Θα έχει την τύχη της Αλάσκας η νέα πρωτοβουλία για το Ουκρανικό;

Δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες όχι μόνο δεν βιάζονται, αλλά επιδιώκουν απεγνωσμένα για πολλούς λόγους να συνεχιστεί η σύγκρουση, κατά προτίμηση μέσω προσωρινής εκεχειρίας, καθώς σε αντίθετη περίπτωση διακυβεύεται ακόμη και η πολιτική τους επιβίωση.

Τέλος, το πολιτικο-οικονομικό σύστημα στο Κίεβο, που αναδείχτηκε από το Μαϊντάν, έχοντας εδραιώσει την εξουσία του με τον πόλεμο και την καταστροφή και ακρωτηριασμό της χώρας, μπορεί να επιβιώσει και χωρίς πόλεμο, κάτι που δεν ισχύει για την εξουσία Ζελένσκι, ενώ προσωπικά ο τελευταίος είναι καμένο χαρτί σε όλα τα σενάρια.

Μπορεί όμως να φανεί χρήσιμος για μια τελευταία φορά αν χρεωθεί, είτε την εθνική “απώλεια αξιοπρέπειας” (ο όρος δικός του), είτε την παράταση της καταστροφής, και είναι αυτό που τον κρατά ακόμη στη θέση του από την πλευρά της νόμιμης “αντιπολίτευσης”, της Ουάσιγκτον και της Ευρώπης (η τελευταία μόνο για το σενάριο της καταστροφής).

Ουκρανικό: Plan A και Plan B

Μια πρώτη παρατήρηση, με βάση όλα τα παραπάνω, είναι ότι και η νέα πρωτοβουλία Τραμπ δεν συγκεντρώνει ισχυρό συσχετισμό να ευοδωθεί, εκτός αν δώσει σημαντικά περισσότερα στη Ρωσία, συγκριτικά τουλάχιστον με τα διαρρεόμενα 28 σημεία, που μοιάζουν περισσότερο με “πειραγμένο” προσχέδιο.

Ότι ο χρόνος στη σύγκρουση κυλά υπέρ της Ρωσίας, δεν μεταφράζεται στην επιδίωξη να προλάβει να κερδίσει περισσότερο έδαφος. Σημαίνει ότι με οικονομικούς όρους η “παρούσα αξία” της δυναμικής στο πεδίο για τη ρωσική πλευρά είναι πολύ μεγαλύτερη, από το σημερινό συσχετισμό που θα έδειχνε μια φωτογραφία της στιγμής. Η Μόσχα μπορεί να εισπράξει τα προσδοκώμενα “κέρδη” τώρα ή αργότερα και για αυτό δεν βιάζεται.

Εδώ και ένα χρόνο, όχι μόνο μεγαλώνει, αλλά μεγαλώνει επιταχυνόμενα ο στρατιωτικός συσχετισμός υπέρ της, μεγαλώνει παράλληλα η αδυναμία της ουκρανικής πλευράς, στρατιωτικά, οικονομικά και κοινωνικά – το ένα ενισχύει το άλλο – και όλα μαζί με τις εξελίξεις στο έδαφος οδηγούν μαθηματικά στη συντριβή ή κατάρρευση του ουκρανικού μετώπου ανατολικά του Δνείπερου, και το ρωσικό στρατό έξω από τη Ζαπορίζια, και κατόπιν του Ντιεπροπετρόφσκ ή και του Κιέβου.

Η δυναμική και προοπτική αυτή σημαίνει ότι η Μόσχα κρατά στα χέρια της ένα ισχυρότατο χαρτί στη διαπραγμάτευση: Είτε θα “πληρωθεί” την σημερινή “παρούσα αξία”, ή θα εξωθηθεί να πραγματοποιήσει μόνη της τα αναμενόμενα “κέρδη” της σημερινής δυναμικής. Πέραν των δεινών του πολέμου, πρόκειται για δυο πολύ διαφορετικά σενάρια εξελίξεων από πολιτική άποψη για την τελική έκβαση της σύγκρουσης Δύσης-Ρωσίας στην Ουκρανία.

Όπως έχουμε επισημάνει (Slpress 21/08/2025) ανοίγονται δυο σενάρια, που για τη Ρωσία είναι Plan A και Plan B. Είτε θα υπάρξει συνεννόηση με Τραμπ, ώστε η Ουκρανία να επανέλθει σε μια κατάσταση – όχι απλώς στρατιωτικής ουδετερότητας και περιορισμένη στρατιωτικά, αλλά που Δύση και Ρωσία θα συνυπάρχουν μέσω της κλεπτοκρατικής ολιγαρχίας στην ουκρανική οικονομία και πολιτική, περίπου όπως πριν το 2014 – σενάριο που είναι το προτιμητέο Plan A για Ρωσία, μειώνει τη σημασία του εδαφικού και μπορεί να επικοινωνηθεί από τον Τραμπ ως επίλυση.

