Τέλος στο θρίλερ της κατάρριψης – Σε νέες περιπέτειες το Ιράν

Τέλος στο θρίλερ σχετικά με τα αίτια της αεροπορικής τραγωδίας στο Ιράν έδωσε τα ξημερώματα του Σαββάτου η Τεχεράνη, με τους Φρουρούς της Επανάστασης να αναλαμβάνουν την πλήρη ευθύνη για την συντριβή του ουκρανικού αεροσκάφους. Η Τεχεράνη, η οποία  απέκλειε όλες αυτές τις ημέρες το σενάριο της κατάρριψης, αν και πολλές δυτικές χώρες ανέφεραν ότι διαθέτουν στοιχεία, υποστηρίζει πλέον ότι πρόκειται για «ατομικό λάθος». Αποποιείται έτσι, κατά κάποιον τρόπο, την όποια πολιτική βούληση για την πρόκληση της τραγωδίας.

Η επίσημη παραδοχή ότι το ουκρανικό αεροσκάφος καταρρίφθηκε έγινε με μια ανακοίνωση του ιρανικού στρατού, η οποία υπογράμμιζε το «ανθρώπινο λάθος» και το απέδιδε στο γεγονός ότι το αεροσκάφος πετούσε κοντά σε μία ευαίσθητη στρατιωτική περιοχή και γι αυτό θεωρήθηκε «εχθρικό». Με την ίδια ανακοίνωση δινόταν η υπόσχεση ότι οι υπεύθυνοι για την τραγωδία, που στοίχισε τη ζωή 176 ανθρώπων, θα λογοδοτήσουν.

Την εκδοχή του «ανθρώπινου λάθους» υποστήριξε και η πολιτική ηγεσία του Ιράν, με τον πρόεδρο Ρουχανί να το χαρακτηρίζει «ασυγχώρητο» και να εκφράζει τη λύπη της Ισλαμικής Δημοκρατίας, υποσχόμενος ότι η έρευνα για τις συνθήκες της κατάρριψης θα συνεχιστεί. Λίγη ώρα νωρίτερα, συγγνώμη για το λάθος του ιρανικού στρατού είχε ζητήσει και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, κάνοντας λόγο για μια «θλιβερή ημέρα». Ο Ζαρίφ σημείωσε, ωστόσο, ότι αυτό το «ανθρώπινο λάθος» που οδήγησε στην καταστροφή, έγινε σε μια περίοδο κρίσης, την οποία «προκάλεσε ο τυχοδιωκτισμός των ΗΠΑ».

Συνθήκες πανικού 

Η κατάρριψη του αεροσκάφους έγινε άλλωστε την ώρα που ήταν σε εξέλιξη η “πολεμική” διένεξη Ιράν-ΗΠΑ και η Τεχεράνη ανταπέδιδε με βομβαρδισμούς αμερικανικών στόχων στο Ιράκ τον φόνο του Ιρανού στρατηγού Σουλεϊμανί. Η συγκυρία αυτή τροφοδότησε από την αρχή την εκδοχή της κατάρριψης, την οποία το Ιράν απέρριπτε, ενώ οι άλλες εμπλεκόμενες χώρες (Ουκρανία και Καναδάς) καλούσαν σε αυτοσυγκράτηση, πριν την υιοθετήσουν και αυτές ως ένα από τα σενάρια που οδήγησαν στην τραγωδία.

Από τους πρώτους που υποστήριξαν την εκδοχή της κατάρριψης με την διάσταση του λάθους και της όχι απαραίτητα σκόπιμης ενέργειας ήταν ο Ντόναλντ Τράμπ, ο οποίος έκανε λόγο για την ύπαρξη αποδείξεων, την ώρα που επικρατούσε σύγχυση γύρω από τα αίτια της αεροπορικής τραγωδίας. Το Ιράν υποστήριζε περισσότερο την μηχανική βλάβη, κάτι που η εταιρία απέκλειε, καθώς το αεροσκάφος είχε ελεγχθεί τις προηγούμενες ημέρες.

Παραλλήλως όμως, η Τεχεράνη, η οποία με βάση τις διεθνείς συμβάσεις έχει την κύρια αρμοδιότητα για την διερεύνηση των αιτίων, ήταν ιδιαίτερα δεκτική για την συμμετοχή ξένων εμπειρογνομώνων. Σε ό,τι αφορά τους Ουκρανούς, αποδέχθηκε εξαρχής να συμμετέχουν στις έρευνες και το Κίεβο ανέφερε ότι υπήρξε πολύ καλή συνεργασία αυτές τις τρεις ημέρες που ακολούθησαν την κατάρριψη του αεροσκάφους. Πρόκειται άλλωστε για το πρώτο δυστύχημα της Ukraine International Airlines, η οποία εξακολουθεί να πετά τα αεροσκάφη της παρά τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα.

