Τί δείχνει η επίσκεψη Καλίν στην Δαμασκό

Ταυτόχρονα, η Τουρκία επαναλειτουργεί την πρεσβεία της στη Δαμασκό, μία σημαντική κίνηση στην εξωτερική πολιτική της. Η πρεσβεία της Τουρκίας είχε κλείσει το 2012, λόγω της υποστήριξης της Άγκυρας στις δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης, αλλά η πρόσφατη αναθέρμανση των σχέσεων με την νέα ηγεσία στην Συρία φέρνει νέες εξελίξεις.

Την ίδια περίοδο, ο απελθών Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, επισκέπτεται την Άγκυρα για συνομιλίες με τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν. Η επίσκεψη αυτή ενισχύει τη στρατηγική διάσταση των σχέσεων Τουρκίας-ΗΠΑ, ιδιαίτερα στη Συρία και τη Μέση Ανατολή. Η Τουρκία διευρύνει περαιτέρω τον ρόλο της στη Συρία και αναδεικνύεται ως ο μεγάλος νικητής στην περιοχή, ενισχύοντας τη διπλωματική της ισχύ απέναντι στη Ρωσία, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, ενώ ταυτόχρονα κατάφερε να πλήξει τον “Άξονα της Αντίστασης”.

Το Ιράν ενδέχεται να αναγκαστεί να επανεξετάσει τη στρατηγική της “προωθημένης άμυνας”, με την οποία ασκούσε πίεση στο Ισραήλ προκειμένου να αποτρέπει επιθέσεις στο ιρανικό έδαφος. Για τη δε Ρωσία, η πτώση του Άσαντ δείχνει πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία υπονομεύει τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της. Το αβέβαιο μέλλον της Συρίας δύσκολα θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του Ιράν και της Ρωσίας.

Ήττα για Ιράν-Ρωσία 

Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ αποτελεί μεγάλη απώλεια για το Ιράν, το οποίο δεν υπήρξε ποτέ τόσο απομονωμένο και ευάλωτο στην περιοχή από τον πόλεμο με το Ιράκ (1980-1988). Η Συρία υπήρξε ο μοναδικός στενός σύμμαχος του Ιράν στη Μέση Ανατολή και το βασικό μέσο για την προβολή ισχύος στην περιοχή. Ήταν επίσης “προμαχώνας” κατά του Ισραήλ και ο κεντρικός άξονας για τη μεταφορά όπλων στη Χεζμπολάχ, την πιο άρτια εξοπλισμένη παραστρατιωτική οργάνωση στον κόσμο.

Η υποστήριξη του Ιράν στον Άσαντ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία (από το 2011) ανέδειξε τη στρατηγική σημασία της χώρας για την Τεχεράνη. Το Ιράν έστειλε στρατιωτικούς συμβούλους και στρατιώτες, κινητοποίησε δεκάδες χιλιάδες ξένους Σιίτες μαχητές από το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, οργάνωσε μια νέα συριακή παραστρατιωτική δύναμη και έδωσε δισεκατομμύρια δολάρια ως οικονομική βοήθεια. Οι προσπάθειες αυτές, μαζί με την αεροπορική υποστήριξη της Ρωσίας, κράτησαν τον Άσαντ στην εξουσία, μέχρι την πτώση του, πρόσφατα.

Παρά τις προσπάθειες του Ιράν, οι Ιρανοί αξιωματούχοι αποδέχθηκαν γρήγορα την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Ο πρόεδρος Μαχμούντ Πεζεσκιάν δήλωσε στις 8 Δεκεμβρίου ότι «ο συριακός λαός πρέπει να αποφασίσει για το μέλλον της χώρας του». Το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε την προθυμία του να συνεργαστεί με τη νέα κυβέρνηση της Συρίας, ενώ παράλληλα ζήτησε από την Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ (HTS) να προστατεύσει τα σιιτικά δικαιώματα στη Συρία.

Ωστόσο, ο “Άξονας της Αντίστασης” είχε ήδη υποστεί σοβαρά πλήγματα, πριν από την πτώση του Άσαντ. Το Ισραήλ είχε εξασθενήσει σημαντικά τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, καθιστώντας τη Συρία λιγότερο χρήσιμη για την υποστήριξη της Χεζμπολάχ. Έχοντας περιορισμένες επιλογές, αυξάνονται οι φωνές στο Ιράν που ζητούν αναθεώρηση της πυρηνικής στρατηγικής της χώρας, προκειμένου να επιτραπεί η παραγωγή πυρηνικών όπλων. Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση θα είχε σοβαρούς κινδύνους.

Μαζί με το Ιράν, η Ρωσία υπήρξε βασικός υποστηρικτής του καθεστώτος Άσαντ. Η Μόσχα επενέβη στρατιωτικά στη Συρία το 2015, κυρίως μέσω αεροπορικών επιδρομών, για να αποτρέψει την πτώση του Άσαντ. Οι βάσεις της Ρωσίας στη Συρία, ιδιαίτερα αυτές στην Ταρτούς και τη Λαττάκεια, είναι στρατηγικής σημασίας για τη Μόσχα, ειδικά μετά τον αποκλεισμό της διέλευσης ρωσικών πλοίων από τη Μαύρη Θάλασσα, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Η ήττα του Άσαντ έπληξε το γόητρο της Ρωσίας, δείχνοντας ότι η Μόσχα δεν μπορεί να προστατεύσει τους συμμάχους της, ενώ πολεμά στην Ουκρανία. Η πτώση του Άσαντ ενδέχεται να μην έχει άμεσες συνέπειες για τον Πούτιν, ωστόσο δεικνύει την περιορισμένη ικανότητα της Ρωσίας να διατηρήσει παγκόσμια επιρροή, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.