Είτε η Ουκρανία θα συνεχίσει, έστω και εκτός ΝΑΤΟ, να αποτελεί αντιρωσικό προπύργιο της δυτικής επιρροής και “ανεξάρτητη” στρατιωτικά, σενάριο που ωθεί τη Ρωσία όχι μόνο προς Δνείπερο, αλλά και προς Χάρκοβο και Οδησσό και στη συμμετοχή της στην επιβολή άλλης κυβέρνησης στο Κίεβο. Στο Plan B μειώνεται η σημασία και απειλή του τι ακριβώς θα είναι το υπολειπόμενο μόρφωμα, και είναι αυτό που επιθυμούν οι πιο ρεβανσιστικές φωνές στη Ρωσία και οι περισσότεροι εναπομείναντες ρωσόφιλοι στην Ουκρανία.

Ανάμεσα στα δυο σενάρια υπάρχουν πολλές ενδιάμεσες βαριάντες. Η Ρωσία επιθυμεί το Plan A, αλλά δεν σταματά να κινείται προς το Plan B, όσο δεν γίνεται αποδεκτό το πρώτο, προειδοποιεί ευθέως για αυτό και συνεχίζει να προετοιμάζεται, η Ευρώπη κινείται απολύτως κόντρα στο Plan A και άρα πρακτικά προς το δεύτερο σενάριο και ο Τραμπ κάπου ενδιάμεσα, ταλαντευόμενος και “κάνοντας και βλέποντας”. Αφηγηματικά, η Ευρώπη είναι πανέτοιμη: Στο πρώτο σενάριο ο Τραμπ θα έχει υποκλιθεί στο μαξιμαλισμό του Κρεμλίνου, στο δεύτερο επιβεβαιώνεται η επιθετική, κατακτητική Ρωσία.

Εδαφικό και μη εδαφικά ζητήματα

Όταν ο Λαβρόφ ισχυρίζεται πως το ζήτημα για τη Ρωσία δεν είναι εδαφικό, είναι αληθές κατά το ήμισυ. Γιατί αν όλοι οι άλλοι παράγοντες στραβώσουν, η Ρωσία θα προσφύγει σε πολύ μεγαλύτερη εδαφική επέκταση. Στην πραγματικότητα, η μόνη κόκκινη γραμμή του Κρεμλίνου στο εδαφικό είναι κυρίως απέναντι στο εσωτερικό του, παρά στη Δύση, γιατί δεν είναι εύκολο να αφήσει περιοχές για τις οποίες πολέμησε με μεγάλο κόστος.

Γενικότερα, το εδαφικό, το αυριανό πολιτικό καθεστώς του Κιέβου, η αρχιτεκτονική ασφάλειας στην ανατολική Ευρώπη, οι δυτικές αναγνωρίσεις διαπλέκονται σε δίπολα. Το εύρος των χωρών και ο βαθμός αναγνώρισης πρώην ουκρανικών περιοχών υπέρ της Ρωσίας, ή ένα αποδεκτό για τη Μόσχα αυριανό καθεστώς του Κιέβου, είναι κίνητρα μείωσης των εδαφικών απαιτήσεων. Για παράδειγμα, η ρωσική παραίτηση από την απαίτηση να αποσυρθεί ο ουκρανικός στρατός και από τη Ζαπορίζια, τουλάχιστον μέχρι το Δνείπερο, εξαρτάται από το εύρος της διεθνούς αναγνώρισης των υπολοίπων.

Αντίστοιχα, η αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη ή ο βαθμός αποστρατιωτικοποίησης είναι κίνητρο μείωσης των απαιτήσεων για το αυριανό καθεστώς του Κιέβου. Η άρση κυρώσεων ή η ευρύτερη αμερικανορωσική συνεννόηση είναι δέλεαρ με μικρή διαπραγματευτική δύναμη, γιατί μπορούν ανά πάσα στιγμή να αναιρεθούν, ενώ ΗΠΑ και Ευρώπη δεν πρόκειται να “θυσιάσουν” τις κυρώσεις για να κερδίσει η αυριανή Ουκρανία έδαφος, κάτι που λίγο τις ενδιαφέρει.

Ο συσχετισμός θα επέτρεπε στη Ρωσία να απαιτήσει πέραν του γενικού βαθμού αποστρατικοποίησης, την απόλυτη αποστρατικοποίηση ή απαγόρευση βαρέων όπλων ανατολικά του Δνείπερου, εν είδει μερικής ρωσικής επικυριαρχίας στις μη κατεχόμενες περιοχές. Δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να δεχτεί μια ρύθμιση, που το αυριανό καθεστώς του Κιέβου θα είναι όπως το σημερινό εθνικιστικό καθεστώς – και με ελευθερία κινήσεων στο υπόλοιπο της ανατολικής Ουκρανίας και μέγεθος ενόπλων δυνάμεων στις 600 χιλιάδες, που αναφέρουν τα 28 σημεία – δηλαδή μεγαλύτερο από το άθροισμα των σημερινών δυνάμεων Γαλλίας, Γερμανίας, Βρετανίας μαζί.

