Θέμα χρόνου η τουρκική εισβολή – Τα όρια που ο Τραμπ έθεσε στον Ερντογάν

Θέμα χρόνου μοιάζει πλέον μία εισβολή του τουρκικού στρατού στην περιοχή ανατολικά του Ευφράτη, μετά την έναρξη αποχώρησης των αμερικανικών δυνάμεων, αν και κάποιες πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν θα αποχωρήσουν όλες. Τουρκικά στρατεύματα, πάντως, έχουν ήδη συγκεντρωθεί στα σύνορα με την Συρία, ενώ κυκλοφόρησαν και ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για τουρκικούς βομβαρδισμούς στο βορειοανατολικό άκρο της Συρίας, το οποίο ελέγχεται από τους Κούρδους. Από την πλευρά τους, πάντως, οι Αμερικανοί έκλεισαν τον εναέριο χώρο της βορειοανατολικής Συρίας για τα τουρκικά μαχητικά. Αποφάσισαν να μην δίνουν στους Τούρκους πληροφορίες και δεδομένα επιτήρησης από το Κοινό Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων.

Με την άκρως αμφιλεγόμενη απόφασή του να αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις, πάντως, ο πρόεδρος Τραμπ διευκολύνει τα σχέδια της Άγκυρας, αν και έσπευσε με τουίτ του να προειδοποιήσει δημοσίως τον Ερντογάν πως εάν υπερβεί τα όρια, οι ΗΠΑ θα καταστρέψουν την τουρκική οικονομία. Περιττό να πούμε πως δεν διευκρίνισε ποια είναι τα όρια, εκτός κι αν αναφέρεται σε κάποια συμφωνία που έχουν κάνει οι δύο τους στην πρόσφατη τηλεφωνική συνομιλία τους.

Ο Τούρκος πρόεδρος πίεζε διακαώς για την εγκαθίδρυση μίας “ζώνης ασφαλείας” στα τουρκοσυριακά σύνορα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα σχέδιο αλλοίωσης της πληθυσμιακής σύνθεσης στην περιοχή εις βάρος των Κούρδων, που κατοικούν εκεί. Για την Τουρκία το κουρδικό YPG είναι “τρομοκρατική οργάνωση”, διότι αποτελεί το συριακό παρακλάδι του PKK. Φυσικά για την Άγκυρα αποτελεί λεπτομέρεια το γεγονός πως το YPG αποδείχτηκε ο πιο αξιόπιστος σύμμαχος της Δύσης στον πόλεμο κατά του ISIS.

Προηγουμένως, η Ουάσιγκτον, για να κατευνάσει τον Ερντογάν, ήταν πρόθυμη να του δώσει μία “ζώνη ασφαλείας” πλάτους εννέα χλμ. Αυτό, όμως, δεν ήταν αρκετό για τον Τούρκο πρόεδρο. Όπως δεν του ήταν αρκετή η κατάληψη και κατοχή σημαντικών περιοχών στη βορειοδυτική Συρία. Ο Ερντογάν επιδιώκει μία ζώνη ασφαλείας πλάτους 35 χλμ στα τουρκοσυριακά σύνορα (ανατολικά του Ευφράτη).

Σχεδιάζει να εποικίσει αυτή τη ζώνη εντός της βορειοανατολικής Συρίας με σουνίτες (κυρίως Σύρους πρόσφυγες), με διπλό σκοπό: Πρώτον, να αποκόψει τους Κούρδους της Συρίας από τους Κούρδους της Τουρκίας, εγκαθιστώντας ανάμεσά τους μία ζώνη με σουνιτικούς πληθυσμούς που έχουν σημείο αναφοράς τους το καθεστώς Ερντογάν. Δεύτερον, να αποφορτιστεί η Τουρκία από τον όγκο των προσφύγων και μεταναστών που σήμερα βρίσκεται στο έδαφός της.

Με τον τρόπο αυτό θα παίξει τον ρόλο του “προστάτη” των σουνιτών. Επομένως, θα καταφέρει να εδραιώσει περαιτέρω την τουρκική παρουσία σ’ όλη σχεδόν τη βόρεια Συρία, η οποία θα μετατραπεί σε ένα είδος τουρκικού προτεκτοράτου. Ο Ερντογάν, λοιπόν, θέλει να διατηρήσει τους Τούρκους στη βόρεια Συρία, να κρατήσει το καθεστώς Άσαντ μακριά και ταυτόχρονα να απομακρύνει τους Κούρδους από τα επίσημα σύνορα.

