Θα μπορούσε ο Covid-19 να είναι βιολογικό όπλο;

Σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο η ανθρωπότητα πασχίζει να εντοπίσει τρόπους αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού. Παράλληλα, παραμένει διάχυτος ο προβληματισμός αν ο ιός προέκυψε από τη φύση, διέφυγε εκ λάθους, ή ήταν μία εσκεμμένη εχθρική ενέργεια. Με την εμπειρία του γράφοντος ως εκπροσώπου, στο παρελθόν, του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Άμυνας σε διεθνείς οργανισμούς διαχείρισης βιολογικών και χημικών όπλων, θα προσεγγίσω το θέμα από στρατιωτικής απόψεως.

Το ερώτημα που τίθεται αβίαστα είναι γιατί οι άνθρωποι αναπτύσσουν βιολογικά όπλα. Ο Θουκυδίδης, θεμελιωτής της στρατηγικής σκέψης υποστήριζε ότι για την επίτευξη της τελικής νίκης «οι ιδανικές αρχές συμπεριφοράς στον πόλεμο ήταν σε διαρκή αντίθεση με την αποτελεσματικότητα, την εφευρετικότητα και το πάθος». Δηλαδή, με απλά λόγια, «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» αλλά παρεμποδίζεται από τις ιδανικές αρχές συμπεριφοράς, δηλαδή την ηθική.

Η περί του πολέμου ηθική έχει μελετηθεί διεξοδικά ανά τους αιώνες. Κατά παράβαση της ηθικής του πολέμου, αλλά και των διεθνών συμφωνιών για τον έλεγχο βιολογικών όπλων, δυστυχώς συνεχίζουν αυτά να παρασκευάζονται από συγκεκριμένα κράτη. Μεταξύ των μικροοργανισμών που αναπτύσσονται για χρήση σε ένα βιολογικό πόλεμο, είναι και οι ιοί.

Ο ιός είναι ένα ενδοκυτταρικό παράσιτο που περιέχει τον κώδικα για την αναπαραγωγή του. Προσβάλλει συγκεκριμένου τύπου υγιή κύτταρα ενός οργανισμού, τα οποία στη συνέχεια δεν λειτουργούν όπως προβλέπεται. Οι ιοί για να αυτοπροστατευθούν, μεταλλάσσονται και εξελίσσονται, δυσκολεύοντας με αυτόν τον τρόπο την πρόληψη και τη θεραπεία. Ο σκοπός χρήσης ενός ιού ως βιολογικό όπλο, είναι να υποβαθμίσει άμεσα τη μαχητική ικανότητα του αντιπάλου στρατεύματος, προσβάλλοντας το προσωπικό. Παράλληλα, με έμμεσο τρόπο, η διάδοση του ιού στα μετόπισθεν μειώνει την αποτελεσματικότητα της υποστηρικτικής αλυσίδας που παρέχεται από τον πληθυσμό.

Ο πολυεθνικός οργανισμός Australia Group (AG) που δραστηριοποιείται στον έλεγχο διάδοσης επικίνδυνων ουσιών που είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν σε βιολογικά όπλα, μεταξύ άλλων έχει συμπεριλάβει στην λίστα των ελεγχόμενων υλικών 57 ιούς. Στο νούμερο 4 της λίστας εντοπίζεται ένας από τους ιούς της γρίπης και στο νούμερο 46 ένας κορωνοϊός SARS, ως ακολούθως: (4) Avian influenza virus και (46) Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus (SARS-related coronavirus).

Πώς δημιουργούνται ιοί ως όπλα

Ο νέος ιός SARS Cov-2 ή, όπως είναι ευρύτερα γνωστός, Covid-19, δεν περιλαμβάνεται στη λίστα διότι δεν έχει ακόμα μελετηθεί. Κατέλαβε την ανθρωπότητα εξαπίνης και με απροετοίμαστη άμυνα. Η πλήρης λίστα των ιών που είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν σε βιολογικά όπλα καθώς και περισσότερες πληροφορίες για επικίνδυνους για την υγεία ιούς, περιλαμβάνονται στο εγχειρίδιο της Ομάδας AG. Η Ελλάδα έγινε μέλος του AG το έτος 1985.

Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, αλλά και οι σκοπίμως νεοπαραγόμενοι, είναι αυτοί στους οποίους η σύσταση έχει τροποποιηθεί ή δημιουργηθεί στο εργαστήριο με σκόπιμη μοριακή χειραγώγηση. Η σκόπιμη χειραγώγηση ιού, για την ενίσχυση της παθογένειας, επιτυγχάνεται με την εισαγωγή ή ενσωμάτωση της αλληλουχίας ή των αλληλουχιών νουκλεϊκού οξέος (DNA, RNA στα κύτταρα) και είναι πιθανό να επιτρέψει ή να αυξήσει την ικανότητα ενός οργανισμού-δέκτη να χρησιμοποιηθεί για σκόπιμη πρόκληση ασθένειας ή θανάτου.

