Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση στην Ουκρανία – Θα πάμε σε διαπραγματεύσεις;

Το καλοκαίρι όλα τα δυτικά ΜΜΕ θριαμβολογούσαν για την ομολογουμένως εντυπωσιακή εισβολή στη ρωσική περιφέρεια του Κουρσκ, όπου οι Ουκρανοί είχαν καταφέρει πολύ γρήγορα να καταλάβουν μία έκταση περίπου 1200 τετρ. χλμ. Τελευταία κι όχι τυχαία, δεν ακούμε πολλά για τις εξελίξεις σ’ εκείνο το μέτωπο. Ο λόγος είναι ότι οι Ρώσοι κατάφεραν σε πρώτη φάση να ανακόψουν την ουκρανική προέλαση και να σταθεροποιήσουν το μέτωπο και στη συνέχεια να περάσουν στην αντεπίθεση.

Σήμερα οι επίλεκτες ταξιαρχίες του Κιέβου που πραγματοποίησαν την εισβολή έχουν –σύμφωνα και με ουκρανικές πηγές– υποστεί μεγάλες απώλειες, έχουν σχεδόν αποκοπεί από την ουκρανική επικράτεια με αποτέλεσμα να μην ανεφοδιάζονται επαρκώς και να έχουν χάσει περίπου τη μισή ρωσική έκταση από όση είχαν καταλάβει. Για την ακρίβεια το δίλημμα των Ουκρανών είναι πλέον η να εκκενώσουν το ρωσικό έδαφος με μία ταπεινωτική υποχώρηση, ή να παραμείνουν εκεί, αντιμετωπίζοντας τον ορατό κίνδυνο πλήρους περικύκλωσης και συντριβής.

Μία ματιά στον χάρτη του ουκρανικού deepstate αρκεί για να διαπιστώσει κάποιος ότι οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται σε επίθεση σ’ όλα τα μέτωπα, προωθούμενες με αυξημένο ρυθμό προς δυσμάς. Η πτώση του οχυρού Βουλεντάρ και η ημικατάληψη του Τορέτσκ βορειότερα, σε συνδυασμό με τη ρωσική προέλαση προς το Ποκρόφσκ, έχει σχεδόν προδιαγράψει και την πτώση της στρατηγικής σημασίας οχυρωμένης αυτής πόλης. Όταν συμβεί αυτό, οι ουκρανικές δυνάμεις δεν θα έχουν που να σταθούν. Ο δρόμος θα είναι σχεδόν ελεύθερος μέχρι το Παύλογκραντ και το Ντνίπρο, δηλαδή μέχρι τον Δνείπερο.

Ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση 

Στην πραγματικότητα, η ζυγαριά του πολέμου έχει ήδη γύρει σε βάρος της Ουκρανίας και εάν δεν μεσολαβήσει κάποια δραματική αλλαγή, η κατάρρευση του μετώπου είναι ζήτημα χρόνου. Μπορεί τα δυτικά ΜΜΕ να μην το λένε, αλλά όσοι σοβαροί αναλυτές στις ΗΠΑ και δευτερευόντως στην Ευρώπη παρακολουθούν τα της σύρραξης δεν έχουν πλέον αυταπάτες. Το κόμμα του πολέμου στη Δύση, όμως, πιάνεται από τα μαλλιά του για να συντηρήσει το αφήγημα της επικείμενης ουκρανικής νίκης, προβάλλοντας ευσεβείς πόθους με τους παρακάτω ισχυρισμούς:

