Τί είχε πει πριν 24 χρόνια ο Πούτιν για Ρωσία, ΝΑΤΟ και Δύση

Ξεχασμένο κυριολεκτικά, το ξαναδιάβασα με εύλογο ενδιαφέρον. Η αφήγηση του Πούτιν ξεκινάει από τα παιδικά του χρόνια, τις σπουδές, τον αθλητισμό, την διεκδίκηση θέσης στις μυστικές υπηρεσίες και το πέρασμα στην πολιτική και φθάνει μέχρι το 2000. Αποπνέει άνεση και σοβαρότητα και το σκεπτικό του έχει ορατή εσωτερική λογική. Στο τελευταίο μέρος και το οποίο έχει σημασία για να εκτιμήσουμε την πολιτική του, αναφέρεται εκτενώς στο πως έβλεπε τότε τα πράγματα. Προκύπτει αβίαστα ότι όσα επακολούθησαν είχαν ουσιαστικά ξεκαθαριστεί από τότε ως εθνικό ρωσικό γεωπολιτικό δόγμα.

Τι παίχτηκε στον Βόρειο Καύκασο

Η αφήγηση αφορά την περίοδο που ο Βλαδίμιρος είναι πρωθυπουργός κι ο Γιέλτσιν τον έχει υποδείξει ως διάδοχό του, ενώ είχε αρχίσει η επίθεση στο Νταγκεστάν. Το προφανές ήταν να κάνει τη δουλειά και στη συνέχεια να φάει το κεφάλι του. Λέει ο Πούτιν: «Ήταν ευνόητο ότι το πλήγμα έπρεπε να δοθεί εκεί, στην Τσετσενία, όπου είχαν τις βάσεις τους. Ειλικρινά, ό,τι γινόταν τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διατήρηση του κράτους, ήταν… πώς να το πω ήπια, για να μην προσβάλω κανέναν; Ήταν ερασιτεχνισμός… Πιστέψτε με, ήδη από το 1990-1991 γνώριζα επακριβώς, όσο κι αν φαίνεται υπερβολική αυτοπεποίθηση, ότι με εκείνη τη σχέση με το στρατό και με τις ειδικές υπηρεσίες που διαμορφώθηκε στην κοινωνία, ιδιαίτερα μετά τον διαμελισμό της ΕΣΣΔ, η χώρα βρέθηκε πολύ σύντομα στα όρια της διάλυσης.

»Και τώρα στον Καύκασο. Τι είναι ουσιαστικά η σημερινή κατάσταση στο Βόρειο Καύκασο και στην Τσετσενία; Είναι η συνέχιση της διάλυσης της ΕΣΣΔ. Είναι πλέον σαφές ότι αυτό κάποτε πρέπει να σταματήσει. Ναι, για κάποιο διάστημα ήλπιζα ότι με την άνοδο της οικονομίας και την ανάπτυξη των δημοκρατικών θεσμών η διαδικασία αυτή θα ανακοπτόταν. Όμως, η ζωή και η πρακτική απέδειξαν ότι αυτό δεν συμβαίνει. Όταν, λοιπόν, οι συμμορίτες επιτέθηκαν τον Αύγουστο στο Νταγκεστάν, εκτίμησα την κατάσταση ως εξής: εάν δεν σταματήσουμε αυτό τώρα, χωρίς χρονοτριβή, η Ρωσία θα πάψει να υφίσταται ως κράτος με τη σημερινή της μορφή. Το ζητούμενο ήταν τότε να σταματήσει η διάλυση της χώρας. Ήμουν πεπεισμένος ότι αυτό έπρεπε να γίνει με τίμημα την πολιτική μου σταδιοδρομία».

Έχοντας την απόλυτη εμπιστοσύνη του Γιέλτσιν και στο νου του ότι έχει λίγους μήνες για να συσπειρώσει «τις ένοπλες δυνάμεις, το υπουργείο Εσωτερικών και την FSB» και να αναζητήσει «υποστήριξη στην κοινωνία», ο Πούτιν ενθάρρυνε μια συλλογική διοίκηση, ώστε να ξεπεραστεί το κρίσιμο πρόβλημα της «έλλειψης επικοινωνίας», με αποτέλεσμα το στοίχημα να του βγει και ο χρόνος να του φτάσει.

