Τι διδάσκει (και την Ελλάδα) η ουκρανική επίθεση με drones στη Σεβαστούπολη

Ένα μικρό σκάφος επιταχύνει προς ένα πολύ μεγαλύτερο πλοίο στον ορίζοντα, ελισσόμενο για την αποφυγή πολυβολισμών, που ίσως προέρχονται από ένα ελικόπτερο που φαίνεται να αιωρείται στο μεσοδιάστημα. Αυτά φαίνονται σε ένα βίντεο, το οποίο πλέον έχει γίνει viral. Το τέλος του βίντεο αφήνει απορίες με το πώς κατέληξε η πορεία του σκάφους. Έτσι δε φαίνεται αν έπληξε τον στόχο του στη Σεβαστούπολη της ΚΣεβαστούποληριμαίας, που πιθανόν να ήταν η νυν ναυαρχίδα του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας.

Η πηγή του βίντεο και η προέλευση του σκάφους από το οποίο ελήφθη παραμένουν ανεπιβεβαίωτες. Ωστόσο, αναλυτές λένε ότι πρόκειται για βίντεο από επίθεση με τηλεκατευθυνόμενα σκάφη (φέρουν κάμερες) στον ρωσικό στόλο ανοιχτά του λιμανιού της Σεβαστούπολης το Σαββατοκύριακο. Η Ρωσία ανακοίνωσε ότι η επίθεση πραγματοποιήθηκε από επτά τέτοια σκάφη συνοδευόμενα από εναέρια drones και κατηγόρησε την Ουκρανία και τη Βρετανία ότι καθοδήγησε την επίθεση.

Πλάνα από μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατέγραψαν άγνωστο αριθμό μη επανδρωμένων οχημάτων επιφανείας που έπλητταν τουλάχιστον μια ρωσική φρεγάτα κλάσης Grigorovich στη Σεβαστούπολη στις 29 Οκτωβρίου (ο στόλος της Μαύρης Θάλασσας διαθέτει τρεις φρεγάτες αυτής της κλάσης). Άλλα πλάνα έδειξαν καπνό κοντά στο λιμάνι της Σεβαστούπολης και κάτι που φαινόταν να είναι ρωσικά στοιχεία αεράμυνας να επιτίθενται σε εναέριους στόχους.

Το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας ισχυρίστηκε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν επτά αυτόνομα θαλάσσια drones και εννέα εναέρια drones σε μια «τρομοκρατική επίθεση» εναντίον του στόλου της Μαύρης Θάλασσας και πολιτικών στόχων στη Σεβαστούπολη. Το ρωσικό yπουργείο Εξωτερικών ισχυρίστηκε ότι οι ρωσικές δυνάμεις κατέστρεψαν όλους τους εναέριους στόχους, κατέστρεψαν τέσσερα θαλάσσια drones στο εξωτερικό περιφερειακό δίκτυο του λιμανιού και τρία εναέρια drones στο εσωτερικό. Ένα θαλάσσιο drone αγνώστων στοιχείων είχε εμφανιστεί για πρώτη φορά στις ακτές της Κριμαίας στις 21 Σεπτεμβρίου.

Προς το παρόν δεν είναι ξεκάθαρο τι ζημιές υπέστησαν ρωσικά πλοία. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ισχυρίστηκε ότι η επίθεση προκάλεσε μικρές ζημιές στο ναρκαλιευτικό Ivan Golubets και σε ένα προστατευτικό φράγμα στον νότιο κόλπο. Δεν παραδέχονται καμία ζημιά σε φρεγάτα κλάσης Grigorovich. Βέβαια το υπουργείο είχε αρνηθεί οποιαδήποτε ζημιά στο καταδρομικό Moskva όταν οι ουκρανικές δυνάμεις το βύθισαν στις 14 Απριλίου. Αλλά, ούτε οι Ουκρανοί αναλαμβάνουν ευθύνη μέχρι τώρα.

Θαλάσσια drones

“Πόλεμος πατήρ πάντων” και άρα και της πατέντας. Η Ουκρανία, αντιμέτωπη με μια πολύ μεγαλύτερη συμβατική δύναμη, ασχολείται αναγκαστικά με καινοτόμες πατέντες και αυτοσχεδιασμούς. Όπως προαναφέραμε, τον Σεπτέμβριο θαλάσσιο drone είχε περάσει απαρατήρητο από τα μέτρα ασφαλείας του rωσικού Ναυτικού και είχε ξεβραστεί σε παραλία κοντά στη βάση της Σεβαστούπολης. Ο αποκαλούμενος Κόλπος Ωμέγα βρίσκεται ακριβώς έξω από την είσοδο του λιμανιού σε περιοχή που χρησιμοποιείται από το ρωσικό Nαυτικό, 150 μίλια από τις ουκρανικές ακτές.

