Θα μπορούσε η επόμενη Μέρκελ να είναι ο Μακρόν;

Η Μέρκελ αποχωρεί μετά από 16 χρόνια στο τιμόνι της ευρωπαϊκής πολιτικής και πολλοί εκτιμούν ότι έρχεται η στιγμή που ο Μακρόν περίμενε με λαχτάρα από καιρό. Όμως μπορεί ο Μακρόν να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη; Η Γερμανίδα καγκελάριος, αν και της έχει πιστωθεί ότι διαχειρίστηκε σχετικά επαρκώς διάφορες κρίσεις, συνάμα έχει επικριθεί ότι της έλειπε πάντα το όραμα της ενωμένης και ισχυρής Ευρώπης του αύριο. Ο Μακρόν μοιάζει να το έχει.

Είναι δε ολοφάνερο ότι στην πρωτοκαθεδρία της ενωμένης Ευρώπης που οραματίζεται βλέπει τη Γαλλία. Αν και ευέξαπτος, προωθεί σταθερά την ιδέα μιας πιο ανεξάρτητης και πιο σφιχτά δεμένης Ευρώπης, προκειμένου αυτή να υπερασπίζεται τα συμφέροντά της και να μεριμνά ιδιαίτερα για τα γαλλικά συμφέροντα. Το ίδιο έκανε και η Μέρκελ για τη Γερμανία όλα αυτά τα χρόνια, αλλά δεν ήταν φωνακλού και επιμελείτο των ακροβασιών πιο διακριτικά.

Η έντονη αντίδραση της Γαλλίας στην κρίση των υποβρυχίων και η αδιαφορία των υπόλοιπων Ευρωπαίων ηγετών γι’ αυτήν την υπόθεση, έδειξε ότι δύσκολα θα δεχτούν οι υπόλοιποι να αναπληρώσει ο Μακρόν το κενό που θα αφήσει η Μέρκελ. Μάλλον η διάδοχη κατάσταση θα είναι μια χαλαρή πολυαρχία και ίσως μια παράλυση που θα αφήσει πολλά προβλήματα μετέωρα, γράφουν οι New York Times. Οι ΗΠΑ είναι όλο και πιο αδιάφορες πλέον όσον αφορά στη Μεσόγειο και η Ευρώπη είναι αμήχανη έναντι της Κίνας και της Ρωσίας, για να μην προσθέσουμε εμείς και το Κυπριακό και την Τουρκία, ζητήματα στα οποία η αμερικανική εφημερίδα δεν αναφέρεται.

Ο Μακρόν σαν επόμενος Μέρκελ

Ο Μακρόν είναι ουσιαστικά σε προεκλογική φάση (θα είναι ξανά υποψήφιος τον Απρίλιο) και η νέα γερμανική κυβέρνηση δεν αναμένεται να σχηματιστεί πριν από τον Ιανουάριο. Ο επόμενος καγκελάριος θα είναι πιο αδύναμος από την Μέρκελ αντικειμενικά, ανεξαρτήτως της προσωπικότητάς του, γιατί θα είναι αποτέλεσμα συμβιβασμών μεταξύ των γερμανικών κομμάτων.

Τον Ιανουάριο η Γαλλία αναλαμβάνει και την κυλιόμενη προεδρία της ΕΕ. Έχει μεγάλη σημασία –εκτιμούν αναλυτές που επικαλούνται οι New York Times– ο Μακρόν να μπορέσει να χτίσει καλή σχέση με τον επόμενο καγκελάριο και να μην τον τρομάξει με τις συμπεριφορές του. Κι αυτό, γιατί αν ο Γερμανός το “βάλει στα πόδια”, η Ευρώπη θα μείνει χωρίς το δίδυμο ηγεσίας που μέχρι τώρα χειριζόταν ουσιαστικά την κατάσταση. Μακρόν και Μέρκελ μανιπουλάριζαν από κοινού όλη την Ευρώπη.