Η σκόπιμη δημιουργία ενός έντονα παθογόνου ιού μπορεί να περιλαμβάνει αλλοιώσεις που μεταξύ άλλων είναι: η λοιμοτοξικότητα, η μεταδοτικότητα, η σταθερότητα, η οδός μόλυνσης, το εύρος ξενιστή, η αναπαραγωγιμότητα, η ικανότητα αποφυγής ή καταστολής της ανοσίας του ξενιστή, η αντίσταση σε ιατρικά αντίμετρα ή η ανιχνευσιμότητα.

Ο Covid-19 καλύπτει τις ανωτέρω παραμέτρους, γεγονός που επιβεβαιώνει τις αποχρώσες ενδείξεις ότι ο έντονα παθογόνος αυτός ιός σκοπίμως αναπτύχθηκε για στρατιωτική ή εχθρική χρήση, ως βιολογικό όπλο ειδικού σκοπού. Η εκ λάθους ή η εσκεμμένη αποδέσμευσή του από το εργαστήριο είναι δευτερεύουσας σημασίας, αφού πρωτίστως πρέπει να εξηγηθεί επαρκώς ο σκοπός ανάπτυξής του.

Τι προβλέπει η Σύμβαση για τα Βιολογικά Όπλα

Όλοι οι συμμετέχοντες στην “Ομάδα της Αυστραλίας” είναι συμβαλλόμενα κράτη της Σύμβασης για τα Βιολογικά και Τοξινικά Όπλα (BWC), η οποία τέθηκε σε ισχύ από το 1975. Έχουν, επίσης, δραστηριοποιηθεί στις προσπάθειες ενίσχυσης της Συνθήκης, μεταξύ άλλων μέσω της ενεργού συμμετοχής στην οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης που συμφωνήθηκαν από διαδοχικές διασκέψεις αναθεώρησης της BWC.

Το άρθρο 1 της BWC απαγορεύει στα συμβαλλόμενα κράτη να αναπτύσσουν, να παράγουν, να αποθηκεύουν, ή να αποκτούν με άλλο τρόπο, ή να διατηρούν βιολογικούς παράγοντες και τοξίνες, ή συναφή βιολογικά όπλα, ή εξοπλισμό. Το άρθρο 3 της BWC υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα κράτη να εμποδίσουν τη μεταφορά υλικών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην κατασκευή, ή σε οποιοδήποτε μέσο απόκτησης βιολογικών όπλων. Η Ελλάδα έγινε εξ αρχής μέλος, επικυρώνοντας την BWC το έτος 1975 (ratification). Η Κίνα συναίνεσε για ένταξη το έτος 1984 (accession).

Δεδομένου ότι οι περισσότεροι βιολογικοί οργανισμοί που χρησιμοποιούνται ως βιολογικά όπλα είναι ζωντανοί οργανισμοί, το μέσο διασποράς τους πρέπει να είναι ικανό να τους διανείμει εν ζωή, προκειμένου να εξαπλωθούν στην περιοχή του στόχου. Τα χαρακτηριστικά των ιών που έχουν στρατιωτικό ενδιαφέρον είναι η σοβαρότητα των συμπτωμάτων, καθώς και η ζωτικότητα, η τοξικότητα και η μεταδοτικότητα. Ο ιός Covid-19 καλύπτει όλες αυτές τις παραμέτρους.

Οι τρεις βασικοί τρόποι για την είσοδο ενός βιολογικού παράγοντα στο σώμα είναι:
• Μέσα από την αναπνευστική οδό.
• Μέσα από τις ασυνέχειες του δέρματος.
• Μέσω του πεπτικού συστήματος.
• Μέσω των βλεννογόνων.

Το μέγεθος της δόσης, η σοβαρότητα της νόσου καθώς και τα αναμενόμενα συμπτώματα μπορεί να μεταβληθούν, ακόμα και να μη μολύνουν προσωπικό που διαθέτει ειδική ανοσία. Η ανοσία στον ιό μπορεί να είναι είτε φυσική είτε να αποκτηθεί με προηγούμενη έκθεση στην ασθένεια ή με εμβολιασμό. Για την αντιμετώπιση της απειλής του νέου ιού, αγωνίζεται η ιατρική κοινότητα και τα εξειδικευμένα φαρμακευτικά εργαστήρια. Ταυτόχρονα, με τις δικαστικές απαιτήσεις που ήδη έχουν δημοσιοποιηθεί, εκτιμάται ότι θα αποκαλυφθεί και αυτός που αποδέσμευσε την απειλή, εάν βέβαια ισχύει αυτή η εκδοχή.