«Είμαστε Ευρωπαίοι»…

Στο ερώτημα, με δεδομένο ότι όλη η χώρα δεν είναι Τσετσενία, τι χρειάζεται; Ποιο είναι το κύριο; Ο Πούτιν απαντάει ως εξής: «Χρειάζεται ακριβής και σαφής προσδιορισμός των στόχων. Δεν αρκούν οι πλάγιες αναφορές σ΄ αυτό. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να γίνουν εύληπτοι και εφικτοί από τον καθένα. Όπως ήταν ο κώδικας του οικοδόμου του κομμουνισμού».

• Ερώτηση: Και τι θα γράψετε στην πρώτη σειρά αυτού του κώδικα;

Πούτιν: Ηθικές αξίες.

• Ερώτηση: Θα αναζητάμε για άλλη μια φορά τον ιδιαίτερο δρόμο της Ρωσίας;

Πούτιν: Δεν χρειάζεται να αναζητήσουμε τίποτε, όλα έχουν ήδη βρεθεί. Είναι ο δρόμος της δημοκρατικής ανάπτυξης. Φυσικά, η Ρωσία είναι μια χώρα εκπληκτικά ποικιλόμορφη, αλλά είμαστε μέρος του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού. Και σ΄ αυτό, πράγματι, έγκειται η αξία μας. Όπου κι αν ζουν οι άνθρωποί μας, είτε στην Άπω Ανατολή είτε στο Νότο, είμαστε Ευρωπαίοι.

• Ερώτηση: Το μόνο που απομένει είναι να θεωρεί το ίδιο και η Ευρώπη…

Πούτιν: Θα επιδιώξουμε να παραμείνουμε εκεί που ανήκουμε γεωγραφικά και πνευματικά. Και αν επιδιώκουν να μας απωθήσουν από εκεί, θα υποχρεωθούμε να αναζητήσουμε συμμαχίες, να ισχυροποιηθούμε. Πώς να γίνεται αλλιώς; Οπωσδήποτε.

• Ερώτηση: Πού έγκειται το πρόβλημα στις σχέσεις μας με το ΝΑΤΟ;

Πούτιν: Στο γεγονός ότι εκεί δεν αισθανόμαστε πλήρεις συμμέτοχοι της διαδικασίας. Εάν λαμβάνουμε πλήρως μέρος στην εκπόνηση αποφάσεων, δεν βλέπω τίποτε το φοβερό.

• Ερώτηση: Η κατάσταση που διαμορφώθηκε στη Γιουγκοσλαβία έδειξε ότι μπορούν να λαμβάνονται αποφάσεις και χωρίς τη Ρωσία.

Πούτιν: Εδώ είναι το θέμα. Τέτοιες σχέσεις δεν μας χρειάζονται.

Σε κάποια φάση της συζήτησης όπου τίθεται το θέμα παρατηρητών του ΟΑΣΕ στην Τσετσενία, ο Πούτιν απαντά «όπου και όποτε θα τους πούμε εμείς». Οι δημοσιογράφοι σχολιάζουν πως με αυτή την προσέγγιση, μάλλον δεν φαίνεται φως στις σχέσεις με την Ευρώπη και ο Πούτιν απαντά: «Εξαρτάται. Με ποια Ευρώπη; Ελάτε να το διευκρινίσουμε. Ναι, ο κόσμος άλλαξε, άλλαξε και η Ευρώπη, αυτό δεν είναι πλέον μυστικό. Το καταστατικό του ΟΗΕ είχε συνταχθεί, λαμβάνοντας υπόψη άλλη διάταξη των δυνάμεων στον κόσμο. Τότε είμαστε νικητές του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Τώρα, δυστυχώς, έχουμε εξασθενήσει, αλλά το καταστατικό του ΟΗΕ εξακολουθεί να ισχύει. Αυτό δεν τους βολεύει όλους. Προσπαθούν, λοιπόν, να το αλλάξουν, είτε να το υποκαταστήσουν π.χ. με αποφάσεις του ΝΑΤΟ. Εμείς δεν πρέπει να συμφωνήσουμε σε αυτό. Ειρήσθω εν παρόδω, πολλοί έχουν ξεχάσει ότι όταν στα τέλη της δεκαετίας του ’40 δημιουργούνταν το ΝΑΤΟ, η Σοβιετική Ένωση εξέφρασε την πρόθεσή της να ενταχθεί σ’ αυτό το σύμφωνο. Τότε δε μας άφησαν. Ως απάντηση, μαζί με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ιδρύσαμε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, το οποίο δεν υφίσταται πλέον, ως αντίβαρο στη Βορειοατλαντική Συμμαχία».