Η χημεία Τραμπ-Ερντογάν

Ασχέτως της έντασης στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, είναι γεγονός ότι ο Ερντογάν έχει αναπτύξει μία ιδιάζουσα χημεία με τον Τραμπ, διαχωρίζοντάς τον μονίμως από την γραφειοκρατία του Πενταγώνου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ήταν εξάλλου το κατεστημένο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που ανάγκασε τον περασμένο Δεκέμβριο τον Τραμπ να υπαναχωρήσει από το σχέδιό του για αποχώρηση των Αμερικανών από την Συρία.

Δεν είναι τυχαίο που κατά την πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Ερντογάν, ο τελευταίος εξέφρασε την απογοήτευση του για την “στρατιωτική γραφειοκρατία” των ΗΠΑ. Ο Τούρκος πρόεδρος γνωρίζει πολύ καλά πως ο Αμερικανός ομόλογός του δεν τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση για το πολιτικό και το στρατιωτικό κατεστημένο των ΗΠΑ. Είναι ο βασικός λόγος που ο Τραμπ δεν είχε ανακοινώσει τις τελευταίες αποφάσεις του για την Συρία σε κανέναν σύμβουλό του. Όπως φαίνεται ούτε στον υπουργό Εξωτερικών, τον οποίο έχει “αδειάσει” πολλές φορές στο παρελθόν.

Ο Τούρκος πρόεδρος έχει πολλούς λόγους να είναι ιδιαίτερα χαρούμενος μετά την πρόσκληση του Αμερικανού ομολόγου του να επισκεφτεί τις ΗΠΑ. Θα έχει μία καλή ευκαιρία για μία συζήτηση εφ’ όλης της ύλης με τον Τραμπ, εκτός βέβαια κι αν εν τω μεταξύ μεσολαβήσουν γεγονότα, τα οποία προκαλέσουν κρίση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις και θέσουν ερώτημα για την πραγματοποίηση της επίσκεψης Ερντογάν.

Υπάρχει, ωστόσο, ένα δεδομένο που παραβλέπει ο Τούρκος πρόεδρος. Σε αντίθεση με τον ίδιον, ο Τραμπ δεν έχει απεριόριστη εξουσία. Οι σχέσεις του με το Κογκρέσο είναι ήδη προβληματικές και η αποχώρηση από τη Συρία τις επιδεινώνει. Οι αντιδράσεις για την αιφνίδια απόφαση του δεν περιορίζονται στους Δημοκρατικούς ή στην εσωκομματική αντιπολίτευση των Ρεπουμπλικανών. Υποστηρικτές του Τραμπ, όπως ο γερουσιαστής Γκρέιχαμ, διαφώνησαν δημόσια με την προοπτική απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων από την Συρία.

Επιλεκτικός απομονωτισμός

Τελώντας υπό την απειλή καθαίρεσης, ο Τραμπ φαίνεται ότι θα τα παίξει όλα για όλα για την επανεκλογή του. Σίγουρα, θα χρησιμοποιήσει την επιστροφή των Αμερικανών στρατιωτών από την Συρία ως προεκλογικό όπλο, παίζοντας το χαρτί ενός επιλεκτικού απομονωτισμού, ο οποίος συνεχίζει να έχει απήχηση σε Αμερικανούς ψηφοφόρους. Στην μεγάλη τους πλειονότητα δεν επιθυμούν περαιτέρω εμπλοκή των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή.

Αυτό μοιραία επηρεάζει τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, οι οικονομικοί δεσμοί των οποίων παραμένουν ισχυροί. Ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην Τουρκία, υπέγραψε μία σειρά εμπορικών συμφωνιών. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει δηλώσει πως δεν επιθυμεί να επιβληθούν οικονομικές κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά των S-400. Μοιάζει να προσεγγίζει τα διεθνή ζητήματα με έναν οικονομίστικο τρόπο, σε βαθμό που υπερβαίνει τα όρια της σοβαρότητας.

