Τελευταία ευκαιρία για την Υεμένη

Σημαντική ευκαιρία για τον τερματισμού του πολέμου στην Υεμένη, ο οποίος έχει προκαλέσει την χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο, είναι, σύμφωνα με οργανώσεις αρωγής, οι συνομιλίες που αρχίζουν σήμερα στην Σουηδία. Εκπρόσωποι της κυβέρνησης και των σιιτών ανταρτών Χούθι βρίσκονται ήδη στην σκανδιναβική χώρα και θα συνομιλήσουν για πρώτη φορά, μετά από δύο χρόνια. Στόχος ο τερματισμός των εχθροπραξιών που έχουν  οδηγήσει τον λαό της φτωχότερης χώρας της Μέσης Ανατολής στα πρόθυρα της λιμοκτονίας.

Η κυβέρνηση του προέδρου Αμπντ Ράμπου Μανσούρ Χάντι, η εξουσία της οποίας έχει περιοριστεί στα νότια της χώρας, εκπροσωπείται από μια δωδεκαμελή αντιπροσωπεία , η οποία έφτασε στην Στοκχόλμη αργά το βράδυ της Τετάρτης. Είχε προηγηθεί η άφιξη των εκπροσώπων των ανταρτών Χούθι, καθώς και του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για την Υεμένη, Μάρτιν Γκρίφιθς.

Στην σχετική βελτίωση του κλίματος σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι επιτράπηκε η μεταφορά τραυματιών ανταρτών στο εξωτερικό για περίθαλψη. Ο κυριότερος ωστόσο παράγοντας ήταν οι διεθνείς πιέσεις που ασκήθηκαν στο Ριάντ, το οποίο ηγείται του στρατιωτικού συνασπισμού κατά των ανταρτών, μετά την δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.

Πηγή του ΟΗΕ πάντως εκτιμά ότι είναι απίθανο οι δύο πλευρές να έχουν άμεσες συνομιλίες. Αυτό σημαίνει ότι ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ, Μάρτιν Γκρίφιθς, θα πηγαινοέρχεται με τους συνεργάτες του ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.

Η εμπλοκή του Ριάντ

Η Σαουδική Αραβία, η οποία συνορεύει στα νότια με την Υεμένη, παρενέβη το 2015 στον εμφύλιο ανάμεσα στην κυβερνητικής δυνάμεις και τους Χούθι, μπαίνοντας επικεφαλής μιας στρατιωτικής συμμαχίας. Στόχος του Ριάντ ήταν να βοηθήσει τον πρόεδρο Μανσούρ Χάντι, ο οποίος μετά την κατάληψη της πρωτεύουσας Σαναά από τους αντάρτες μετέφερε την έδρα της κυβέρνηση στο λιμάνι του Άντεν στον νότο. Αυτό που επεδίωκε ωστόσο, όπως και οι Δυτικοί σύμμαχοί του, ήταν η ανάσχεση της διείσδυσης του Ιράν στην Υεμένη, το οποίο υποστηρίζει τους επίσης σιίτες αντάρτες Χούθι.

Η εμπλοκή του Ριάντ στον πόλεμο, και κυρίως το κλείσιμο των συνόρων που ακολούθησε, είχε εφιαλτικές συνέπειες για την Υεμένη, η οποία προμηθεύονταν τα περισσότερα βασικά αγαθά από την Σαουδική Αραβία. Σε συνδυασμό μάλιστα με τον συνεχή βομβαρδισμό της Χοντέιντα, το λιμάνι στα δυτικά που αποτελούσε την μοναδική είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας, το κλείσιμο των συνόρων έφερε εκατομμύρια κατοίκους της Υεμένης αντιμέτωπους με τον λιμό και την χολέρα.

Ο εφιάλτης σε αριθμούς

Σύμφωνα με οργανώσεις αρωγής ο εκτιμώμενος αριθμός των νεκρών του πολέμου στην Υεμένη φτάνει τις 57.000, ανάμεσά τους περισσότερα από 2.500 ήταν παιδιά. Την ίδια ώρα περίπου 22 εκατομμύρια κάτοικοι, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της χώρας, χρειάζονται επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, ο μισός πληθυσμός της χώρας, περίπου 14 εκατομμύρια, βρίσκεται στα πρόθυρα λιμού.

