Θα σπάσει τον άξονα Πούτιν-Ερντογάν η Ιντλίμπ;

Ρωγμές διαφαίνονται και πάλι στην στενή συνεργασία Πούτιν-Ερντογάν, αυτή τη φορά με αφορμή τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Άσαντ στην Ιντλίμπ, την κεντροδυτική συριακή επαρχία, την ασφάλεια της οποίας έχουν αναλάβει να εγγυηθούν Μόσχα και Άγκυρα. Οι δύο πρόεδροι είχαν τηλεφωνική συνομιλία για τις εξελίξεις στην περιοχή, όπου τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται αυξημένη στρατιωτική δράση του συριακού καθεστώτος.

Ο Ερντογάν, όπως τουλάχιστον ανακοινώνει η Άγκυρα, τόνισε στον Ρώσο ομόλογό του ότι η κυβέρνηση της Συρίας πλήττει την τουρκορωσική συνεργασία. Σύμφωνα με τις υπηρεσίες του Ερντογάν, η δράση που ανέλαβε τις τελευταίες ημέρες ο στρατός του Άσαντ παραβιάζει τους όρους της συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός στην Ιντλίμπ.

Η Άγκυρα αναφέρει ακόμη, ότι ο Ερντογάν επισήμανε στον Πούτιν πως οι επιθέσεις εναντίον αμάχων και νοσοκομείων, οι οποίες έγιναν στην Ιντλίμπ και την Χάμας, δεν μπορούν να ενταχθούν στις επιχειρήσεις κατά των τρομοκρατικών οργανώσεων στην Σύρία. Μέχρι στιγμής πάντως δεν υπάρχουν πληροφορίες, από την πλευρά του Πούτιν, για το περιεχόμενο της συνομιλίας με τον Τούρκο πρόεδρο, ούτε για το ποια ήταν η απάντησή του στα «παράπονα» του Ερντογάν.

Παλιές διαφορές

Τηλεφωνική συνομιλία για την Ιντλίμπ είχαν και οι υπουργοί Άμυνας των δύο χωρών.  Ο Χουλουσί Ακάρ και ο Ρώσος ομόλογός του συζήτησαν για τις εξελίξεις σε αυτή την συριακή επαρχία, καθώς και κάποια μέτρα για τη μείωση της έντασης. Και πάλι όμως οι πληροφορίες είναι, για την ώρα, μόνον από την πλευρά της Άγκυρας.

Το ζήτημα της Ιντλίμπ δεν απασχολεί για πρώτη φορά τις σχέσεις της Άγκυρας με την Μόσχα. Ήδη από το περασμένο καλοκαίρι η Τουρκία αντιστάθηκε σε μια γενικευμένη επιχείρηση του συριακού στρατού στην περιοχή, ενώ την προστασία των αμάχων είχε ζητήσει και το Ιράν. Οι ενστάσεις αυτές απέτρεψαν τελικά μια στρατιωτική επιχείρηση ευρείας κλίμακας από τον Άσαντ, με την υποστήριξη βεβαίως των Ρώσων, και οδήγησαν στην ρωσοτουρκική συμφωνία για κατάπαυση του πυρός και δημιουργία «αποστρατικοποιημένης ζώνης».

Η εξαγγελία του Τραμπ για αποχώρηση των Αμερικανών στην Συρία, ασχέτως αν στην συνέχεια διαφοροποιήθηκε αρκετά, έθεσε νέα δεδομένα και ο Ερντογάν επιχείρησε να ελιχθεί μέσα σε αυτά για την εξυπηρέτηση των δικών του σχεδίων. Εκείνη την περίοδο, πριν μερικούς μήνες, παρατηρήθηκε και μια αδράνεια από την πλευρά της Άγκυρας σε ό,τι αφορά την «αποστρατικοποιημένη ζώνη».

Ο Πούτιν είχε ενοχληθεί τότε και μάλιστα μετά από συνάντησή του με τον Ερντογάν στην Μόσχα είχε αναφέρει ότι «κάτι πρέπει να γίνει εκεί πέρα», εννοώντας την Ιντλιμπ. Είχε αναθέσει, άλλωστε, στην Άγκυρα να επιμεληθεί της απομάκρυνσης των βαρέων όπλων από την αποστρατικοποιημένη ζώνη και να προχωρήσει στον διαχωρισμό των περιοχών που κατέχουν Σύροι αντάρτες και τζιχαντιστές από τις λιγοστές που ελέγχει ο Άσαντ.

