Θέλουν να κλείσουν και το Κόσοβο, όσο υπάρχει Τραμπ

Κινητικότητα παρατηρείται την τελευταία εβδομάδα στο ζήτημα του Κοσόβου, με το Βελιγράδι και την Πρίστινα, να δίνουν την αίσθηση ότι κάνουν μικρά βήματα προσέγγισης, χωρίς ωστόσο να υπαναχωρούν από τις βασικές θέσεις τους. Παραλλήλως και οι δύο πλευρές προσπαθούν να προσεταιρισθούν τον Τραμπ, θεωρώντας την παρουσία του ρεπουμπλικανού στον Λευκό Οίκο ως ευκαιρία για την προώθηση μιας λύσης.

Μιλώντας σε φόρουμ για τα Βαλκάνια, που διοργάνωσε το Συμβούλιο για θέματα εξωτερικής πολιτικής στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος του Κοσόβου, Χάσιμ Θάτσι, εμφανίστηκε πρόθυμος να αποδεχθεί μια «μικρή διόρθωση των συνόρων, αν αυτό είναι το τίμημα για την επίτευξη της τελικής ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Σερβία».

Διευκρίνισε ωστόσο,ότι σε  καμία περίπτωση δεν θα αποδεχόταν να μπουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τα μεταλλωρυχεία Τρέπτσα στην Μιτρόβιτσα και η λίμνη Γκάζιβοντε. Χαρακτήρισε μάλιστα αυτές τις δύο περιοχές ως «αδιαπραγμάτευτους πόρους». Ο ίδιος εκτίμησε, ότι οι δύο πλευρές, Πρίστινα και Βελιγράδι, βρίσκονται όλο και πιο κοντά σε μια συμφωνία, που θα προβλέπει «αμοιβαία αναγνώριση και την παραίτηση από κάθε είδους σύγκρουση».

Αλλού ο πρόεδρος, αλλού ο πρωθυπουργός

Την ώρα πάντως που ο πρόεδρος Θάτσι μιλά για προσέγγιση, ο πρωθυπουργός Ραμούς Χαραντινάι αρνείται να καταργήσει τους δασμούς που επέβαλε η κυβέρνησή του στα προϊόντα που εισάγονται στο Κόσοβο από την Σερβία. Η άρνησή του αυτή μάλιστα του στέρησε το εισιτήριο για την Ουάσινγκτον, προκειμένου να παραστεί, μαζί με τον Θάτσι, στο «Πρωινό προσευχής» στον Λευκό Οίκο, την Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου. Η  πρεσβεία των ΗΠΑ στην Πρίστινα δεν του έδωσε βίζα, επειδή αγνόησε το αίτημά της για την κατάργηση των δασμών, κάτι που θα διευκόλυνε την προσέγγιση με το Βελιγράδι.

Οι δασμοί στα σερβικά προϊόντα φαίνεται όμως ότι δεν είναι η μόνη διαφορά, ανάμεσα στον πρόεδρο Θάτσι και τον σκληροπυρηνικό πρωθυπουργό Χαραντινάι. Πριν μία εβδομάδα και μόλις λίγες ώρες πριν δοθεί στην δημοσιότητα η απαντητική επιστολή του Θάτσι προς τον Τραμπ, με την οποία ο πρόεδρος του Κοσόβου διαβεβαίωνε για την ετοιμότητα του να κάνει συμβιβασμούς με την Σερβία, ο Χαραντινάι προχωρούσε σε διαφορετικές κινήσεις.

Σε μια επιστολή, με παραλήπτες όλους τους πρωθυπουργούς του κόσμου, ο Χαραντινάι, εξηγούσε, όπως ο ίδιος έγραψε, την φύση της διένεξης με το Βελιγράδι και σημείωνε ότι οι διαπραγματεύσεις είναι «διάλογος μεταξύ ανεξάρτητων κρατών με στόχο την αλληλοαναγνώριση». Ισχυριζόταν μάλιστα ότι ο λόγος που έστειλε αυτές τις προσωπικές επιστολές ήταν «για να τερματιστεί η σερβική προπαγάνδα που διαδίδει ότι το καθεστώς του Κοσόβου είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης».

Την ίδια ώρα το γραφείο του ανακοίνωνε την απόρριψη της πρότασης του Προέδρου της Βουλής και προέδρου του συγκυβερνώντος Δημοκρατικού Κόμματος, Κάντρι Βέσελι, για τετράμηνη προσωρινή αναστολή των δασμών στα εισαγόμενα από την Σερβία προϊόντα. Ο ίδιος ο Χαραντινάι δεν απέκλειε μάλιστα κυβερνητική κρίση και πτώση της κυβέρνησής του. Κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει.