• Εάν επιτραπεί στο Κίεβο να πλήξει με δυτικούς πυραύλους στόχους στο εσωτερικό της Ρωσίας, η Μόσχα θα υποχρεωθεί να διαπραγματευθεί από μειονεκτική θέση όρους ειρήνης. Το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας και η CIA, όμως, υποστηρίζουν πως ακόμα κι αν δοθεί στον Ζελένσκι η άδεια για τέτοια πλήγματα, αυτά δεν πρόκειται να αλλάξουν τη ροή του πολέμου. Για την ακρίβεια προειδοποιούν πως θα προκύψει κλιμάκωση, την οποία θα πληρώσει η Ουκρανία, αλλά και η Δύση.
• Η ρωσική οικονομία το 2025 δεν θα μπορεί να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο. Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι το ΑΕΠ αναπτύσσεται με εντυπωσιακό ρυθμό –πολύ μεγαλύτερο από τον αντίστοιχο των δυτικών οικονομιών– παρακάμπτοντας τις εξοντωτικές δυτικές κυρώσεις.
• Οι Ρώσοι θα ξεμείνουν από οπλικά συστήματα και πυρομαχικά, επειδή θα τελειώσουν τα σοβιετικά αποθέματα. Η πραγματικότητα είναι, όμως, ότι η ρωσική πολεμική βιομηχανία παράγει περισσότερα από όλες τις δυτικές πολεμικές βιομηχανίες μαζί.
• Οι Ρώσοι θα ξεμείνουν από στρατιώτες επειδή χάνουν στις μάχες πολλαπλάσιο αριθμό από τους Ουκρανούς. Αν και οι δύο πλευρές έχουν μεγάλες απώλειες, όλα τα διαθέσιμα στοιχεία από νεκρολογίες δείχνουν ότι οι ουκρανικές απώλειες είναι μάλλον περισσότερες. Εκτός αυτού, ο ρωσικός πληθυσμός ήταν υπερτριπλάσιος του ουκρανικού και τώρα πλέον είναι πενταπλάσιος, λόγω της φυγής Ουκρανών και της κατάληψης του 20% της Ουκρανίας από τους Ρώσους.
• Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν καταλάβει όλο το προηγούμενο διάστημα μερικές εκατοντάδες τετρ. χλμ, ενώ οι ουκρανικές σε λίγες ημέρες κατέλαβαν διπλάσια ρωσική έκταση. Η πραγματικότητα είναι ότι οι Ρώσοι ξηλώνουν πόλεις-φρούρια που έχουν οχυρωθεί στο διάστημα 2014-22 κι ό,τι περνάει στον έλεγχό τους εδραιώνεται ως δικό τους. Αντιθέτως, στο Κουρσκ οι Ουκρανοί κατέλαβαν με αιφνιδιασμό ανοχύρωτους οικισμούς και δασώσεις εκτάσεις, από όπου –όπως προανέφερα– σταδιακά υποχωρούν υπό την πίεση της ρωσικής αντεπίθεσης.

Κρίσιμα διλήμματα για την Δύση 

Είναι ακριβώς αυτή η δυσμενής για το Κίεβο εξέλιξη του πολέμου που εγείρει κρίσιμα διλήμματα για τη Δύση, η οποία έχει συνείδηση πως η στρατιωτική ήττα των Ουκρανών θα είναι ταυτοχρόνως και βαριά πολιτική ήττα των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Μπορεί τυπικά ο πόλεμος να είναι μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για άτυπο πόλεμο της Ρωσίας με τη Δύση, η οποία πολεμάει δια αντιπροσώπων. Αυτό αποτυπώνεται όχι μόνο στη δυτική ρητορική, αλλά και στην τεραστίων διαστάσεων βοήθεια προς το Κίεβο σε χρήμα, όπλα, πυρομαχικά, πληροφορίες, εκπαίδευση, συμβουλές κλπ.

Ο πρόεδρος Μπάιντεν είχε θέσει εξαρχής ως όριο εμπλοκής την μη αποστολή στρατιωτών στην Ουκρανία και προς το παρόν το τηρεί, επειδή έχει συνείδηση πως εάν έμπαινε το ΝΑΤΟ στον πόλεμο η χρήση τακτικών πυρηνικών εκ μέρους της Μόσχας θα καθίστατο μονόδρομος. Από την άλλη πλευρά, όμως, χωρίς νατοϊκές δυνάμεις στο μέτωπο, οι Ουκρανοί είναι καταδικασμένοι να ηττηθούν. Σε μία προσπάθεια να αποτρέψουν την ουκρανική κατάρρευση και ταυτοχρόνως να μην στείλουν στρατό στο μέτωπο, οι Δυτικοί έχουν αρχίσει να πιέζουν το Κίεβο να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα.

Ειδικά μετά την έμμεση πλην σαφή απόρριψη από την Ουάσινγκτον του “σχεδίου νίκης” που προσπάθησε να της σερβίρει ο Ζελένσκι, η σχετική ζύμωση έχει ενταθεί με στόχο όχι πλέον τη “νίκη”, αλλά τη “δίκαιη ειρήνη”. Στη Δύση, λοιπόν, συζητούν για μία λύση, η οποία να περιλαμβάνει:

1. Κατάπαυση του πυρός και πάγωμα της σύγκρουσης για αόριστο χρόνο με τις ελεγχόμενες από τη Μόσχα ουκρανικές περιοχές να παραμένουν ντε φάκτο ρωσικές, χωρίς το Κίεβο να παραιτείται επισήμως από την κυριαρχία του σ’ αυτές.
2. Η υπόλοιπη Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αλλά να μην ισχύει για τις υπό ρωσική κατοχή ουκρανικές περιοχές το άρθρο 5. Συζητείται και η εκδοχή η υπόλοιπη Ουκρανία να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αλλά να της δοθούν ισχυρές δεσμεύσεις ασφαλείας από τη Δύση για την περίπτωση που δεχθεί ρωσική επίθεση.