Παίζει και ο Τραμπ

Ακολούθησε συνεργασία των υπουργών Άμυνας των δύο χωρών και έγιναν κάποιες ενέργειες ισχυροποίησης της συμφωνίας, παρά τις σποραδικές επιθέσεις τζιχαντιστών, όχι μόνον στην Ιντλίμπ, αλλά και σε βορειότερες συριακές επαρχίες.

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, ωστόσο, ξέσπασε στην περιοχή ένα νέο κύμα συγκρούσεων, το οποίο χαρακτηρίζεται ως το βιαιότερο από το περασμένο καλοκαίρι. Στις συγκρούσεις αυτές, οι οποίες σημειωτέον γίνονται σε θύλακα εντός της αποστρατικοποιημένης ζώνης, σκοτώθηκαν περισσότεροι από 120 άμαχοι και εκτοπίστηκαν πάνω από 150.000 άνθρωποι.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ιντλίμπ, όπου ο Άσαντ ελέγχει πολύ μικρά τμήματα, έχουν καταφύγει περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο αντικαθεστωτικοί αντάρτες με τις οικογένειές τους, αλλά και τζιχαντιστές της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ ας Σαμ (ΧΤΣ), που ήταν ο πρώην βραχίονας της Αλ Κάιντα στην Συρία. Η ΧΤΣ μάλιστα έχει από τον έλεγχό της το μεγαλύτερο τμήμα της επαρχίας.

Η Τουρκία υποστηρίζει κάποιες από τις οργανώσεις των ανταρτών που βρίσκονται εκεί, οι προτεραιότητές της είναι όμως βορειότερα και στα ανατολικά του Ευφράτη, όπου θέλει να δημιουργήσει μία «ζώνη ασφαλείας» εκδιώκοντας τους Κούρδους μαχητές της YPG. Στα σχέδια αυτά είναι όμως αντίθετη η Μόσχα, η οποία επιδιώκει την επανένωση της συριακής επικράτειας για λογαριασμό του Άσαντ.

Τις διαφορές αυτές επιχείρησε να εκμεταλλευτεί ο Τραμπ, όταν ανακοινώνοντας την αποχώρηση των Αμερικανών από την Συρία έχρισε ουσιασικά αντικαταστάτη του τον Ερντογάν. Τον άδειασε βέβαια λίγες εβδομάδες αργότερα τροποποιώντας  την απόφασή του κάτω και από την πίεση του Ισραήλ και αμερικανο-ισραηλινών λόμπυ.

Και στο βάθος S-400

Οι σχέσεις του Ερντογάν με τον Πούτιν είναι όμως και το κλειδί για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες βρίσκονται στο χειρότερο σημείο των τελευταίων δεκαετιών. Αιχμή της έντασης η αγορά προμήθεια από την Τουρκία των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-400, για την οποία οι Αμερικανοί υπαινίχθηκαν, μόλις πριν λίγες ώρες, ότι μπορεί να καθυστερήσει. Η Άγκυρα πάντως διαψεύδει την πιθανότητα καθυστέρησης.

Η Μόσχα, από την πλευρά της, δεν έχει σχολιάσει ακόμη τις εξελίξεις στην Ιντλίμπ ούτε τις αντιδράσεις της Άγκυρας. Ο Πούτιν υποδέχεται άλλωστε σήμερα στο Σότσι τον Πομπέο και η Συρία θα είναι ένα από τα πολλά θέματα που θα συζητήσει με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών. Δεν αναμένεται να είναι όμως το βασικό.

Η Ουασινγκτον έχει παρασύρει, άλλωστε, τον Πούτιν σε μια ευρεία γκάμα διενέξεων (εξοπλισμοί, Ιράν, Βενεζουέλα, Κορέα), ενώ ο Τραμπ δεν δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πλέον για την συριακή κρίση. Με δεδομένο μάλιστα ότι έχει αποκαλέσει ήδη αυτήν την χώρα απλά ως μία έρημο, ο υπουργός του επί των Εξωτερικών θα επιμείνει μάλλον περισσότερο στο Ιράν και την Βενεζουέλα, αφήνοντας σε δεύτερη θέση το ζήτημα της Συρίας.