Θετικό ήταν το Ιράν και σε ό,τι αφορά την συμμετοχή ειδικών από τον Καναδά, παρότι οι δύο χώρες έχουν διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις. Εξάλλου, ο Καναδάς εμπλέκεται άμεσα, καθώς μεταξύ των θυμάτων υπάρχουν 57 υπήκοοι του, γεγονός που καθιστά την συντριβή του ουκρανικού αεροσκάφους μια από τις μεγαλύτερες αεροπορικές τραγωδίες για τη χώρα.

Χειριστική αντιμετώπιση 

Το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών διαβεβαίωνε άλλωστε, συνεχώς, ότι η Τεχεράνη θα κάνει ό,τι μπορεί για να «διευκολύνει» το έργο των χωρών που έχασαν πολίτες τους στο δυστύχημα. Ένα δυστύχημα (κατάρριψη πλέον), το οποίο αποτελεί τη μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία της Πολιτικής Αεροπορίας του Ιράν, μετά την τραγωδία με το Έρμπας της Iran Air (290 νεκροί), που ο αμερικανός στρατός είχε ανακοινώσει ότι κατέρριψε κατά λάθος το 1988.

Η στάση πάντως της Τεχεράνης, ακόμη και αν κάποιος δεν θέλει να της καταλογίσει πρόθεση συγκάληψης, κάτι το οποίο κάνουν ήδη αρκετοί οργισμένοι Ιρανοί, καταδεικνύει έναν χειριστικό τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης. Η παραδοχή ήρθε τρεις ημέρες μετά την κατάρριψη, η οποία αποδόθηκε σε «ανθρώπινο λάθος» που πλέον βαφτίζεται «ατομικό». Μάλιστα, σύμφωνα με τον διοικητή της Πολεμικής Αεροπορίας των Φρουρών της Επανάστασης, Αμιραλί Χατζιζαντέχ, προσωποποιείται στον «χειριστή της αεράμυνας». Το πρόσωπο κλειδί στην υπόθεση, το οποίο, όπως υποστηρίζει ο Χατζιζαντέχ, αφού δεν έλαβε καμμία απάντηση από τους διοικητές του στα μηνύματα που έστειλε, αποφάσισε μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα να καταρρίψει το αεροσκάφος.

Το Ιράν, αν και αναλαμβάνει την ευθύνη για την τραγωδία, προσπαθεί να αποφύγει το “σκόπιμο” της ενέργειας, την ύπαρξη δηλαδή εντολής για κατάρριψη. Οχυρώνεται έτσι πίσω από το “εξατομικευμένο ανθρώπινο λάθος”, το οποίο αποδίδει στις πολεμικές συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την ώρα. Δεν απαντά, ωστόσο, στο ερώτημα γιατί δεν προχώρησε, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, σε απαγόρευση πτήσεων, παρότι ο διοικητής της Πολεμικής Αεροπορίας υποστηρίζει πως ζήτησε την δημιουργία μιας τέτοιας ζώνης. Αναπάντητο είναι επίσης το ερώτημα γιατί επέτρεψε την απογείωση και γιατί, όπως αναφέρει η εταιρία, το αεροσκάφος δεν έλαβε καμία προειδοποίηση, από το αεροδρόμιο της Τεχεράνης, για πιθανή απειλή πριν απογειωθεί.

Με βάση τα στοιχεία που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, το πιθανότερο είναι ότι το Ιράν, μεσούσης της κρίσης με τις ΗΠΑ, προσπάθησε να κερδίσει χρόνο, αρνούμενο οποιαδήποτε εμπλοκή και δίνοντας την εικόνα ενός συνεργάσιμου κράτους, πριν προχωρήσει στην πλήρη ανάληψη της ευθύνης. Τι πέτυχε όμως με αυτό; Η απάντηση στο ερώτημα θα δοθεί από τις εξελίξεις στην υπόθεση, οι οποίες , για την ώρα, δεν συνηγορούν υπέρ της ιρανικής ηγεσίας.

Ήδη αμερικανός αξιωματούχος κάνει λόγο για «παράτολμη ενέργεια» εκεί που ο Τραμπ μιλούσε για «ανθρώπινο λάθος, όχι απαραιτήτως σκόπιμο», ενώ η ουκρανική εισαγγελία εξετάζει πλέον την πιθανότητα να συμπεριλάβει στην έρευνά της και την κατηγορία της ανθρωποκτονίας από πρόθεση. Την ίδια ώρα στο Ιράν η κυβέρνηση κατηγορείται για συγκάληψη και κάποιοι διαδηλωτές φέρονται να ζητούν την παραίτηση του ανώτατου ηγέτη, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.