστασία στον πλανήτη και μάλιστα όπου αποφασίζουν, χωρίς να απαιτείται κάποια υψηλή δέσμευση από πλευράς τους. Η στρατηγική αυτή, εν προκειμένω, είναι ρηχή και κοντόθωρη. Επιχειρεί ταυτόχρονα να αναγνωρίσει το δεδομένο της ανάδυσης νέων ισχυρών δρώντων αλλά και να περιορίσει τη δυναμική τους στο επίπεδο που μπορούν να αποδεχτούν οι ΗΠΑ. Μια τέτοια επιλογή δεν είναι εύκολο να υπηρετηθεί σε βάθος χρόνου.

Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να υπαγορεύουν όρους μονομερώς, ακόμα και σε συγκριτικά πολύ λιγότερο ισχυρές δυνάμεις. Το πλέγμα συμμαχιών, η ποιότητα των σύγχρονων οπλικών συστημάτων σε συνδυασμό με το κόστος τους, η έκταση των εφοδιαστικών αλυσίδων, οι αλληλεξαρτήσεις στο επίπεδο των οικονομιών δεν επιτρέπουν ιδιαιτέρως αιφνιδιαστικές μεταβολές και απρόβλεπτες συμπεριφορές χωρίς πολύ μεγάλο κόστος.

Οι περιπτώσεις των περίπλοκων σχέσεων της Ρωσίας με το Ιράν, του Ιράν με την Υεμένη, της Κίνας με την ΕΕ αλλά και με τις παραπάνω χώρες, όπως και με ασιατικές δυνάμεις που κατά τα λοιπά αποτελούν συμμάχους των ΗΠΑ, συνιστούν αποδείξεις της συνθετότητας των διεθνών σχέσεων και των πολλαπλών ορίων που τίθενται σε κάθε κίνηση οποιασδήποτε δύναμης, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ δεν είναι ισχυρότερες από τα οικονομικά κυκλώματα του διεθνούς καπιταλισμού, ούτε έχουν ικανότητα επιβολής επί των εφοδιαστικών αλυσίδων. Δεν μπορούν να βομβαρδίσουν όπου γης, ούτε κυριαρχούν ανεμπόδιστες στους ωκεανούς. Κάθε καταρριφθέν drone και κάθε εξόρμηση από τα υπερσύγχρονα αεροπλάνα τους κοστίζει δυσανάλογα σε σχέση με το όποιο όφελος από οποιαδήποτε πολεμική εμπλοκή τους, ενώ οι στρατιώτες των ΗΠΑ είναι πολύ ακριβοί ώστε να «σπαταλώνται» σε πεδία μαχών στα οποία δεν είναι απολύτως απαραίτητοι.

Τα όρια της ισχύος των ΗΠΑ ορίζονται από το οικονομικό και διεθνοπολιτικό μέγεθος του πλανήτη, το οποίο αποδεικνύεται εδώ και χρόνια πολύ μεγάλο για τις ίδιες τις ΗΠΑ. Οι περιορισμοί στις παραγωγικές τους δυνατότητες, οι εδραιωμένες εσωτερικές ανισότητες, το εξοπλιστικό τους μοντέλο και οι ολιγοπωλιακές τάσεις συγκρότησης της οικονομίας των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με τις πολύ περιορισμένες αντοχές της κοινής τους γνώμης σε ανθρώπινες απώλειες όπως και με τις ανεπάρκειες του πολιτικού τους προσωπικού, δεν επιτρέπουν πλέον τους ρόλους ούτε του παγκόσμιου πολέμαρχου ούτε του διεθνούς ειρηνοποιού.

Αυτή η κατάσταση δεν είναι άγνωστη στους ανταγωνιστές των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ προκαλούν αυτή την περίοδο περισσότερο φόβο στους συμμάχους τους παρά στους εχθρούς τους. Εξ ου και δυσκολεύονται να δομήσουν ένα πλαίσιο πειθαναγκασμού στους αντιπάλους τους, είτε επιδιώκουν τον πόλεμο είτε την ειρήνη.