Τί επιδιώκει να προλάβει το άνοιγμα του Τραμπ στη Ρωσία

Για να το καταλάβουμε αυτό, θα πρέπει πριν και πάνω απ’ όλα, να θυμηθούμε ότι παραδοσιακά ο πυρήνας της αγγλοσαξονικής γεωπολιτικής πρακτικής ήταν το “διαίρει και βασίλευε” (divide and rule) και στόχος της αγγλοσαξονικής γεωπολιτικής στρατηγικής ήταν η αποφυγή της δημιουργίας μιας κυρίαρχης δύναμης στην Ευρασία.

Όμως, η πολιτική της λεγόμενης “διπλής ανάσχεσης” (dual containment) τόσο εναντίον της Κίνας, όσο και εναντίον της Ρωσίας, οδηγούσε τις δύο μεγάλες ευρασιατικές δυνάμεις τη μία στην αγκαλιά της άλλης, ωθώντας τις να υπερβούν τα ανταγωνιστικά στοιχεία στις γεωπολιτικές τους ταυτότητες. Επιπροσθέτως, τα ανταγωνιστικά στοιχεία μεταξύ Κίνας και Ρωσίας στην πραγματικότητα ενίσχυαν τη δυναμική του σινορωσικού συστήματος, προσδίδοντάς του στοιχεία ανοιχτής αρχιτεκτονικής.

Δηλαδή, χώρες όπως η Ινδία ή το Βιετνάμ, που έχουν επίσης ανταγωνιστικά στοιχεία στις σχέσεις τους με την Κίνα, αλλά θεωρούν πολύ σημαντική μια στενή σχέση με τη Ρωσία, οδηγούνται και αυτές, αργά αλλά σταθερά, προς τη μερική ενσωμάτωση μέσα στο σύστημα Ρωσίας-Κίνας, ακριβώς για να μην επιτρέψουν στην Κίνα να αποκτήσει μια προνομιακή σχέση με τη Ρωσία και συνακόλουθα χάσουν αυτές την πρόσβασή τους στη Μόσχα.

Το ίδιο συμβαίνει, αλλά από την αντίθετη πλευρά, με το Ιράν, το οποίο παραδοσιακά έχει ανταγωνιστικά στοιχεία στις σχέσεις του με τη Ρωσία, αλλά όχι με την Κίνα. Άρα, ωθείται και αυτό προς μια ενσωμάτωση στο σινορωσικό σχήμα. Με άλλα λόγια, έχει προκύψει ένα λειτουργικό μείγμα ανταγωνισμών και συνεργειών μεταξύ Ρωσίας και Κίνας το οποίο δημιουργεί μια μεγάλη γεωπολιτική μάζα, η οποία έλκει προς την τροχιά της και πολλά άλλα ευρασιατικά κράτη.

Τραμπ και διπλή ανάσχεση 

Έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν σε έναν “Ντοπαρισμένο Ψυχρό Πόλεμο” (“Cold War on steroids”), σύμφωνα με την ορολογία των Bas Brust και Martijn Kitzen, μέσα σε νέο άκαμπτο διπολικό διεθνές σύστημα, μέσα στο οποίο θα έχουν να αντιμετωπίσουν ένα πρωτοφανές, χαλαρό μεν αλλά διακριτό και λειτουργικό, πανευρασιατικό σχήμα τεράστιων διαστάσεων και πρωτοφανούς ισχύος.

Το σχήμα αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η πρώτη Υπέρ-Υπερδύναμη (Hyper Power) του πλανήτη, το οποίο, σε βάθος χρόνου θα μπορούσε να ελκύσει προς την τροχιά του ακόμη και κράτη της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ. Άρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες υποχρεούνται να προσπαθήσουν να διασπάσουν τη συνοχή αυτού του συστήματος.

Και η πρώτη κίνηση για να επιτύχουν κάτι τέτοιο είναι να σταματήσουν την πολιτική της διπλής ανάσχεσης. Και η πρώτη κίνηση για να σταματήσουν την πολιτική της διπλής ανάσχεσης είναι να προσπαθήσουν να αποκαταστήσουν μια ισορροπημένη σχέση συνύπαρξης με τη Ρωσία. Και το πρώτο βήμα για αυτό είναι να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Και το πρώτο βήμα για να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι να προκύψει μια ρωγμή στην ενότητα του λεγόμενου ευρωατλαντικού κόσμου. Άρα, η πολιτική ρητορική του προέδρου Τραμπ και η ένταση που έχει προκύψει με την Ευρώπη θα πρέπει να αναγνωστεί στο πλαίσιο αυτής της λογικής.

Αποδοχή του πολυπολικού συστήματος 

Εν ολίγοις, φαίνεται πως η Προεδρία Τραμπ έχει αποδεχθεί την πολυπολικότητα του διεθνούς συστήματος και θεωρεί ότι οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν ως πρώτοι μεταξύ ίσων σε έναν πολυπολικό κόσμο και ως ο ρυθμιστικός παράγοντας. Αν χρησιμοποιούσαμε μια μεταφορά θα λέγαμε ότι, αν ο πολυπολικός κόσμος είναι μια ορχήστρα, η Προεδρία Τραμπ θεωρεί ότι οι ΗΠΑ μπορεί να είναι ο μαέστρος αυτής της ορχήστρας. Αλλά για να επιτύχουν αυτόν τον στόχο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επιτύχουν να διακοπεί σύνδεση Κίνας και Ρωσίας και να ενεργοποιηθούν εκ νέου τα ανταγωνιστικά στοιχεία στις ταυτότητες των δύο αυτών χωρών.

Και για να γίνει αυτό, θα πρέπει να διαρραγεί, τουλάχιστον εν μέρει, η ενότητα Ηνωμένων Πολιτειών και Δυτικής Ευρώπης. Δηλαδή, για να λειτουργήσει ο πολυπολικός κόσμος θα πρέπει (σε κάποιον βαθμό τουλάχιστον) οι ΗΠΑ και η Δυτική Ευρώπη να λειτουργούν ως ξεχωριστοί πόλοι ισχύος και εν μέρει ανταγωνιστικοί μεταξύ τους.

Επιπροσθέτως, πιθανώς οι ΗΠΑ θεωρούν ότι το σημερινό ΝΑΤΟ είναι ένα είδος υπερμεγέθους “πληθωριστικού” ΝΑΤΟ. Δηλαδή, έχει στους κόλπους του πάρα πολλές χώρες με διαφορετικές, ή ακόμη και ανταγωνιστικές γεωπολιτικές ταυτότητες και στοχεύσεις, αλλά και χώρες που επιδιώκουν μια αυτόνομη πορεία μεγάλης δύναμης στο διεθνές σύστημα, με προεξέχουσα την Τουρκία. Άρα, αυτό το ΝΑΤΟ δεν είναι λειτουργικό και πιθανώς να θέλουν να το αντικαταστήσουν σταδιακά με ένα νέο πλέγμα στοχευμένων συμμαχιών, με επιμέρους ευρωπαϊκές χώρες.

Συνακόλουθα, η πολιτική Τραμπ πιθανώς να είναι απλώς μια προσπάθεια εφαρμογής σκληρών ρεαλιστικών πολιτικών που βασίζονται στον πυρήνα της αμερικανικής γεωπολιτικής υπόστασης και τίποτα “γραφικό” δεν υπάρχει σε αυτήν.