Τα ψέμματα του Ερντογάν για την πανδημία θα σκάσουν στα χέρια του

Ήταν κοινό μυστικό από τις αρχές Μαρτίου ότι κάτι “τρέχει” με την Τουρκία και δεν την “άγγιζε” η πανδημία. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι φήμες οργίαζαν περί της συγκάλυψης της εξάπλωσης του ιού από τις αρχές, κάτι που μπορούσαμε να αποδώσουμε στην προσπάθεια της Άγκυρας να προλάβει τα χειρότερα στον οικονομικό τομέα. Το πογκρόμ εναντίον χρηστών του διαδικτύου ενίσχυσε αυτή την εκτίμηση και συνεχίστηκε με κυνήγι δημοσιογράφων.

Στη “μαύρη λίστα” του καθεστώτος προστέθηκε ο πολύ γνωστός παρουσιαστής και σχολιαστής του Fox News στην Τουρκία, Φατίχ Πορτακάλ, ο οποίος κατηγορήθηκε για «διασπορά ψευδών ειδήσεων και χειραγώγησης του κοινού στα social media», σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu. Αφορμή στάθηκε μια ανάρτησή του στο twitter, στην οποία διερωτήθηκε αν το κράτος ενδέχεται να βάλει χέρι στις καταθέσεις των πολιτών για να χρηματοδοτήσει την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ακολούθησαν καταγγελίες από τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν και την τουρκική εποπτική τραπεζική αρχή, η οποία υποστήριξε ότι ο δημοσιογράφος έβλαψε με δόλο τη φήμη της.

Το περιστατικό συνέβη λίγες μέρες μετά την έκκληση του προέδρου προς τον τουρκικό λαό να βοηθήσει οικονομικά τους ανθρώπους και τις οικογένειες που δοκιμάζονται από τον ιό. Τότε, ο Ερντογάν είχε αναφερθεί στα έκτακτα φορολογικά μέτρα του μικρασιατικού πολέμου, του “πολέμου της ανεξαρτησίας” για το τουρκικό αφήγημα, κατά τον οποίο επιτάσσονταν περιουσιακά στοιχεία του κόσμου.

Όσο για το ταμείο που δημιούργησε, κατά τις εκτιμήσεις Τούρκων ειδικών, δεν πρόκειται να έχει επιτυχία και εξυπηρετεί απλώς πολιτικές σκοπιμότητες. Ήδη προκάλεσε έντονες αντιδράσεις η αποκάλυψη ότι δημόσιοι υπάλληλοι και εργαζόμενοι εταιρειών που συνδέονται με το κυβερνών κόμμα υποχρεώθηκαν να κάνουν δωρεές από το μισθό τους.

Όλα για την εικόνα…

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις του τουρκικού υπουργείου Εσωτερικών, πάνω από 600 άτομα έχουν χαρακτηριστεί ύποπτοι για διασπορά «αβάσιμου και προκλητικού περιεχομένου σχετικά με τον κορωνοϊό» και πάνω από 200 έχουν συλληφθεί. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται ο γνωστός δημοσιογράφος –προσκείμενος στην αντιπολίτευση– Χακάν Αϊγκιούν και στελέχη του δικτύου OdaTV, όπως ο Μουράτ Αγκιρέλ και ο Μπαρίς Πεχλιβάν. Αξίζει να σημειωθεί ότι, το μέτρο για μεταφορά κρατουμένων σε κατ’ οίκον περιορισμό, με σκοπό την αποσυμφόρηση των φυλακών, δεν περιλαμβάνει τους δημοσιογράφους…

Πάντα το καθεστώς Ερντογάν ήταν “ευαίσθητο” στην κριτική, όμως στο θέμα της πανδημίας τα πράγματα είναι πιο αυστηρά, δεδομένης της έλλειψης διαφάνειας σε ό,τι αφορά τους πραγματικούς αριθμούς. Το θέμα έχει θίξει εδώ και καιρό ο γενικός γραμματέας του Τουρκικού Ιατρικού Συλλόγου Μπουλέντ Ναζίμ Γιλμάζ, ακόμα και μετά τη δημιουργία ιστοσελίδας καθημερινής ενημέρωσης από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Μάλιστα, ο Σύλλογος προσπάθησε να δημοσιεύσει τις δικές του εκτιμήσεις, με βάση τους αριθμούς που ανέφεραν τα νοσοκομεία σε κάθε πόλη, μόνο για να δεχθεί την επίπληξη των αστυνομικών αρχών.

«Θέλουν να δείξουν ότι έχουν τον έλεγχο», κατήγγειλε η Όγια Οζαρσλάν, επικεφαλής της οργάνωσης για τη διαφάνεια Transparency International, λέγοντας ευθέως ότι οι υγειονομικές αρχές πιθανώς να αποκρύπτουν συγκεκριμένα δεδομένα ανά περιοχή για να μην σπεύσουν οι πολίτες να φύγουν προς άλλες περιοχές. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στην Τουρκία τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι περίπου 74.000 και οι θάνατοι έχουν ξεπεράσει τους 1600.