Ακόμη πιο τραγική είναι η κατάσταση στον παιδικό πληθυσμό της χώρας, καθώς οκτώ στα δέκα παιδιά χρειάζονται άμεση ανθρωπιστική βοήθεια. Μάλιστα 1,8 εκατομμύρια παιδιά πάσχουν από οξύ ακραίο υποσιτισμό, με την ζωή 400.000 από αυτά να απειλείται. Ένα παιδί πεθαίνει κάθε 10 λεπτά από τον λιμό και εξαιτίας ασθενειών που θα μπορούσαν να προληφθούν με εμβόλια, επισημαίνουν οι ίδιες οργανώσεις.

Σημαντικός είναι και ο αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων  κατοίκων, καθώς περίπου 2,3 εκατομμύρια, ανάμεσά τους ένα εκατομμύριο παιδιά, αναγκάστηκαν λόγω του πολέμου και των παρενεργειών του να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.

Ο Κασόγκι

Η ανθρωπιστική κρίση στην Υεμένη ήταν ένα από τα μεγάλα ζητήματα για τα οποία ο δολοφονημένος Σαουδάραβας δημοσιογράφος Τζαμάλ Κασόγκι επέκρινε την βασιλική οικογένεια του Ριάντ και κυρίως τον πρίγκιπα διάδοχο Σαλμάν.

Σε άρθρο του μάλιστα, στις 11 Σεπτεμβρίου 2018, τον καλούσε να αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια του Ριάντ, τερματίζοντας τον «φρικτό πόλεμο» στην Υεμένη.

«Όσο περισσότερο διαρκεί αυτός ο φρικτός πόλεμος στην Υεμένη, τόσο πιο μόνιμη θα είναι η καταστροφή. Ο λαός της Υεμένης θα προσπαθεί να καταπολεμήσει την φτώχεια, την χολέρα και την έλλειψη νερού και να ανοικοδομήσει τη χώρα. Ο πρίγκιπας διάδοχος θα πρέπει να δώσει ένα τέλος στη βία και να αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια της γενέτειρας του Ισλάμ», έγραφε ο Κασόγκι στην Ουάσινγκτον Ποστ.

Η αλλαγή

Μετά την δολοφονία του Κασόγκι, Δυτικοί σύμμαχοι της Σαουδικής Αραβίας άσκησαν πιέσεις στο Ριάντ για τον τερματισμό αυτού του πολέμου. Με εξαίρεση τον Τραμπ, ο οποίος υπεραμύνεται την συμφωνίας μαμούθ που έκλεισε με την Σαουδική Αραβία για την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ανέστειλαν την πώληση όπλων στο Ριάντ.

Παραλλήλως, όλο αυτό το διάστημα, αρκετοί αναλυτές σημείωναν ότι μπροστά στο ενδεχόμενο κυρώσεων στον πρίγκιπα διάδοχο, αν  επιβεβαιωθεί η προσωπική εμπλοκή του στην δολοφονία Κασόγκι, η Σαουδική Αραβία θα προχωρούσε σε μια αποκλιμάκωση του πολέμου στην Υεμένη. Με τις συνεχιζόμενες επιθέσεις μάλιστα εναντίον της Χοντέιντα, τις τελευταίες εβδομάδες, έδινε την εντύπωση ότι επιχειρούσε να κερδίσει πρώτα κάτι επί του πεδίου, πριν προχωρήσει σε μία κίνηση απεμπλοκής.

Ο ΟΗΕ προσπαθεί να αποτρέψει μια πλήρους κλίμακας επίθεση στη Χοντέιντα και ένα από τα βασικά ζητήματα για τα οποία θα επιδιώξει στις συνομιλίες της Στοκχόλμης είναι η συμφωνία για εκεχειρία στην πόλη. Το άλλο μεγάλο ζήτημα είναι η επαναλειτουργία του αεροδρομίου στην πρωτεύουσα Σαναά και η συνέχιση της ανταλλαγής αιχμαλώτων.

Σε μια προσπάθεια οικοδόμησης κλίματος στοιχειώδους εμπιστοσύνης, ο ΟΗΕ εξασφάλισε αυτήν την φορά την ασφαλή μεταφορά τραυματιών Χούθι για περίθαλψη στο εξωτερικό. Το αίτημα αυτό είχε τεθεί από τους αντάρτες και τον περασμένο Σεπτέμβριο, ως προϋπόθεση για την συμμετοχή τους στις συνομιλίες της Γενεύης. Τότε όμως ο Διεθνής Οργανισμός δεν κατάφερε να αποσπάσει τις απαραίτητες διαβεβαιώσεις από το Ριάντ και οι συνομιλίες ματαιώθηκαν. Αυτή τη φορά όμως η Σαουδική Αραβία έδωσε την άδεια.