Θα τα βρει ο Ερντογάν με τον Μακρόν;

Σε προσπάθεια αποκλιμάκωσης της έντασης που χαρακτηρίζει τις σχέσεις τους, επιδίδονται Ταγίπ Ερντογάν και Εμμανουέλ Μακρόν, με σκοπό την ομαλοποίηση των γαλλοτουρκικών σχέσεων, παρά τα συγκρουόμενα εθνικά συμφέροντα σε διάφορες περιοχές. Οι σχέσεις των δύο ανδρών είχαν διαρραγεί από τον πόλεμο που κήρυξε ο Μακρόν εναντίον της ισλαμικής τρομοκρατίας στην Γαλλία.

Η πρωτοβουλία συμφιλίωσης ανήκει στον πρόεδρο Ερντογάν που απέστειλε πρώτος επιστολή στο Μακρόν και εκείνος του απάντησε σε ανάλογο φιλικό πνεύμα. Οι επιστολές δείχνουν την πρόθεσή και των δύο ηγετών να συνομιλήσουν και σε επίπεδο επικοινωνιακής πολιτικής φαίνεται να ωφελούνται εκατέρωθεν. Ο Ερντογάν στην επιστολή προς τον Μακρόν, όπως ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, του ευχήθηκε καλή χρονιά και να τον συλλυπήθηκε για τις ισλαμικές τρομοκρατικές επιθέσεις που σημειώθηκαν στην Γαλλία το φθινόπωρο.

Ο Μακρόν απάντησε «αγαπητέ Ταγίπ (Değerli Tayyip) ας μιλήσουμε». Ο Μακρόν, σύμφωνα με την L’ Opιnion, αναφέρει τις «ευχές σε εσάς και τον τουρκικό λαό για ευτυχία και αρμονία… όπως και εσείς, θεωρώ ότι η καταπολέμηση της επιδημίας της Covid-19 απαιτεί μια συλλογική απάντηση, επιθυμώ πολύ να συνομιλήσω μαζί σας τις επόμενες μέρες. Θα μπορούσαμε επίσης να εκμεταλλευτούμε αυτήν την ευκαιρία για να συζητήσουμε τα κύρια θέματα κοινού ενδιαφέροντος, ιδίως τις προοπτικές της σχέσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας. Εύχομαι το έτος 2021 να είναι το έτος της επιστροφής, στη σταθερότητα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, με τη θετική συμβολή της Τουρκίας».

Ο Ερντογάν εκτιμάται ότι πήρε την πρωτοβουλία προσέγγισης με το Μακρόν για να δείξει ένα διαφορετικό πρόσωπο προς την ΕΕ, με σκοπό να έχει η Τουρκία μια ήπια αντιμετώπιση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2020. Ενδεχομένως, ο Ερντογάν να προσβλέπει και σε μια επικαιροποίηση της Τελωνειακής Ένωσης, αλλά για να το πετύχει θα πρέπει να δώσει δείγματα καλής θέλησης.

Παράλληλα, η κίνηση του Τούρκου προέδρου, ενδέχεται να σχετίζεται και με την αλλαγή στον Λευκό Οίκο. Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα ακολουθήσει διαφορετική προσέγγιση προς την Άγκυρα από τον απερχόμενο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, σύμμαχο του Ερντογάν. Ο Μπάιντεν δεν έχει απαντήσει ακόμα, σύμφωνα με το Middle East Eye, σε τηλεφώνημα που έγινε από το γραφείο του Ερντογάν για να συνομιλήσουν.

Ανοικτά μέτωπα

Ο Ερντογάν στρέφεται λοιπόν στη Γαλλία, τον άλλο ηγετικό πόλο της ΕΕ, καθώς ήδη διατηρεί καλές σχέσεις με το Βερολίνο. Ο Μακρόν από την πλευρά του, θεωρεί ότι η επαναπροσέγγιση με τον Ερντογάν, θα περιορίσει τη στοχοποίησή του, από μουσουλμανικές χώρες, που θεωρούν ότι ο πόλεμος εναντίον της ισλαμικής τρομοκρατίας στην Γαλλία, είναι πόλεμος εναντίον του Ισλάμ.