Άγνωστη η εξάπλωση του ιού

Το πιο κρίσιμο αλλά και θλιβερό, όμως στοιχείο, αναδείχθηκε από ρεπορτάζ της βρετανικής Guardian στις 7 Απριλίου, που εστίασε στον επικίνδυνο ρυθμό αύξησης των κρουσμάτων. Τις ημέρες εκείνες ήταν πάνω από 3.000 την ημέρα και τη στιγμή που γράφονται αυτές τις γραμμές έχουν ξεπεράσει τα 4.000. Η Τουρκία φαίνεται να έχει από τους μεγαλύτερους ρυθμούς αύξησης κρουσμάτων στον κόσμο, κάτι που έχει θορυβήσει τις ενώσεις γιατρών και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που καλούν τον Ερντογάν να λάβει αυστηρότερα μέτρα περιορισμού, αλλά και να ενισχύσει το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό της χώρας με αναλώσιμα και εξοπλισμό.

Ο υπουργός Υγείας, Φαχρετίν Κοτζά ισχυρίζεται ότι η εξάπλωση του ιού σταθεροποιείται, όμως ο Ιατρικός Σύλλογος έχει επισημάνει ότι αυτό δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί. Ο ίδιος ο πρόεδρος του Συλλόγου, Σινάν Αντιγιαμάν, εξήγησε στη Deutsche Welle ότι τα τεστ που χρησιμοποιεί η Τουρκία για την εξέταση κορωνοϊού είναι «στην καλύτερη περίπτωση 55-60% ακριβή» και ότι υπάρχουν «θάνατοι που δεν καταγράφονται ως θάνατοι από Covid-19» ενώ θα έπρεπε, κατά τα πρότυπα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Έτσι, κατέληξε ότι τα στοιχεία του υπουργείου είναι ελλιπή και ότι «δεν γνωρίζουμε το πραγματικό μέγεθος της εξάπλωσης του ιού στην Τουρκία».

Το φιάσκο με την παραίτηση του υπουργού Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, είχε σαφώς αρνητικό αντίκτυπο στην εικόνα της κυβέρνησης Ερντογάν. Η απαγόρευση κυκλοφορίας που θα εφαρμοζόταν το Σαββατοκύριακο της 11ης και 12ης Απριλίου προκάλεσε κύματα καταναλωτών που γέμισαν σουπερμάρκετ και φούρνους. Στο μεταξύ, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όλο και περισσότεροι χρήστες βάλλουν κατά του υπουργού Υγείας για την αξιοπιστία των επίσημων αριθμών.

Πληρώνει ξένα ΜΜΕ να επαινούν την Τουρκία

Λίγες μέρες μετά, στις 14 Απριλίου δημοσιεύεται διθυραμβικό άρθρο στο αμερικανικό ηλεκτρονικό περιοδικό The Hill, το οποίο εξαίρει την αντιμετώπιση της πανδημίας από τις τουρκικές αρχές. Αγνοώντας όλα τα στοιχεία που αναφέραμε παραπάνω, ο Βόσνιος αρθρογράφος, Σάσα Τόπεριτς, κάνει λόγο για ταχύτατη αντίδραση της Τουρκίας, μεγάλο αριθμό τεστ κορωνοϊού και αλληλεγγύη προς άλλες χώρες, μέσα από το σχετικό πρόγραμμα έκτακτης βοήθειας του ΝΑΤΟ.

Δεν παραλείπει, μάλιστα, να αναφέρει ότι η Τουρκία έστειλε βοήθεια ακόμα και στη Λιβύη, που είναι «βυθισμένη στο χάος από τον πολεμοχαρή Χαφτάρ». Το εγκώμιο αυτό στην Τουρκία έγινε αντιληπτό ως «πληρωμένο άρθρο προπαγάνδας», κατά το χαρακτηρισμό του Νίκολας Ντάνφορθ, ερευνητή του German Marshall Fund, ο οποίος επεσήμανε στο Twitter ότι «η κάλυψή του από τα τουρκικά κυβερνητικά ΜΜΕ υποδηλώνει συντονισμένη καμπάνια».

Λίγη σημασία έχει, πάντως, αν το συγκεκριμένο άρθρο είναι πληρωμένο από την Άγκυρα. Το καθεστώς δαπανά πόρους και δυναμικό στην καταστολή δήθεν “προκλητικών μηνυμάτων” στο διαδίκτυο, αντί να ασχοληθεί με την αντιμετώπιση του ιού αυτή καθ’ εαυτή. Ο δε Ερντογάν αρνείται κατηγορηματικά ότι η χώρα του θα προσφύγει στο ΔΝΤ. Το τελευταίο εκτιμά μείωση του τουρκικού ΑΕΠ κατά 5%, την ώρα που ο ίδιος στις 19 Μαρτίου επέμενε σε ανάπτυξη 5%! Όμως τα μέτρα στήριξης της οικονομίας που ανακοίνωσε φτάνουν μόλις το 1,5% του ΑΕΠ, γεγονός που προδίδει ότι τα περιθώριά της είναι στενά, ένεκα της ραγδαίας υποτίμησης της τουρκικής λίρας από τις αρχές του έτους και της μείωσης των συναλλαγματικών αποθεμάτων.

Ο Ερντογάν πιθανώς να θεωρεί ότι μια επικοινωνιακή υποβάθμιση της κρίσης θα έχει μικρότερο αντίκτυπο στην οικονομία, αλλά εξακολουθεί να την αντιμετωπίζει σαν… το πραξικόπημα του 2016. Δεν υπολογίζει τον τελικό απολογισμό που, ούτως ή άλλως, δεν μπορεί να γνωρίζει, αν τα νούμερα των κρουσμάτων είναι τόσο αναξιόπιστα όσο καταγγέλλουν οι Τούρκοι ειδικοί.