Θέλουν μεσολάβηση Τραμπ

Αντιθέτως ο πρόεδρος Θάτσι διαβεβαίωνε τον Τραμπ ότι είναι έτοιμος να αποδεχθεί τους «απαραίτητους συμβιβασμούς», έδινε προσωπικές εγγυήσεις και διευκρίνιζε ότι η συμφωνία με την Σερβία θα περιλαμβάνει όλα τα ανοιχτά θέματα και θα είναι «μόνιμη». Παραλλήλως ευχαριστούσε τον Αμερικανό πρόεδρο για την «γενναιόδωρη», όπως την χαρακτήριζε, προσφορά του να φιλοξενήσει, στον Λευκό Οίκο, την τελετή υπογραφής αυτής της συμφωνίας και τον προσκαλούσε να επισκεφτεί την Πρίστινα για να γνωρίσει «τον πιο φιλοαμερικανικό λαό στο κόσμο» και το «πολυεθνικό Κόσοβο».

Έτοιμος να επιστρέψει στον διάλογο, μόλις αρθούν οι «ακατανόητοι και επώδυνοι δασμοί» δήλωνε δύο ημέρες αργότερα, στην δική του απαντητική επιστολή προς τον Τραμπ και ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Σημείωνε επίσης ότι το Βελιγράδι έχει εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις του στο πλαίσιο της συμφωνίας των Βρυξελλών και υπογράμμιζε ότι «η Σερβία δεν μπορεί να λύσει μόνη της το δύσκολο πρόβλημα» του Κοσόβου. Καλούσε βεβαίως και ο ίδιος τον Τραμπ στο Βελιγράδι για να γίνει, όπως έγραφε, ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που θα επισκεφτεί την Σερβία έπειτα από 40 χρόνια.

Στο Βελιγράδι εκτιμούν άλλωστε ότι η παρουσία του Τραμπ στον Λευκό Οίκο διευκολύνει την διευθέτηση του ζητήματος του Κοσόβου και μάλιστα ο υπουργός Εξωτερικών, Ίβιτσα Ντάτσιτς, τάχθηκε υπέρ της επιτάχυνσης του διαλόγου. Επέμεινε επίσης ότι το Βελιγράδι πρέπει να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι η κυβέρνηση Τραμπ είναι η πρώτη αμερικανική κυβέρνηση που άνοιξε την πόρτα στην δυνατότητα να βρεθεί λύση και προειδοποιούσε για αρνητικές συνέπειες αν αλλάξουν οι διεθνείς ισορροπίες και σχέσεις.

Ο ρωσικός παράγοντας

Τις προσπάθειες της Σερβίας στηρίζουν όμως και η Μέρκελ με την ΕΕ, αντιδρώντας, όπως και οι Αμερικανοί στην επιβολή δασμών από την Πρίστινα. Στο Κόσοβο άλλωστε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης έχει επενδύσει ήδη κεφάλαια ύψους 362 εκατομμυρίων ευρώ, στηρίζοντας 63 έργα, και συνεχίζει με έναν ρυθμό της τάξης των 50 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως.

Από την άλλη, το Βελιγράδι διατηρεί στενές σχέσεις και με την Μόσχα και μάλιστα, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Πούτιν, οι δύο χώρες υπέγραψαν δεκάδες συμφωνίες και μνημόνια συνεργασίας κυρίως στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών και της τεχνολογίας. Η Μόσχα λοιπόν έχει και αυτή ερείσματα και λόγο στην διένεξη, αν και σύμφωνα με τον Θάτσι, ο Πούτιν θα αποδεχόταν μια συμφωνία ανάμεσα στο Κόσοβο και την Σερβία.

Πριν από λίγο πάντως ο Πατριάρχης των Σέρβων Ειρηναίος επέμεινε στην άποψη της σερβικής εκκλησίας για την διατήρηση της «παγωμένης σύγκρουσης». Η Σερβία χωρίς το Κόσοβο δεν θα είναι Σερβία, όπως «όταν από κάποιον άνθρωπο αφαιρείς την καρδιά, αυτός πλέον δεν είναι άνθρωπος» τόνισε ο ιεράρχης, αντιδρώντας στα σχέδια για τα νέα σύνορα. Υπενθύμισε επίσης ότι η θέση τη σερβικής εκκλησίας είναι αυτό που όρισε ο ΟΗΕ το 1999: “Να διασφαλιστεί για τον αλβανικό πληθυσμό απόλυτη ελευθερία και αυτονομία, αλλά το Κόσοβο, εδαφικά, να παραμείνει στη σύνθεση της Σερβίας”.