Θρησκευτικός εμφύλιος στο Μαυροβούνιο

Η θρησκευτική διαμάχη για την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία στο Μαυροβούνιο που έχει λάβει εδώ και καιρό έντονες πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις, εξελίσσεται σε σημαντικό πρόβλημα, καθώς πυροδότησε νέες εντάσεις, που παραπέμπουν και στον ανταγωνισμό ξένων δυνάμεων για επιρροή στο μικρό αυτό κράτος.

Η ενθρόνιση του νέου Μητροπολίτη Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Ιωαννίκιου της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που έγινε την Κυριακή, στην παλιά πρωτεύουσα του Μαυροβουνίου στο Τσετίνιε, προκάλεσε το ξέσπασμα βίαιων επεισοδίων. Υποστηρικτές του αντιπολιτευόμενου Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος (DPS) του προέδρου του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουκάνοβιτς και αυτοαποκαλούμενες πατριωτικές ομάδες συγκρούστηκαν με την αστυνομία, προσπαθώντας να εμποδίσουν την ενθρόνιση.

Ο πρωθυπουργός Ζντράβκο Κριβοκάπιτς κατηγόρησε τον Τζουκάνοβιτς –ήταν στο Τσετίνιε – ότι σκόπιμα προκάλεσε τις εντάσεις για πολιτικούς λόγους Η κυβέρνηση του Κριβοκάπιτς που προέκυψε από τις εκλογές Αυγούστου 2020 και έστειλε μετά από τρεις δεκαετίες το DPS του Τζουκάνοβιτς στην αντιπολίτευση, κατηγορείται από τους αντιπάλους της ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Σερβική Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Υπάρχουν δύο ανταγωνιστικές ορθόδοξες εκκλησίες στο Μαυροβούνιο και την μεγαλύτερη επιρροή την έχει η Μητρόπολη Μαυροβουνίου Παραθαλασσίας της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, που υπάγεται στη δικαιοδοσία του σερβικού κράτους. Η δεύτερη εκκλησία, η Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου δεν έχει αναγνώριση και λειτουργεί ως μη κυβερνητική οργάνωση από το 1993.

Όταν το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα (DPS) ήταν κυβέρνηση, πέρασε το Δεκέμβριο του 2019 ένα νόμο για την θρησκευτική ελευθερία που προβλέπει την εθνικοποίηση των περιουσιακών στοιχείων για τα οποία οι θρησκευτικές κοινότητες δεν είναι σε θέση να αποδείξουν ότι τους ανήκαν πριν από το 1918.

Θρησκευτικός εμφύλιος ξένες δυνάμεις

Τότε το Μαυροβούνιο απώλεσε την ανεξαρτησία του και εντάχθηκε στο βασίλειο των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων. Σύμφωνα με το νόμο αμφισβητείται ολόκληρη η περιουσία της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που περιήλθε μετά το 1918 στη δικαιοδοσία της με την αρχή του αυτοματισμού. Τότε οι υποστηρικτές της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας βγήκαν στους δρόμους και δημιουργήθηκε κρίση και στις σχέσεις Μαυροβουνίου και Σερβίας. Η τότε αντιπολίτευση είχε καταψηφίσει τον επίμαχο νόμο.

H έντονη αντιπαράθεση μεταξύ του πρωθυπουργού και του προέδρου του Μαυροβουνίου για το εκκλησιαστικό προκαλεί κοινωνικές αναταραχές, από την στιγμή οι πιστοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου, θεωρούν ότι η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία υπονομεύει την ανεξαρτησία της χώρας. Επισημαίνεται, ότι η κυβέρνηση Τζουκάνοβιτς είχε κατηγορήσει τη Ρωσία καθώς και Σέρβους εθνικιστές, ότι σχεδίαζαν το φθινόπωρο του 2016 τη δολοφονία του και την κατάληψη του κοινοβουλίου στην Ποντγκόριτσα.

Ένας θρησκευτικός και κοινωνικός διχασμός ενδέχεται να  υπονομεύσει τις πολιτικές και εθνοτικές ισορροπίες και να προκαλέσει γενικευμένη κρίση, αν ξεφύγει από τον έλεγχο. Καθοριστικό παράγοντα θα διαδραματίσει ο ρόλος του πρωθυπουργού Κριβοκάπιτς και του Τζουκάνοβιτς, αν θα θάψουν τα “τσεκούρια του πολέμου”. Η εκκλησιαστική διαμάχη έχει όμως και περιφερειακές παραμέτρους που έχουν να κάνουν και με την επιρροή ξένων δυνάμεων.

Ο Κριπάκοβιτς κατηγορείται ότι υποστηρίζει τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, της οποίας το παραδοσιακό κατεστημένο αναφέρεται ότι έχει στενές σχέσεις με τη Ρωσία. Η στρατηγική του Βλαντιμίρ Πούτιν στα Δυτικά Βαλκάνια έχει στόχο να υπονομεύσει ΗΠΑ και ΕΕ και στενός του σύμμαχος είναι το Βελιγράδι. Ο Τζουκάνοβιτς είναι, από την άλλη πλευρά, φιλοδυτικός, υποστηρικτής του NATO, του οποίου το Μαυροβούνιο είναι κράτος-μέλος. Μια πολιτική και κοινωνική αποσταθεροποίηση, αν συμβεί, ενδέχεται να εντείνει και τον ανταγωνισμό των ξένων δυνάμεων για επιρροή.