Τί δεν δίδαξε ο πόλεμος στην Γεωργία το 2008

Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Απρίλη του 2008 είχε σημαδευτεί από το βέτο του Έλληνα πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή στην ενταξιακή πορεία των Σκοπίων, αλλά και από τις παρασκηνιακές ενέργειες της Γερμανίδας καγκελαρίου και του Γάλλου προέδρου, προκειμένου να μην μπουν σε πορεία ένταξης η Ουκρανία και η Γεωργία, με την πρόφαση ότι “είναι πολύ νωρίς να ενταχθούν”. Πρόεδροι των δύο πρώην κομμουνιστικών χωρών ήταν δύο “παιδιά” των “έγχρωμων επαναστάσεων, ο Βίκτορ Γιούσενκο και ο Μιχαήλ Σαακασβίλι.

Στην πραγματικότητα οι ηγέτες της “παλαιάς Ευρώπης” (κατά την ορολογία του μακαρίτη Ντόναλντ Ράμσφελντ) Άγκελα Μέρκελ και Νικολά Σαρκοζί ήθελαν κυρίως να αποφύγουν μία ευθεία σύγκρουση με την Ρωσία. Επέλεξαν να αντισταθούν στις πιέσεις του τότε Αμερικανού προέδρου Τζορτζ Μπους, ο οποίος πάσχιζε για την διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην “πίσω αυλή” της Μόσχας. Λίγους μήνες μετά, κανείς δεν πρόβλεπε τι θα επακολουθούσε: Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, εν μέσω μάλιστα των Ολυμπιακών Αγώνων, ο Γεωργιανός πρόεδρος Σαακασβίλι διατάζει τον στρατό να επιτεθεί εις βάρος της Νότιας Οσετίας.

Αυτόνομη επαρχία από τα χρόνια της ΕΣΣΔ, η Νότια Οσετία διεκδίκησε την ανεξαρτησία της μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, όπως και μία έτερη επαρχία της Γεωργίας, η Αμπχαζία. Η Νότια Οσετία και η Αμπχαζία υπήρξαν το θέατρο των αιματηρών πολέμων της Γεωργίας που ακολούθησαν την διάλυση της ΕΣΣΔ, έναν πόλεμο που ο Σαακασβίλι ήταν διατεθειμένος να επαναλάβει και το 2008, θεωρώντας πως είχε το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.

Ελάχιστοι είχαν φανταστεί τότε πως θα αναθερμαίνονταν μία από τις “παγωμένες συγκρούσεις” του μετασοβιετικού κόσμου, με πρώτο από όλους τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν που παρευρίσκονταν στο Πεκίνο, για να παρακολουθήσει την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων και έμαθε αιφνιδιασμένος τα γεγονότα.

Ο τυχοδιώκτης Σαακασβίλι

«Συγχωρέστε τον, είναι νέος» είχε πει για τον τυχοδιωκτισμό του Σαακασβίλι ο πρώην Γεωργιανός πρόεδρος Έντβαρντ Σεβαρντνάτζε, τον οποίο είχε ανατρέψει ο Σαακασβίλι με μία “έγχρωμη επανάσταση”. Έτσι είχαν ονομαστεί οι (υποστηριζόμενες από την Δύση) εξεγέρσεις που σάρωναν τον μετασοβιετικό κόσμο, από την Ουκρανία, (το 2004 είχε ανατραπεί ο φιλορώσος πρόεδρος Γιανουκόβιτς, αυτός που θα ανατραπεί πάλι από την “επανάσταση του Μεϊντάν” το 2014), μέχρι την Λευκορωσία (του πάντοτε ακλόνητου Αλεξάντερ Λουκασένκο).

Στόχος του Σαακασβίλι ήταν να περάσει η Νότια Οσετία (και μετέπειτα η Αμπχαζία) υπό τον έλεγχο της Γεωργίας, όπως είχε αποπειραθεί το πολιτικό του “είδωλο”, ο πρώτος μετασοβιετικός πρόεδρος της χώρας, ο Ζβιάντ Γκαμσαρχουντία. Ο Γκαμσαρχουντία (που υπήρξε διαπρεπής ακτιβιστής της Διεθνούς Αμνηστίας και υποψήφιος για Νόμπελ Ειρήνης) ως πρόεδρος αποδείχτηκε ένας αιμοσταγής εθνικιστής, η πολιτική διώξεων του οποίου είχε προκαλέσει τον πρώτο πόλεμο στην Γεωργία, το μακρινό 1993.

Γιατί αποφάσισε ο Σαακασβίλι να εισβάλει στην Νότια Οσετία; Ένας λόγος ήταν ότι προηγουμένως είχε μπει ως θριαμβευτής στην Ατζαρία, μία έτερη αυτόνομη περιοχή της Γεωργίας. «Η χώρα θα ενωθεί ξανά» είχε δηλώσει από την Ατζαρία ο Σαακασβίλι, προφανώς εννοώντας την Νότια Οσετία και την Αμπχαζία. Όμως, ο κυριότερος λόγος ήταν η πεποίθηση του πως θα είχε την υποστήριξη του ΝΑΤΟ, σε μία ενδεχόμενη πολεμική αντίδραση της Μόσχας.

