Θέατρο του παραλόγου με το Brexit

Δύο μήνες πριν το Brexit, που είναι προγραμματισμένο για τις 29 Μαρτίου, οι εξελίξεις στο Λονδίνο και η συζήτηση με τις Βρυξέλλες δίνουν την εικόνα ενός μπεκετικού διαλόγου. Οι Βρετανοί βουλευτές ζήτησαν την Τρίτη από την Τερέζα Μέι να επαναδιαπραγματευθεί, ο εκπρόσωπός της εκτιμά ότι θα είναι μια δύσκολη διαπραγμάτευση και ο Κόρμπιν συναντήθηκε μαζί της για να επιβάλει το δικό του σχέδιο. Όλα αυτά βέβαια, την ώρα που η ΕΕ το μόνο που διαμηνύει είναι ότι δεν επαναδιαπραγματεύται.

Η Μέι, μετά την απόρριψη της συμφωνίας της από την Βουλή των Κοινοτήτων, πριν δύο εβδομάδες, και την επιβίωσή της από την πρόταση μομφής των Εργατικών, άλλαξε ρότα. Έβαλε μπροστά το σχέδιο να διαμορφώσει το κοινοβούλιο τις αλλαγές που θέλει, προκειμένου να περάσει η συμφωνία.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο κατατέθηκαν στην Βουλή τροπολογίες, από τις οποίες τέθηκαν σε ψηφοφορία επτά, οι περισσότερες των Εργατικών, και εγκρίθηκαν δύο.  Μία που ζητά την τροποποίηση του καθεστώτος που προβλέπεται για τα ιρλανδικά σύνορα, το γνωστό backstop, και άλλη μία που αποκλείει ένα Brexit χωρίς συμφωνία.

«Πάγος» από την Ευρώπη

Το βρετανικό κοινοβούλιο έστειλε στις Βρυξέλλες ένα «ξεκάθαρο μήνυμα» για το τι θα χρειαστεί να αλλάξει προκειμένου να εγκρίνει μια συμφωνία Brexit, δήλωσε ο εκπρόσωπος της Μέι, αμέσως μετά την ψήφιση των τροπολογιών. Αυτό είχε ζητήσει άλλωστε στην ομιλία της και η πρωθυπουργός.

Το ίδιο ξεκάθαρη ήταν όμως και η απάντηση των Ευρωπαίων. Πρώτος ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ επανέλαβε την κοινή ευρωπαϊκή άποψη, ότι η συμφωνία δεν τίθεται σε επαναδιαπραγμάτευση. Αναφερόμενος μάλιστα στην υπερψήφιση από την βρετανική Βουλή της τροπολογίας του συντηρητικού Γκράχαμ Μπρέιντι για την αντικατάσταση του backstop με «εναλλακτικές ρυθμίσεις» είπε ότι το backstop είναι μέρος της συμφωνίας.

Ακολούθησαν ο Μακρόν,  ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, ο εκπρόσωπος της Μέρκελ και ο ίδιος ο Γιούνκερ, ο οποίος τόνισε ότι η ψηφοφορία στο Λονδίνο «δεν αλλάζει κάτι» και ότι δεν υπάρχει «ούτε επιθυμία, ούτε έναυσμα να χρησιμοποιηθεί». Αντιδράσεις υπήρξαν, όπως ήταν αναμενόμενο και από το Δουβλίνο, το οποίο έκανε λόγο για αθέτηση των συμφωνηθέντων από την πλευρά της Βρετανίας. Επέμεινε επίσης ότι όλες οι εναλλακτικές επιλογές για τα ιρλανδικά σύνορα έχουν συζητηθεί και έχουν απορριφθεί.

Η Μέι πάντως ετοιμάζει την αποστολή μιας νέας διαπραγματευτικής ομάδας στις Βρυξέλλες, την ώρα που στην Ευρώπη όχι απλώς δεν υπάρχουν σχέδια, αλλά ούτε καν ενδείξεις, για μια νέα έκτακτη Σύνοδο Κορυφής. Εύλογα λοιπόν προκύπτει το ερώτημα γιατί έγιναν όλα αυτά.

Μεταξύ Κόρμπιν και σκληρού Brexit

Στις ψηφοφορίες της Τρίτης η Μέι τάχθηκε υπέρ της τροπολογίας Μπρέιντι για τα ιρλανδικά σύνορα. Το έκανε για να ικανοποιήσει τους Συντηρητικούς βουλευτές, που θέλουν ένα σκληρό Brexit, αλλά και για να στείλει μήνυμα στο Ενωτικό Δημοκρατικό Κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας (DUP), στους 10 βουλευτές του οποίου στηρίζεται η κυβέρνησή της, ότι λαμβάνει σοβαρά τις ενστάσεις του.

Η Μέι γνώριζε την αντίδραση των Ευρωπαίων και είχε προειδοποιήσει για αυτήν στην ομιλία της πριν τις ψηφοφορίες. Επεδίωξε ωστόσο μια διευρυμένη πλειοψηφία για το ιρλανδικό ζήτημα, που θα δίνει, όπως είπε, την εικόνα της ενότητας του Κοινοβουλίου για να υποστηρίξει με νόημα στην συνέχεια, ότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα χρειαστεί και για μία μελλοντική συμφωνία.