Υπό πίεση ο Ζελένσκι

Ενώ μέχρι πρότινος ο Ζελένσκι απέρριπτε κατηγορηματικά κάθε διαπραγμάτευση με τη Μόσχα, τελευταία αφήνει ανοικτό ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Δήλωσε πως σε μία νέα διεθνή διάσκεψη για το Ουκρανικό πρέπει να προσκληθεί και η Ρωσία, η οποία είχε αποκλειστεί από τη διάσκεψη της Ελβετίας. Το Κίεβο, ωστόσο, δεν έχει δεχθεί ακόμα τη φόρμουλα “παραχώρηση εδάφους έναντι ειρήνης”. Ο Ζελένσκι, μάλιστα, έχει στείλει το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να συμφωνήσει σε τίποτα, εάν αυτό δεν εγκριθεί με δημοψήφισμα. Εκτός αυτού, έχει αρχίσει δειλά να αφήνει να εννοηθεί ότι “η Δύση προδίδει την Ουκρανία”, ώστε ο ίδιος να εμφανιστεί στους Ουκρανούς σαν αυτός που δεν έχει άλλη επιλογή.

Όλες αυτές οι ζυμώσεις, ωστόσο εξελίσσονται “χωρίς τον ξενοδόχο”. Οι Πούτιν και Λαβρόφ έχουν αναφερθεί στους ρωσικούς όρους για να αποδεχθούν διαπραγματεύσεις. Συγκεκριμένα απαιτούν:

• Οι Ουκρανοί να αποχωρήσουν από όσες περιοχές των περιφερειών Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ (Ντονμπάς), Ζαπορίζια και Χερσώνα ελέγχουν ακόμα. Υπενθυμίζω ότι οι τέσσερις αυτές περιφέρειες έχουν προσαρτηθεί στη Ρωσία.
• Συνθήκη ειρήνης που θα αναγνωρίζει αυτή την προσάρτηση, όπως και την προσάρτηση της Κριμαίας (2014).
• Τη δέσμευση του Κιέβου ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται ποτέ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, να εγκαταστήσει στο έδαφός της δυτικές βάσεις και να προμηθευτεί δυτικά επιθετικά όπλα.
• Τον σεβασμό της ρωσικής γλώσσας και κουλτούρας στην εναπομείνασα Ουκρανία.
• Την κατάργηση όλων των δυτικών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας.

Η Μόσχα δεν τρέφει αυταπάτες πως οι όροι της θα γίνουν δεκτοί. Ακόμα κι αν η ουκρανική άμυνα κατέρρεε και το Κίεβο συνθηκολογούσε, η Δύση δεν είναι διατεθειμένη να καταργήσει τις κυρώσεις, όχι επειδή πιστεύει πως έχουν πλήξει σοβαρά τη ρωσική οικονομία, αλλά επειδή η απόσυρσή τους θα ήταν ομολογία ήττας. Ενώ λοιπόν γίνεται ολοένα και περισσότερη συζήτηση για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, στην πραγματικότητα δεν φαίνονται στον ορίζοντα.

Οι Ρώσοι θέλουν να εμφανίζονται ότι είναι ανοικτοί στη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων για να ικανοποιούν και το σχετικό αίτημα των χωρών-μελών του BRICS+, αλλά έχουν συνείδηση πως με την τροπή που έχει πάρει ο πόλεμος ο χρόνος εργάζεται υπέρ τους. Αυτός είναι ο λόγος που δεν πρόκειται να κάνουν πίσω από τους όρους που έχουν θέσει, χωρίς καθόλου να αποκλείεται και επέκταση των εδαφικών διεκδικήσεών τους. Η Μόσχα δηλώνει πως το κύριο πρόβλημά της ήταν και παραμένει η επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, όχι η εδαφική επέκταση.

Είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού, όμως, ότι θέλει να δημιουργήσει μία ζώνη ασφαλείας στο ουκρανικό έδαφος που βρίσκεται ανατολικά του Δνείπερου, ο οποίος ήταν και ιστορικά φυσικό σύνορο. Το εάν οι Ρώσοι θα φτάσουν στην Οδησσό είναι κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί σήμερα, παρότι την θεωρούν κατεξοχήν ρωσική πόλη. Μία τέτοια κίνηση θα μπορούσε να δικαιολογηθεί εάν οι Ουκρανοί επιτεθούν εναντίον της υπό ρωσική προστασία μικρής Υπερδνειστερίας, η οποία είναι σφηνωμένη ανάμεσα σ Ουκρανία και Μολδαβία.