Δημοσιεύματα αναφέρονταν στον σκοτεινό ρόλο που είχε τότε διαδραματίσει ένας σύμβουλος του Σαακσβίλι, γνωστός στην ελληνική πολιτική: Πρόκειται για τον Άλεξ Ρόντος, έναν στενό συνεργάτη του πρώην υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Παπανδρέου και εκ των πρωτεργατών της ανατροπής του Σέρβου προέδρου Μιλόσεβιτς. Ο Ρόντος φέρεται να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην μοιραία απόφαση του Σαακασβίλι να επιτεθεί στην Νότια Οσετία.

Είναι γνωστό τι ακολούθησε: ο Πούτιν γύρισε εσπευσμένα από το Πεκίνο για να συντονίσει την αντεπίθεση του ρωσικού στρατού, ο οποίος αναχαίτισε τις δυνάμεις του υπερφίαλου Σαακσβίλι, με την αιτιολογία της προστασίας του πληθυσμού της Νότιας Οσετίας (πολλοί εκ των κατοίκων της διαθέτουν ρωσικά διαβατήρια). Ακολούθησε η μονομερής αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας από την Μόσχα, χωρίς φυσικά το ΝΑΤΟ να βοηθήσει τον Σαακασβίλι, όπως ο ίδιος προσδοκούσε. Οι ομοιότητες με τον σημερινό πόλεμο στην Ουκρανία είναι οφθαλμοφανείς, όμως υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές.

Γεωργία: Μία διαφορετική περίπτωση

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, που ακολούθησε την μονομερή αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Ντονιέσκ και του Λουγκάνσκ από την Μόσχα, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να συγκριθεί με τον πόλεμο του 2008 στην Γεωργία. Αρχικά, με εξαίρεση ορισμένα πλήγματα στην Τιφλίδα, οι Ρώσοι δεν επιτέθηκαν στην υπόλοιπη Γεωργία, την στιγμή που στον σημερινό πόλεμο βομβαρδίζουν σχεδόν το σύνολο της ουκρανικής επικράτειας, ακόμα και πριν τις διαπραγματεύσεις με τους Ουκρανούς!

Αν και υπήρχε ο φόβος ότι τα ρωσικά τανκς θα έμπαιναν στην Τιφλίδα, αυτό ουδέποτε συνέβη, με τους Ρώσους να διαψεύδουν στον ΟΗΕ ότι επεδίωκαν την ανατροπή του Σαακασβίλι. Σήμερα τα ρωσικά τανκς έχουν φτάσει μέχρι το Κίεβο, με την Μόσχα να καλούσε ανοιχτά στην ανατροπή της «χούντας του Κιέβου», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει για την κυβέρνηση του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι (μόλις χτες ο Λαβρόφ άφησε να διαφανεί ότι η Μόσχα ενδέχεται να μην επιμείνει στην ανατροπή του Ζελένσκι).

Σήμερα είναι η Ρωσία που “επέλεξε” να ξεκινήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα και με τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, ο οποίος προηγουμένως είχε αποπειραθεί ανεπιτυχώς να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο στο Ουκρανικό (με τον Λαβρόφ να δίνει πάντως την “είδηση” σήμερα ότι εξακολουθεί να συνομιλεί με τον Πούτιν). Σύμφωνα μάλιστα με το δημοσίευμα των New York Times, o Πούτιν αγνόησε και τις συστάσεις του Πεκίνου να περιμένει τουλάχιστον την λήξη των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων, πριν ξεκινήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, έναν πόλεμο που προηγουμένως η Μόσχα διέψευδε (σε ιδιαίτερα έντονο ύφος) ότι θα… ξεκινούσε!

Ο δε Σαακασβίλι, για τον οποίο ο Πούτιν δήλωνε στον Σαρκοζί ότι θέλει να «κρεμάσει από τα @@@δια του», από αγαπημένο “παιδί” των έγχρωμων επαναστάσεων της Ανατολικής Ευρώπης, έγινε συνώνυμο του τυχοδιωκτισμού. Έπειτα από μία “στάση” στην Ουκρανία (όπου πήρε και την ουκρανική υπηκοότητα) κατέληξε στις γεωργιανές φυλακές, εγκαταλελειμμένος και ξεχασμένος από τους πρώην δυτικούς φίλους του. Στην περίπτωση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η ρωσική εισβολή μετέτρεψε έναν μάλλον αποτυχημένο και ανεπαρκή πολιτικό σε σύμβολο της αντίστασης ενός ολόκληρου λαού.

Αυτές είναι μερικές από τις παράμετροι που επέλεξε να αγνοήσει ο Ρώσος πρόεδρος  ξεκινώντας τον πόλεμο στην Ουκρανία, που έφερε τις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης κυριολεκτικά σε ψυχροπολεμικά επίπεδα, κάτι που δεν είχε γίνει στον πόλεμο του 2008. Αυτή που κάτι πάντως διδάχτηκε από τον πόλεμο του 2008 είναι η ίδια η Γεωργία, που δεν επέτρεψε σε ομάδα Γεωργιανών εθελοντών να πολεμήσουν στην Ουκρανία, γεγονός που έκανε τον Ζελένσκι να ανακαλέσει τον Ουκρανό πρεσβευτή από την Τιφλίδα.