Αντίστοιχα, όσο περισσότερο εκτός νυμφώνος του αυριανού καθεστώτος του Κιέβου παραμένει η Ρωσία, τόσο αυξάνονται οι λόγοι να βρίσκεται η ρωσική επικράτεια δίπλα ή μέσα στα εναπομείναντα βιομηχανικά κέντρα της Ουκρανίας, που βρίσκονται πάνω στο Δνείπερο και ανατολικότερα. Με λίγα λόγια, το εδαφικό έχει πολλές μη εδαφικές διαστάσεις, όσο δεν υπάρχει συνεννόηση Ουάσιγκτον-Μόσχας προς μια επαναφορά των πραγμάτων, περίπου στην προ 2014 κατάσταση.

Η λογική της παράλογης στάσης της Ευρώπης

Η διαφοροποίηση της Ευρώπης δεν οφείλεται σε ελλιπή κατανόηση της δυναμικής της σύγκρουσης, με εξαίρεση ίσως την Κάλλας, αλλά σε μια σειρά πολύ σοβαρών λόγων να συνεχιστεί η σύγκρουση και να μην υπάρξει συμβιβασμός. Η Ευρώπη κερδίζει χρόνο να ανασυνταχθεί στρατιωτικά. Μέχρι τότε την ασφάλειά της έχει αναλάβει το Κίεβο, μέχρι και τον τελευταίο Ουκρανό. Οι ΗΠΑ παραμένουν εμπλεκόμενες και παρούσες στην Ουκρανία και στην ανατολική Ευρώπη.

Η “αυταπόδεικτη” ρωσική επιθετικότητα επιτρέπει την ώθηση προς τη στρατιωτικοποίηση και τη μεταφορά πόρων προς τα εκεί. Αν επιτευχθεί συμφωνία ανάμεσα σε Ουκρανία και ΗΠΑ-Ρωσία, είναι δεδομένο ότι μειώνεται ο ρόλος της Ευρώπης. Αν επιτευχθεί συμφωνία με όρους κοντά στα 28 σημεία, θα είναι η απόλυτη πολιτική ήττα και ξεβράκωμα της Ευρώπης, όχι μόνο της αδυναμίας της, αλλά και της κοντόθωρης αυτοκτονικής μέχρι σήμερα πολιτικής της.

Κατά συνέπεια θα συνιστά συντριπτική ήττα και των ηγεσιών και της ΕΕ, που επέμειναν φανατικά σε αυτήν την πολιτική συντασσόμενες με τον Μπάιντεν, απ’ όπου θα επωφεληθούν άλλες πολιτικές δυνάμεις. Όσο δεν υπάρχει συμβιβασμός και εξωθείται η Ρωσία στο Plan B, διασώζονται πολλά από τα παραπάνω και μπορούν να μοιραστούν την ήττα με τις ΗΠΑ, που θα χρεωθούν το κύριο μέρος.

Σε ένα τέτοιο σενάριο προσβλέπουν στην πιθανότητα να “αγριέψει” η Ουάσιγκτον, πιθανότητα που είναι παραπάνω από υπαρκτή. Το μεγάλο πρόβλημα αυτής της πορείας και πολύ δύσκολης άσκησης είναι ότι περιορίζει διαρκώς το περιθώριο μελλοντικού κέρδους και αποφυγής τεράστιων απωλειών από την επένδυση στην Ουκρανία, όπως έχει γίνει φανερό από τα διαδοχικά χαστούκια Τραμπ σε Ευρώπη και βέβαια από το τωρινό άδειασμά της με τα 28 σημεία, ακόμη και αν δεν υλοποιηθεί τελικά το σχέδιο. Ταυτόχρονα, με τη διαφοροποίησή της από την Ουάσιγκτον άθελά της ενισχύει τη διαπραγματευτική θέση της Ρωσίας, δεν την αδυνατίζει.

Τέλος, σε ό,τι αφορά το Κίεβο, ανάμεσα σε πολλά άλλα, αυτό που απειλεί να γκρεμίσει ό,τι χτίστηκε μετά το 2014 αν αποδεχτεί μια τέτοιου τύπου συμφωνία, είτε είναι ο Ζελένσκι αυτός, είτε ο επόμενος, είναι ένα τεράστιο “γιατί”. Γιατί έγιναν όλα αυτά… Αν η απάντηση ήταν ότι έγιναν για να υπερασπίσει η Ουκρανία το δικαίωμα ένταξης στο ΝΑΤΟ, πρέπει μάλλον να βρεθεί κάτι άλλο…