Μόνο φαιδρή μπορεί να χαρακτηριστεί η ανακοίνωση του Λευκού Οικού ότι δεν μπορεί η Ουάσιγκτον να «ξοδεύει λεφτά των φορολογουμένων» στη Συρία. Αναφέρονταν στην φύλαξη των τζιχαντιστών που είχαν αιχμαλωτίσει οι Κούρδοι, τους οποίους αρνήθηκαν να δεχτούν οι ευρωπαϊκές χώρες. Δεν θα αποτελέσει καμία έκπληξη αν τους δούμε μελλοντικά στις τάξεις του FSA, με τις ευλογίες της Τουρκίας. Με τη στάση του, ο πρόεδρος Τραμπ διακινδυνεύει μία ανασυγκρότηση του Ισλαμικού Κράτους με βασικό χορηγό την τουρκική κυβέρνηση!

Ο πρόεδρος Τραμπ δεν έχει επαρκή γνώση της ιστορίας και των διεθνών ζητημάτων. Έχει δηλώσει πως περισσότερο εμπιστεύεται το ένστικτο του, όχι τις πολυσέλιδες εκθέσεις των αρμόδιων υπηρεσιών. Από την απόφασή του κερδισμένος, τουλάχιστον για την ώρα, είναι ο Ερντογάν. Βλέπει πως οι εκβιασμοί του πιάνουν τόπο. Εκβιάζει αποτελεσματικά τους Ευρωπαίους μέσω των μεταναστευτικών ροών. Τώρα έχει φτάσει σε σημείο να εκβιάζει τις ΗΠΑ με την επιβολή στρατιωτικών τετελεσμένων στην Συρία.

Ο Τραμπ προειδοποιεί τον Ερντογάν

Φυσικά, επειδή ο Τούρκος πρόεδρος είναι αρκετά έξυπνος, φροντίζει να καλοπιάνει τον Αμερικανό ομόλογο του. Εκεί αποσκοπούσαν οι δηλώσεις του για αγορά αμερικανικών πυραύλων Patriot κι όχι μόνο. Χαμένη φυσικά είναι η αξιοπιστία των ΗΠΑ. Σε μία κρίσιμη φάση στο Συριακό, οι Αμερικανοί εγκαταλείπουν τους πιο πιστούς συμμάχους τους στο έλεος της Τουρκίας.

Είναι τόσο κυνική η συμπεριφορά του, που σοκάρει, αλλά και που θα έχει βαθύτατες αρνητικές επιπτώσεις στην αξιοπιστία και στο κύρος της υπερδύναμης. Τις τελευταίες ώρες φαίνεται πως ο Τραμπ αρχίζει να λαμβάνει υπ’όψιν του αυτό το δεδομένο. Μέσω twitter προσπαθεί να μαζέψει τις αντιδράσεις, δηλώνοντας αν η Τουρκία κινηθεί “εκτός ορίων”, θα εξαφανίσει την οικονομία της.

Υπενθύμισε πως η πολεμική απεμπλοκή από την Μέση Ανατολή υπήρξε μία βασική προεκλογική του υπόσχεση. Ταυτόχρονα προειδοποίησε πως “μπορούμε να επιστρέψουμε και ΝΑ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΟΥΜΕ”. Δεν διευκρίνισε, όμως, ποιον θα βομβαρδίσει. Τους Τούρκους που θα σφάζουν Κούρδους, ή τις δυνάμεις του Άσαντ, οι οποίες έχουν ανακτήσει τον έλεγχο της Συρίας, εκτός του βόρειου τμήματός της;

Τα γεγονότα θα δείξουν εάν η Άγκυρα θα λάβει υπόψη της την απειλή Τραμπ για την υπέρβαση των ορίων. Εάν την αγνοήσει, τα γεγονότα θα δείξουν εάν ο Αμερικανός πρόεδρος θα κάνει πράξη την απειλή του. Οι πληροφορίες για έναρξη βομβαρδισμών, εάν επιβεβαιωθούν, θα είναι μία ένδειξη. Το ερώτημα –επαναλαμβάνουμε– είναι αν ο ένοικος του Λευκού Οίκου θα σταθεί στο ύψος των ιστορικών περιστάσεων, ή αν οι αντιδράσεις του θα περιοριστούν στο τουίτερ. Αξίζει να σημειώσουμε πως σε ανακοίνωση του το τουρκικό υπουργείο Άμυνας επανέλαβε πως ο αμερικανικός στρατός εξακολουθεί να υποστηρίζει τους “τρομοκράτες” του PKK.