Όλα δείχνουν ότι το άγνωστο θαλάσσιο drone επιχειρούσε από την Ουκρανία. Το σκάφος είναι μικρό αλλά επιχειρησιακά αξιόλογο. Φέρει κινητήρα τύπου jet ski. Αυτό υποδηλώνει ότι μπορεί να αναπτύσσει μεγάλες ταχύτητες. Και ένα τόσο μικρό σκάφος πιθανότατα είναι πολύ δύσκολα ανιχνεύσιμο από ραντάρ. Απ’ ότι φαίνεται διαθέτει μια κάμερα τοποθετημένη στον ιστό και μια συσκευή αναγνώρισης υπέρυθρης ακτινοβολίας (FLIR). Αυτός είναι πιθανότατα ο κύριος αισθητήρας για την καθοδήγηση του θαλάσσιου drone. Υπάρχει μια επίπεδη κεραία πίσω από την κάμερα, πιθανώς για πλοήγηση και επικοινωνία. Τέλος, υπάρχει μια μικρότερη κάμερα ή αισθητήρας στην πλώρη που φαίνεται να είναι στερεωμένος προς τα εμπρός. Υπάρχουν δύο ακόμα αισθητήρες με όψη προς τα εμπρός στην πλώρη.

Οι φωτογραφίες δεν δείχνουν το εσωτερικό του σκάφους. Το καμπύλο σχήμα του, με εξωτερική ενίσχυση, υποδηλώνει ότι φέρει κεφαλή. Πιθανώς μια βόμβα αέρος ή βλήμα πυροβολικού, που είναι τοποθετημένο προς τα εμπρός και πιθανώς λοξά προς τα κάτω. Μια θεωρία είναι ότι αυτή η συσκευή έχει σχεδιαστεί για να εμβολίσει ένα άλλο σκάφος και να εκραγεί. Αυτό εξηγεί επίσης το σύμπλεγμα των αισθητήρων στην πλώρη.

Η ιδέα δεν είναι καινούργια και αυτού του είδους τα σύγχρονα πυρπολικά έχουν κατά καιρούς σημειώσει μεγάλες επιτυχίες. Χρησιμοποιήθηκαν από τους Ιταλούς στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Πρόσφατα, στην Ερυθρά Θάλασσα, οι Χούτι χρησιμοποίησαν με επιτυχία τηλεκατευθυνόμενα σκάφη. Σύμφωνα με ρωσικές αναφορές, η συσκευή ρυμουλκήθηκε στη θάλασσα και καταστράφηκε. Τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι «η έκρηξη στη Σεβαστούπολη είναι η καταστροφή ενός πλωτού drone». Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι αν αυτό είναι ο τύπος σκάφους που χρησιμοποιήθηκε στις πρόσφατες επιθέσεις αν και τα πλάνα δείχνουν ότι μάλλον είναι.

Ο Ρώσος κυβερνήτης της Κριμαίας Μιχαήλ Ραζβοζάεφ ανακοίνωσε: «Ανακαλύφθηκε ένα μέρος ενός μη επανδρωμένου οχήματος, το οποίο εξετάστηκε από ειδικούς. Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας, αυτή η συσκευή καταστράφηκε στη θάλασσα με έκρηξη. Κανείς δεν τραυματίστηκε». Αυτό φαίνεται παράξενο, εκτός εάν ο ρωσικός στρατός γνωρίζει ήδη λεπτομερώς αυτές τις συσκευές. Η ανατίναξή του υποστηρίζει επίσης την υπόθεση ότι μετέφερε εκρηκτικά.

Τι μας λέει η επίθεση

Η επίθεση στην Σεβαστούπολη έχει πολλά να μας πει, παρόλο που προς το παρόν δεν υπάρχει απολογισμός των αποτελεσμάτων, πέραν της ρωσικής εκδοχής. Σε ένα πρώτο επίπεδο τα γεγονότα δείχνουν ότι η Ουκρανία, με τη βοήθεια της Δύσης, είναι σε θέση να επινοεί τρόπους για να αντιμετωπίζει την πολύ ισχυρότερη Ρωσία. Έχοντας απωλέσει τα όποια ναυτικά ερείσματα, το Κίεβο προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις ρωσικές δυνάμεις με ασύμμετρες επιθέσεις και μάλιστα να τις συντονίζει ώστε να πετυχαίνει αιφνιδιασμό και μερικό κορεσμό.

Το δεύτερο που μας δείχνει είναι ότι οι επιθέσεις αυτές δεν αποτελούν επιθέσεις σμήνους, αλλά προσπάθειες κορεσμού. Τα κάθε είδους drones που χρησιμοποιούνται μέχρι τώρα στην Ουκρανία απαιτούν την ύπαρξη ανθρώπου, που τα καθοδηγεί και εκτιμά επιχειρησιακά την κατάσταση. Τέλος, το τρίτο που διαφαίνεται είναι ότι οι επιθέσεις κορεσμού γίνονται όλο και πιο πολλές συνδυαστικά από θαλάσσια και εναέρια drones. Η χρήση τηλεκατευθυνόμενων σκαφών επιφανείας μικρής ανιχνευσιμότητας αναδύεται ως νέα απειλή για πολεμικά πλοία.

