Τελεσίγραφο ή σανίδα σωτηρίας η αποστολή Πενς στην Άγκυρα;

Μπορεί η Τουρκία να βρίσκεται διπλωματικά στριμωγμένη στη γωνία, ενώ και στο στρατιωτικό πεδίο οι εξελίξεις δεν είναι αυτές που θα προσδοκούσαν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και οι στρατηγοί του, αλλά αυτό που κάνει μεγάλη εντύπωση είναι η εξακολούθηση τήρησης κατευναστικής συμπεριφοράς από την πλευρά όλων των από Δυσμάς εμπλεκομένων.

Καταρχάς, στο μέτωπο της Βόρειας Συρίας, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει έναν εμφανή δισταγμό από την πλευρά των τουρκικών δυνάμεων να μπουν στις συγκρούσεις, προτιμώντας να αφήνουν τις συμμαχικές τους δυνάμεις, σημαντικό τμήμα τουλάχιστον εκ των οποίων αποτελείται από ομάδες τζιχαντιστών μαχητών, να συγκρούονται με τα στρατεύματα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), που αποτελούνται κατά πλειοψηφία από κουρδικές δυνάμεις.

Η επιλογή αυτή γίνεται σαφώς για να αποφευχθούν οι απώλειες, καθώς θα υπήρχε κίνδυνος να προκληθούν ρήγματα στην τουρκική κοινή γνώμη, η οποία φαίνεται προς το παρόν να στέκεται στο πλευρό του Ερντογάν. Η ζημιά θα αφορούσε και στη διεθνή εικόνα ισχύος που επιθυμεί να εκπέμπει η Τουρκία, μια εικόνα που τόσο μεθοδικά καλλιεργεί η πολιτική και στρατιωτική της ηγεσία.

Αυτό με τη σειρά του θα οδηγούσε σε μείωση της διαπραγματευτικής δύναμης και της επιρροής της χώρας. Θεωρητικά θα ενέγραφε αρνητικές υποθήκες και για το μέτωπο της Ανατολικής Μεσογείου (κυπριακή ΑΟΖ) και ίσως των ελληνοτουρκικών, καθώς υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι βρίσκονται στην ατζέντα του Τούρκου ηγέτη για το προσεχές διάστημα.

Με “κουμπάρους” τους Ρώσους

Αυτή την κατάσταση έχουν εκμεταλλευτεί οι Κούρδοι που κατέληξαν σε συμφωνία με το καθεστώς του Μπασάρ Αλ Άσαντ με “κουμπάρους” τους Ρώσους, οι οποίοι διακριτικά αλλά αποφασιστικά, επιχειρούν να θέσουν σαφή όρια στα περιθώρια κινήσεων της Άγκυρας. Η Τουρκία, αργά ή γρήγορα, πιθανώς θα προσπαθήσει να διαπραγματευθεί μονάχα την απομάκρυνση των κουρδικών δυνάμεων από την παραμεθόριο, κάτι το οποίο δεν είναι σε κάθε περίπτωση αρνητικό και για το συριακό καθεστώς.

Οι κουρδικές δυνάμεις λοιπόν αντεπιτίθενται και σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία έχουν καταφέρει να ανακαταλάβουν περιοχές που είχαν περάσει στα χέρια των συμμάχων των Τούρκων. Η σύγκρουση δείχνει να οδεύει σε αδιέξοδο, καθώς χρόνος δεν υπάρχει, κυρίως λόγω των ασφυκτικών διπλωματικών πιέσεων από τη μία και των περιορισμών που θέτει η ρωσική παρουσία στο έδαφος.

Ρωσικές δυνάμεις κινούνται εμφανώς σε στρατηγικά σημεία της περιοχής όπου τα τουρκικά σχέδια προέβλεπαν τη δημιουργία “ζώνης ασφαλείας”, καθιστώντας απαγορευτικό για τους Τούρκους οποιοδήποτε στρατιωτικό πλήγμα. Εξάλλου, η ρωσική πλευρά έχει αναφέρει ότι η Τουρκία μπορεί να διεισδύσει σε μικρό βάθος εντός της συριακής επικράτειας. Δεν διευκρινίστηκε εάν αυτό αποτελεί “ρωσική άδεια”, ή ρωσική εκτίμηση περί αντικειμενικής δυνατότητας.

Περιορισμός των τουρκικών στόχων 

Αρχίζει να διαμορφώνεται μια κατάσταση περιορισμού των τουρκικών στόχων, οι οποίοι θα πρέπει να αρκεσθούν σε τμήματα της ζώνης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όσο περισσότερο τουρκικές δυνάμεις διεισδύουν σε βάθος 30-40 χιλιομέτρων, τόσο πιο ευάλωτες γίνονται, καθώς οι γειτονικές περιοχές θα ελέγχονται από τα συριακά στρατεύματα και τις κουρδικές δυνάμεις.