Ο Μακρόν βιάζεται και έχει την τάση να ενστερνίζεται τις άμεσες αλλαγές, ενώ οι Γερμανοί είναι μεθοδικοί και προτιμούν τις σταδιακές. Η γαλλική ήττα στο θέμα της αγοράς υποβρυχίων από την Αυστραλία, ουσιαστικά ενισχύει έμμεσα την θέση του Μακρόν υπέρ μια ενισχυμένης αμυντικά Ευρώπης που θα πάψει να κοιτάζει προς τις ΗΠΑ. Από την άλλη είναι αρκετοί οι Ευρωπαίοι που θέλουν να διασωθούν πάση θυσία οι στρατιωτικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ και θέλουν άριστες σχέσεις με τους Αμερικανούς. Ακόμα και ο Ντράγκι που δεν έχει τα βιώματα των Ανατολικοευρωπαίων θέλει στενές σχέσεις με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Ο Ντράγκι είναι πιο κοντά στη Γερμανία παρά στη Γαλλία σε πολλά θέματα και ίσως να αποδειχθεί τελικά το αουτσάιντερ.

Το χρήμα

Η Μέρκελ, χωρίς να είναι πολιτικός με εξαιρετικά χαρίσματα, είχε πάντως την ικανότητα να μεσολαβεί αποτελεσματικά σε φάσεις που ενεργούσαν φυγόκεντρες δυνάμεις που αποδυνάμωναν την Ευρώπη. Με τοn κορονοϊό ξεπέρασε και την γερμανική “κόκκινη γραμμή” για το κοινό ευρωπαϊκό χρέος. Ο επόμενος άτυπος ηγέτης της Ευρώπης θα είναι πάλι ή Γερμανός ή κάποιος που να λειτουργεί με την επίγνωση ότι η Γερμανία παραμένει η ατμομηχανή της Ευρώπης. Ο Μακρόν ξέρει ότι ο μόνος τρόπος να κάνει αυτό που θέλει, είναι να έχει την υποστήριξη των Γερμανών.

Ο Γάλλος πρόεδρος θα ήθελε για παράδειγμα να αλλάξει την οικονομική πολιτική που χαράζει χρόνια τώρα η Γερμανία με την “σφιχτή” της νοοτροπία και να την στρέψει σε περισσότερα κονδύλια και έξοδα, με το σκεφτικό “να κυκλοφορεί το χρήμα” για κοινή άμυνα και ουσιαστικά κοινούς προϋπολογισμούς. Ο επόμενος καγκελάριος, όμως, δεν θα είναι λιγότερο Γερμανός από την Μέρκελ και οι Γερμανοί θέλουν να διατηρηθεί το status quo όσο αναχρονιστικό κι αν φαίνεται στον Μακρόν. Για να γίνουν αυτές οι αλλαγές που θέλει αυτός, εξάλλου, θα χρειαστούν και δομικές, θεσμικές αλλαγές στις συνθήκες που έχουν συμφωνηθεί στην ΕΕ.

Η κοινή οικονομική και αμυντική πολιτική που θέλει ο Μακρόν δεν μπορεί να γίνει από την μια μέρα στην άλλη και δεν θα την δεχτούν ουσιαστικά ούτε οι πολίτες, εκτιμούν οι αναλυτές που αναφέρουν οι New York Times. Κανείς από τους τρεις υποψήφιους καγκελάριους δεν έχει πει κουβέντα γι’ αυτά τα κρίσιμα θέματα. Tο πιθανότερο είναι ότι όποιος και αν αναδειχτεί από τους τρεις μετά τις ακροβασίες και τα μαγειρέματα των κομμάτων, θα επιμείνει στην θολή κι αόριστη “σταδιακή ενοποίηση” με πολλά θέματα που απαιτούν πυγμή να μένουν αναγκαστικά πίσω.