Αποτελούν, ωστόσο, πολύ μικρότερη απειλή –επί του παρόντος– από μια δέσμη σύγχρονων τορπιλών, η οποία επίσης ελίσσεται και αλλάζει χαρακτηριστικά κατά την εκτέλεση της αποστολής. Και βέβαια πολύ-πολύ μικρότερη απειλή από τους αντιπλοϊκούς πυραύλους. Οι τορπίλες βαρέος τύπου φέρουν κεφαλές 200-300 κιλών, ικανές να τσακίσουν τα περισσότερα σύγχρονα πολεμικά πλοία, έχουν εμβέλεια 40-50 χλμ και ταχύτητες έως και 40-50 κόμβους, φέρουν αντίμετρα και ενεργή ή παθητική κατεύθυνση κατ’ επιλογή. Οπότε προς το παρόν συνιστούν πολύ μεγαλύτερη απειλή για τις μονάδες επιφανείας, αλλά και για τα υποβρύχια.

Οι τορπίλες ήταν ένα πανίσχυρο όπλο από τα τέλη του 19ου αιώνα και διάφορα μέσα είχαν εφευρεθεί ή επινοηθεί για να αποτρέψουν τα πλήγματα από αυτές. Ακόμη και βαριά μεταλλικά δίχτυα τα οποία απλώνονταν σε απόσταση από το πλοίο-στόχο με ξάρτια χρησιμοποιήθηκαν για να προκαλέσουν την πρώιμη έκρηξη του εχθρικού όπλου. Άλλα μέτρα της εποχής ήταν η προσαρμογή εξωτερικά επιπρόσθετων δεξαμενών με έρμα για να απορροφήσουν τα πλήγματα, πληθώρα ταχυβόλων πυροβόλων όπλων, μικρότερα πλοιάρια τα οποία έπλεαν γύρω από το σκάφος, κλπ.

Τι μάθαμε από τις πειρατείες

Για την αντιμετώπιση της απειλής από drones μπορεί να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι εναντίον της πειρατείας και της τρομοκρατίας. Η χρήση ανθρώπινων οπτήρων σε συνεχή επαγρύπνηση που επανδρώνουν βαρέα πολυβόλα και ταχυβόλα πυροβόλα είναι ένα αποτελεσματικό μέτρο. Ακόμη και μη επανδρωμένοι σταθμοί που έχουν ταχυβόλα όπλα. Ένα πρόβλημα είναι ότι η επίθεση γίνεται αντιληπτή αργά, με αποτέλεσμα τα πυροβόλα των πλοίων να μην προλαβαίνουν να στρέψουν την κάννη προς τη θάλασσα, ώστε να εξουδετερώσουν το επερχόμενο θαλάσσιο drone. Εξ ου και συζητείται η προσθήκη θέσεων ταχυβόλων σε όλη την περίμετρο του πλοίου που να είναι στραμμένα προς τα κάτω. Έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται νέα πειραματικά πυροβόλα με τέτοια ικανότητα βολής.

Κάποια από αυτά μπορούν να συνδυαστούν με πιο σύγχρονα μέσα. Η χρήση θαλάσσιων και εναέριων drones που ελέγχονται από ένα πολεμικό πλοίο και περιπολούν σε ικανή απόσταση από αυτό με σκοπό τον εντοπισμό και την καταστροφή εχθρικών drones είναι ένας άλλος τρόπος. Ένας τρίτος είναι η χρήση παρεμβολέων ραδιοκυμάτων που ήδη βρίσκονται στην πρώτη γραμμή κατά εναέριων drones και θα πρέπει να τοποθετηθούν σε πλοία επιφανείας για να παρεμβάλουν στα σήματα που καθοδηγούν τα επιτιθέμενα drones και έτσι να τα εξουδετερώσουν.

Κλείνουμε, αναφέροντας ότι η Υπηρεσία της Τουρκικής Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) δημοσίευσε ένα βίντεο στις 23 Ιουλίου 2022 που δείχνει τέσσερα θαλάσσια drones (ULAQ, SALVO, SANCAR και ένα σμήνος εναερίων drones (Albatros και MIR), τα οποία κατασκευάζουν τουρκικές εταιρείες. Το γεγονός ότι η απειλή από τα κάθε είδους drones είναι κάτι σχετικά νέο, δεν σημαίνει ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις έχουν πολύ χρόνο μπροστά τους, δεδομένου ότι η Τουρκία πρωτοπορεί διεθνώς σ’ αυτόν τον τομέα.