Ήταν ωστόσο αντίθετη με την τροπολογία της επίσης Συντηρητικής βουλευτού Καρολάιν Σπέλμαν και του Εργατικού Τζακ Ντρόουμι, η οποία υπερψηφίστηκε και απορρίπτει μια έξοδο από την ΕΕ χωρίς συμφωνία. Σχολιάζοντας μάλιστα την έγκρισή της από το Κοινοβούλιο, είπε ότι δεν διασφαλίζει από μόνη της την αποφυγή ενός άτακτου Brexit και ότι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό είναι η ψήφιση μιας συμφωνίας.

Έβαλε τον Κόρμπιν στην συζήτηση

Η νύχτα των τροπολογιών επέφερε όμως και ένα άλλο αποτέλεσμα. Απορρίφθηκαν όλες οι προτάσεις για ένα «μαλακό» Brexit, οι περισσότερες των Εργατικών, ανάμεσά τους και οι τροπολογίες για την διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος, για την παράταση του χρόνου αποχώρησης από την ΕΕ (άρθρο 50), αλλά και για την δυνατότητα του κοινοβουλίου να ζητήσει αυτήν την παράταση.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με πρόσφατα γκάλοπ τα οποία έδειξαν ότι οι Εργατικοί δεν θα κέρδιζαν και πολλά μπλοκάροντας το Brexit, ανάγκασε τον Κόρμπιν να δεχθεί τελικά να συναντηθεί με την πρωθυπουργό, κάτι που έγινε το βράδυ της Τετάρτης. Ο Κόρμπιν ζήτησε βέβαια να αποκλειστεί το ενδεχόμενο εξόδου χωρίς συμφωνία, ενώ η Μέι αναφέρθηκε στην απαίτησή του για την εξασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων και των θέσεων εργασίας, μετά την αποχώρηση.

Αυτή η απαίτηση του Κόρμπιν προϋποθέτει ωστόσο μια μετακίνηση της Μέι στο ζήτημα της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ, ένα θέμα το οποίο συζητήθηκε στην συνάντησή τους. Το αν υπήρξε συμφωνία δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό, η Μέι όμως έβαλε στο παιχνίδι και τον Κόρμπιν, ο οποίος το τελευταίο διάστημα επέκρινε όλες τις κινήσεις της, υιοθετώντας μία αντιπολιτευτική τακτική που εστίαζε περισσότερο στην επιθυμία του για πρόωρες εκλογές και ενδεχόμενη ανάληψη της εξουσίας από τον ίδιο, παρά στην επίλυση ενός ζητήματος εθνικής σημασίας.

Πιέσεις ως το τέλος

Παρά την άρνηση των Ευρωπαίων και την τιμωρητική διάθεση με την οποία αντιμετώπισαν το θέμα της βρετανικής εξόδου, η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου ελπίζει ότι μπορεί να επιφέρει αλλαγές στην συμφωνία. Γνωρίζει άλλωστε ότι ούτε η Ευρώπη θέλει ένα Brexit χωρίς συμφωνία και μετά τις εξελίξεις του διημέρου, αν πάρει κάτι από τις Βρυξέλλες θα της είναι, πιθανότατα, πολύ πιο εύκολο να περάσει την τροποποιημένη συμφωνία από το Κοινοβούλιο στις 13 Φεβρουαρίου.

Ελπίζει ουσιαστικά σε έναν νέο συμβιβασμό που θα δίνει την εικόνα ότι δεν κινδυνεύει το καθεστώς της βρετανικής επαρχίας της Βόρειας Ιρλανδίας, αποδεχόμενη, πιθανόν, και η ίδια κάποιες θέσεις των Ευρωπαίων στο ζήτημα της τελωνειακής ένωσης και της μελλοντικής σχέσης του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ.

Από την πλευρά τους οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι δεν θέλουν την αποχώρηση της Βρετανίας, επιμένουν ότι η συμφωνία δεν μπορεί να επαναδιαπραγματευθεί συνολικά και δείχνουν το ζήτημα της μελλοντικής σχέσης πάνω στο οποίο, όπως λένε, υπάρχουν περιθώρια, άρα μπορούν να προστεθούν και «ενδεχόμενες εναλλακτικές ρυθμίσεις».

Δείχνουν βεβαίως πάντα και το άλλο ενδεχόμενο. Την δρομολόγηση άλλων διαδικασιών, όπως εκλογές ή δημοψήφισμα που υπαινίχθηκε ο Μακρόν, οι οποίες κρατούν την Βρετανία στην ΕΕ, αλλά έχουν απορριφθεί από το Λονδίνο. Πρακτικά όμως και οι Βρυξέλλες και το Ηνωμένο Βασίλειο προετοιμάζονται για αυτό που αρχίζει να διαφαίνεται, ένα Brexit δηλαδή χωρίς συμφωνία.

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο όμως φέρνει αναταραχή και ένταση, ανάλογη με εκείνη που επικρατούσε και αμέσως μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, στο οποίο οι Βρετανοί αποφάσισαν την αποχώρηση από την ΕΕ. Και μιας και η όλη υπόθεση θυμίζει θέατρο του παραλόγου δικαιώνεται ο Μπέκετ, ο οποίος λέει στο «Τέλος του παιχνιδιού», ότι «το τέλος βρίσκεται στην αρχή κι ωστόσο συνεχίζουμε».