Ωστόσο, οι διαφορές Γαλλίας και Τουρκίας είναι έντονες και υπαγορεύονται από διαφορετικά εθνικά συμφέροντα. Ο Μακρόν έχει επικρίνει αρκετές φορές τις τουρκικές προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο και μαζί με Ελλάδα και Κύπρο, πίεζε για να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία στην Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου 2020. Άγκυρα και Παρίσι στηρίζουν αντίπαλες πλευρές και στον εμφύλιο Λιβύης.

Η Γαλλία έχει ταχθεί υπέρ του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ηγέτη του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA),  ενώ η Τουρκία στηρίζει πολιτικά και στρατιωτικά την αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη κυβέρνηση της Τρίπολης. Ο Μακρόν έχει επικρίνει το ρόλο της Τουρκίας στον εμφύλιο και της προσάπτει ευθύνες και στην παραβίαση του εμπάργκου όπλων που έχει επιβληθεί στην Λιβύη και επιτηρείται από την ευρωπαϊκή ναυτική επιχείρηση “ΙΡΙΝΙ”.

Ένα άλλο πεδίο σύγκρουσης μεταξύ Μακρόν και Ερντογάν θεωρείται και η Αφρική. Η Γαλλία έχει ιστορικά εθνικά συμφέροντα, ενώ η Τουρκία διεισδύει με στρατιωτική και οικονομική διπλωματία. Η Γαλλία με την στρατιωτική επιχείρηση Barkhane που εκτείνεται σε 4.000 χιλιόμετρα από την ακτή του Ατλαντικού σε όλη τη Μαυριτανία, Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο, Νίγηρα και Τσαντ, έχει επικεντρωθεί στην καταπολέμηση των ισλαμικών εξτρεμιστικών οργανώσεων.

Κόντρα και στην Αφρική

Ο Ερντογάν, ως γνωστόν υποστηρίζει τη δράση ισλαμιστών εξτρεμιστών μαχητών, όπως αποδείχθηκε σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Αφρική έχει μεγάλη γεωπολιτική και οικονομική σημασία για τη Γαλλία. Ο Μακρόν προσπαθεί να επεκτείνει τα γαλλικά εμπορικά συμφέροντα στην περιοχή και εκτός των παραδοσιακών αγορών των γαλλόφωνων κρατών. Θεωρείται μια πρωτοβουλία με στόχο τα οικονομικά και εμπορικά οφέλη και τη δημιουργία σχέσεων και με τις άλλες αφρικανικές χώρες. Παράλληλα, ο Μακρόν επιδιώκει να ελέγξει και τις μεταναστευτικές ροές από την Αφρική

Η Τουρκία από την πλευρά της έχει διεισδύσει στη περιοχή του Σαχέλ με στόχο την ανάπτυξη διμερών σχέσεων με κράτη της περιοχής, κίνηση που αμφισβητεί την γαλλική επιρροή. Η Τουρκία έχει υπογράψει στρατιωτική συμφωνία με το Νίγηρα, εκεί όπου γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις μάχονται ισλαμιστές εξτρεμιστές μαχητές. Παράλληλα, διατηρεί μια στρατιωτική βάση στο Σομαλία και αναπτύσσει σχέσεις και με τις χώρες του Μαγκρέπ.

Το ερώτημα που εγείρεται είναι το που θα οδηγήσει η επαναπροσέγγιση Μακρόν και Ερντογάν, καθώς οι διαφορές τους είναι μεγάλες και μάλλον ανυπέρβλητες. Η διπλωματία, όμως απαιτεί και συμβιβασμούς όταν υπάρχουν περιθώρια. Μακρόν και Ερντογάν θα τα διερευνήσουν στις συνομιλίες τους.