Θα έκανε το βήμα με την AUKUS ο Μπάιντεν εάν ήξερε τις αντιδράσεις;

Δεν είναι σίγουρο ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν θα έκανε τελικά το βήμα για το τριμερές σύμφωνο AUKUS εάν είχε προϋπολογίσει τις αντιδράσεις. Δεν είναι μόνο το Παρίσι που έχει υψώσει τους τόνους για να καταστήσει σαφές πως δεν πρόκειται το εις βάρος του τετελεσμένο να περάσει μόνο με λόγια. Είναι και το Πεκίνο, το οποίο δικαιολογημένα εξέλαβε το τριμερές σύμφωνο ως ανοιχτή πλέον κήρυξη ψυχρού πολέμου.

Προς το παρόν τουλάχιστον οι προσπάθειες των τριών να κατευνάσουν τη Γαλλία δεν έχει φέρει αποτέλεσμα. Το Παρίσι επιδιώκει να συσπειρώσει πίσω του την ΕΕ, ώστε να ανεβάσει το κόστος και για τους τρεις. Μένει να αποδειχθεί εάν η Γερμανία θα το ακολουθήσει ή θα επιχειρήσει να μεσολαβήσει, προκαλώντας, όμως, τη δυσφορία των Γάλλων και ίσως βαθύ ρήγμα στους κόλπους της Ένωσης.

Στο πλαίσιο αυτό το Παρίσι παίζει δυνατά το χαρτί της αμυντικής και στρατηγικής αυτονόμησης της Ευρώπης, το οποίο, εξάλλου, βρίσκεται εδώ και καιρό στο ευρωπαϊκό τραπέζι. Η συγκρότηση ευρωστρατού είναι κάτι που έχει αποδεχθεί και το Βερολίνο, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι τον εννοεί με τον ίδιο τρόπο. Είναι ενδεικτικό ότι η Γερμανίδα πρόεδρος της Κομισιόν τάχθηκε υπέρ, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ανεξάρτητα, πάντως, από το πως θα εξελιχθούν οι ενδοευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις γι’ αυτό το ζήτημα, είναι σαφές ότι σ’ όλα σχεδόν τα κράτη-μέλη επικρατεί μία δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι οι Αμερικανοί άφησαν τους Ευρωπαίους εκτός παιχνιδιού. Κι αυτό είναι κάτι που αναπόφευκτα θα επηρεάσει τις διατλαντικές σχέσεις, ειδικά μετά το πλήγμα που προκάλεσε στο κύρος των ΗΠΑ η αποχώρηση από το Αφγανιστάν.

Ο παραγκωνισμός της ΕΕ υπενθυμίζει με επώδυνο τρόπο στους Ευρωπαίους ότι το βόλεμά τους κάτω από την αμερικανική αμυντική ομπρέλα για 75 χρόνια έχει φτάσει στα όριά του. Ή η Ευρώπη θα σταθεί αμυντικά και στρατηγικά στα πόδια της και θα συμπλέει με τις ΗΠΑ με όρους ισότιμου εταίρου ή θα περιέλθει σε πολιτική ανυποληψία παρά την οικονομική ισχύ της.

Η αντίδραση της Γαλλίας

Οι Γάλλοι, όμως, δεν περιορίζονται μόνο στο να δημιουργήσουν κλίμα στην ΕΕ. Έκαναν ήδη μεγάλο άνοιγμα προς την Ινδία. Οι δύο υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν να εργαστούν από κοινού για την προώθηση «μιας πραγματικά πολυμερούς διεθνούς τάξης», σύμφωνα με τη γαλλική ανακοίνωση. Με άλλα λόγια, για αυτονόμηση από τις ΗΠΑ.

Οι Κινέζοι, πάντως, ήδη κινούνται δραστήρια για να καλύψουν το γεωπολιτικό κενό που άφησαν οι Αμερικανοί στο Αφγανιστάν. Σε ομιλία του στην 6η Σύνοδο Κορυφής των χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, ο Κινέζος πρόεδρος ζήτησε από τους συμμετέχοντες «να ενώσουν τα χέρια για τη διαφύλαξη της ειρήνης και της σταθερότητας, τα οποία είναι πιο πολύτιμα από τον χρυσό».

Αναφορικά με το Αφγανιστάν τάχθηκε υπέρ μίας ομαλής μετάβασης και υπέρ του σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της κεντροασιατικής αυτής χώρας. Στην πραγματικότητα, αρχίζοντας από την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας, η Κίνα φαίνεται αποφασισμένη να βάλει γερά το πόδι της στο οικονομικό επίπεδο και μέσω αυτού να ενσωματώσει το Αφγανιστάν στην ιδιότυπη σφαίρα επιρροής που χτίζει με το “Νέο Δρόμο του Μεταξιού”.

Κινεζική στρατηγική

Κι αν όλα αυτά υπήρχαν ως πρόθεση και σχέδιο, το τριμερές σύμφωνο ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας όλα δείχνουν ότι θα επιταχύνει τις εξελίξεις, με την έννοια ότι θα αμβλύνει τις μέχρι τώρα τάσεις αυτοσυγκράτησης του Πεκίνου, προκειμένου να μην ερεθίσει πρωτίστως τις ΗΠΑ και ευρύτερα τη Δύση.

Ήδη, λοιπόν, κατέθεσε αίτηση για να γίνει μέλος στο σύμφωνο για την Εταιρική Σχέση στον Ειρηνικό (CPTPP). Υπενθυμίζουμε ότι στο Σύμφωνο συμμετέχουν ήδη 11 χώρες, οι οποίες είναι περισσότερο ή λιγότερο προσανατολισμένες στο να εξισορροπούν την Κίνα. Μεταξύ των μελών είναι η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Χιλή, αλλά και ο Καναδάς και η Ιαπωνία. Το κινέζικο αίτημα φέρνει αυτές τις χώρες σε δύσκολη θέση, επειδή ναι μεν δεν θέλουν την Κίνα, αλλά δεν είναι και εύκολο να το απορρίψουν.