Πρακτικά, οι δυνάμεις του Άσαντ, με ρωσικές ευλογίες, αποκτούν ξανά σύνορα με την Τουρκία. Ως εκ τούτου, δεν μπορούν να εξαιρεθούν από τις συνεννοήσεις για το μέλλον της περιοχής, πολλώ δε μάλλον όταν έχουν τη σαφή στήριξη της Μόσχας που βρίσκεται στην πλευρά της “πολιτικής ορθότητας”, υποστηρίζοντας την εδαφική ακεραιότητα ενός κυρίαρχου κράτους, εν προκειμένω της Συρίας.

Την ίδια στιγμή στο διπλωματικό πεδίο, η στάση όλων των πλευρών μπορεί να είναι απόλυτα καταδικαστική για την Τουρκία, αλλά προσπαθούν με κάθε τρόπο να προωθήσουν την κατάπαυση του πυρός, αποφεύγοντας να υλοποιήσουν μέτρα τιμωρητικού χαρακτήρα. Η Γερμανία φρόντισε προ μερικών ωρών να προκαταλάβει τις αποφάσεις της ΕΕ, λέγοντας ότι δεν θα ληφθούν αποφάσεις για κυρώσεις εναντίον της Άγκυρας. Οι ΗΠΑ, δια του προέδρου Τραμπ, προχώρησαν στην επιβολή χαλαρών κυρώσεων που δεν πρόκειται να προβληματίσουν ιδιαίτερα την Τουρκία.

Η αποστολή Πενς

Οι κυρώσεις αυτές μοιάζουν περισσότερο ως κίνηση εκτόνωσης των σφοδρών διακομματικών αντιδράσεων του Κογκρέσου στη στάση και τις χωρίς ιδιαίτερη στρατηγική συνοχή και λογική δηλώσεις Τραμπ (π.χ. “πράσινο φως” σε Συρία, Ρωσία, Κίνα και … Ναπολέοντα Βοναπάρτη για προστασία των Κούρδων). Με το Κογκρέσο να ετοιμάζεται να περάσει σκληρότατες κυρώσεις σε βάρος της Άγκυρας, στην Τουρκία φθάνει αμερικανική αποστολή υπό τον αντιπρόεδρο Πενς, με συμμετοχή του υπουργού Εξωτερικών Πομπέο και του νέου Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Ο’ Μπράιεν.

Σκοπός τους είναι να πείσουν τον Ερντογάν να κηρύξει κατάπαυση του πυρός και να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις με τους Κούρδους. Η αμερικανική πλευρά φαίνεται, μάλιστα, διατεθειμένη να προσφέρει σημαντικές εγγυήσεις ασφαλείας και ίσως άλλα ανταλλάγματα, προκειμένου να δελεάσει τον Τούρκο ηγέτη. Με αυτά ως δεδομένα, όμως, η αποστολή Πενς στην Τουρκία μοιάζει να εντάσσεται στο ευρύτερο κατευναστικό πλαίσιο των δυτικών πολιτικών επιλογών που προαναφέρθηκε.

Σε μια Τουρκία που εκ των πραγμάτων δυσκολεύεται εμφανώς να επιτύχει τους στρατιωτικούς αντικειμενικούς της σκοπούς στη βόρεια Συρία, η στάση της Δύσης αφήνει περιθώρια σκληρής διαπραγμάτευσης για απόσπαση ανταλλαγμάτων. Αντί να τιμωρηθεί δηλαδή η όλη συμπεριφορά της, στο τέλος θα βρεθεί κερδισμένη σε σχέση με το σημείο που βρισκόμασταν προ της έναρξης της επιχείρησης.

Μήπως, λοιπόν, η επίσκεψη της υψηλόβαθμης αμερικανικής αντιπροσωπείας τελικά αποδειχθεί μια ακόμα προσφορά σανίδας σωτηρίας για τον Ερντογάν; Χωρίς αυτό να σημαίνει φυσικά ότι ο Τούρκος ηγέτης θα την επιλέξει, εάν εξακολουθεί να θεωρεί ότι με τη χρήση του στρατιωτικής ισχύος μπορεί να πετύχει τους στόχους του. Εξάλλου, ο ίδιος υποστήριξε αφενός ότι συνεχίζονται οι συζητήσεις με Αμερικανούς και Ρώσους για το Κομπάνι και τη Μανπίτζ, αλλά υποστήριξε πως ξεκαθάρισε στον Τραμπ, ότι δεν πρόκειται ποτέ να κηρύξει κατάπαυση πυρός στη Βόρεια Συρία.