“Δεν μας θέλουν στο ΝΑΤΟ”

• Ερώτηση: Μήπως θα έπρεπε να επανέλθουμε στην ιδέα της ένταξης στο ΝΑΤΟ;

Πούτιν: Θα μπορούσαμε να επανέλθουμε, αλλά αυτό είναι μάλλον αδύνατο τώρα. Το θέμα είναι: για ποιο ΝΑΤΟ γίνεται λόγος; Εάν γίνεται λόγος για εκείνο το οποίο έδρασε στο Κόσοβο, παραβιάζοντας τις αποφάσεις του ΟΗΕ, τότε το θέμα δεν μας ενδιαφέρει ούτε καν για θεωρητική συζήτηση. Εάν, όμως, γίνεται λόγος για ένα σοβαρό μετασχηματισμό αυτού του συνασπισμού σε μια κατ’ εξοχήν πολιτική οργάνωση, η οποία θα είναι έτοιμη για εποικοδομητικό διάλογο με τη Ρωσία, τότε υπάρχει αντικείμενο για συζήτηση. Με λίγα λόγια, δε βλέπω το λόγο που θα εμπόδιζε την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, αλλά, επαναλαμβάνω, μόνο υπό τον όρο ότι θα μας αντιμετωπίζουν ως ισότιμο εταίρο».Πιο κάτω εξηγεί: «οποιοσδήποτε συνασπισμός, του ΝΑΤΟ συμπεριλαμβανομένου, εγκρίνει ορισμένες προδιαγραφές εξοπλισμών, γεγονός το οποίο, για ευνόητους λόγους, θίγει ουσιαστικά τα συμφέροντα της αμυντικής βιομηχανίας».

 

• Ερώτηση: Και τι σκέφτονται επ’ αυτού οι νατοϊκοί;

Πούτιν: Νομίζω ότι θα φοβούνται εκ των έσω διάλυση του ΝΑΤΟ. Κι εκείνους καταλαβαίνω θαυμάσια. Εμείς αντιπροσωπεύουμε μια δεσπόζουσα δύναμη υπερβολικής ισχύος. Τώρα κυριαρχεί μία: οι ΗΠΑ. Και θα εμφανιστεί άλλη μία, αν και όχι τόσο ισχυρή όσο η πρώτη. Αυτό όμως θα διαταράξει την ισορροπία….

Η συζήτηση συνεχίζεται για το Γιουγκοσλαβικό, όπου δεν επετράπη στη Ρωσία να συμμετάσχει στην επίλυσή του και μετά πέρασε στην παρέμβαση στη Γερμανία το 1953, στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968, όπου ο Πούτιν εκτιμά πως ήταν λάθη μεγάλης κλίμακας από τη ΕΣΣΔ. Μεταξύ άλλων επαναλαμβάνει: «Είμαστε μια χώρα με ευρωπαϊκό και όχι νατοϊκό προσανατολισμό». Ακολουθούν μερικές σημαντικές θέσεις του Ρώσου προέδρου:

• «Πρέπει να έχουμε κρατική ιδιοκτησία σε περιορισμένη κλίμακα, όπου είναι αναγκαίο. Φερ’ ειπείν στον τομέα της άμυνας».
• «Η κοινωνία μας πρέπει να αντιληφθεί ότι σε μια μειοψηφία, σε ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων, το κράτος οφείλει να καταβάλει πολύ υψηλά ποσά, ούτως ώστε να διασφαλίσει τα συμφέροντα της πλειοψηφίας».
• «Στο Σύνταγμα οφείλουν να εδραιώνονται οι πλέον γενικές αρχές, γι’ αυτό και έχει πιο μακρά διάρκεια ζωής απ’ ότι ο συνηθισμένος νόμος. Και αυτό είναι ορθό, εφ’ όσον το Σύνταγμα εγγυάται στην κοινωνία ορισμένους κανόνες του παιγνιδιού σε μια παρατεταμένη προοπτική. Μπορούν, όμως, να γίνουν τροπολογίες».
• «Εάν υπάρχουν υπερβολικά δικαιώματα στο κεφάλαιο περί αρμοδιοτήτων του προέδρου, μπορούμε να σκεφτούμε την επανεξέτασή τους. Νομίζω ότι αυτό θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ευρείας συζήτησης. Γενικά, η Ρωσία εξαρχής συγκροτήθηκε ως υπερ-συγκεντρωτικό κράτος. Αυτό έχει αποτυπωθεί στο γενετικό κώδικα, στις παραδόσεις, στη νοοτροπία των ανθρώπων»…