Τι επιδιώκει ο Στάρμερ από την Άγκυρα – Το μήνυμα προς τους κεμαλιστές

Η “παράλειψη” αυτή προκαλεί εντύπωση, καθώς η επίσκεψη του Στάρμερ πραγματοποιείται μόλις μία ημέρα μετά την κλήση του πρώην δημάρχου Κωνσταντινούπολης και κορυφαίου στελέχους του CHP, Εκρέμ Ιμάμογλου, να καταθέσει με την κατηγορία της «κατασκοπείας υπέρ των Βρετανών». Παρά τον συμβολισμό της συγκυρίας, ο Βρετανός πρωθυπουργός επιλέγει να μην εμπλακεί σε ζητήματα που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν την τουρκική κυβέρνηση, εστιάζοντας στις άμεσες οικονομικές και στρατηγικές προοπτικές.

Η στάση αυτή δεν είναι μεμονωμένη. Πριν από μερικούς μήνες, ο Καναδός πρέσβης στην Άγκυρα είχε παραθέσει δείπνο προς τιμήν του προέδρου του CHP, Οζγκιούρ Οζέλ, προσκαλώντας τους πρέσβεις των χωρών της G7. Ο Αμερικανός πρέσβης δεν πήγε, ενώ η Βρετανίδα πρέσβης, Τζιλ Μόρις, όχι μόνο απουσίασε, αλλά δεν έστειλε ούτε τον αναπληρωτή της.

Η απουσία αυτή έγινε ακόμη πιο αισθητή αν αναλογιστεί κανείς ότι η προκάτοχός της – σε μια μέρα που η Κωνσταντινούπολη είχε παραλύσει από το χιόνι, είχε συναντηθεί με τον Ιμάμογλου και τη σύζυγό του σε ένα ψαροταβερνάκι στο Βόσπορο. Η τωρινή στάση της Μόρις ερμηνεύεται ως ένδειξη προσεκτικής αποστασιοποίησης, με στόχο να μη διαταραχθούν οι σχέσεις με την τουρκική κυβέρνηση. Αντίθετα, άλλες χώρες όπως η Ιταλία, παρότι κυβερνώνται από ακροδεξιά πολιτικά σχήματα, δεν απέφυγαν την επαφή με τον αρχηγό της τουρκικής αντιπολίτευσης.

Ισπανία, Στάρμερ και διπλωματία συμφερόντων

Η στάση του Λονδίνου έρχεται σε αντίθεση με εκείνη της Μαδρίτης. Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, επίσης μέλος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, συναντήθηκε πρόσφατα με τον Οζέλ, λίγους μόλις μήνες αφότου είχε βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη κατόπιν πρόσκλησης του ίδιου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ισπανία συμμετέχει, όπως και η Βρετανία, στο κονσόρτσιουμ του Eurofighter. Παρ’ όλα αυτά, η Άγκυρα δεν εξέλαβε τη στάση του Σάντσεθ ως εχθρική, γεγονός που δείχνει ότι οι φόβοι για “αντίποινα” δεν δικαιολογούν τη βρετανική επιφυλακτικότητα.

Στην Ευρώπη, οι πολιτικές αποφάσεις φαίνεται να καθοδηγούνται ολοένα και περισσότερο από βραχυπρόθεσμους υπολογισμούς. Η απομάκρυνση δυτικών πρωτευουσών από το CHP δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα απώλεια εμπιστοσύνης στην τουρκική αντιπολίτευση, αλλά αντανακλά την επικράτηση της “διπλωματίας του κέρδους” έναντι της “διπλωματίας των αρχών”. Οι κυβερνήσεις της Δύσης, πιεζόμενες από την άνοδο ακραίων πολιτικών ρευμάτων, επιδιώκουν να αποκομίσουν απτά οφέλη από κάθε διεθνή σχέση, αποφεύγοντας να διακινδυνεύσουν εντάσεις που θα μπορούσαν να έχουν οικονομικό ή εκλογικό κόστος.

Ο Κιρ Στάρμερ, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ήρθε στην εξουσία το 2024 με ποσοστό 33,7%, ενώ σήμερα καταγράφει τις χαμηλότερες δημοσκοπικές επιδόσεις Βρετανού πρωθυπουργού των τελευταίων δεκαετιών. Με το Πράσινο Κόμμα να ενισχύεται σταθερά, ο Στάρμερ αναζητεί πολιτικές επιτυχίες που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την εικόνα του στο εσωτερικό. Σε αυτό το πλαίσιο, η ενίσχυση των εμπορικών και αμυντικών δεσμών με την Τουρκία αποτελεί για τον ίδιο ευκαιρία, τόσο για οικονομικά οφέλη όσο και για προβολή μιας ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής.

Πλέον, οι σχέσεις με την Τουρκία δεν διαμορφώνονται από τις αναλύσεις των διπλωματών στην Άγκυρα, αλλά από τους βραχυπρόθεσμους πολιτικούς υπολογισμούς στις ίδιες τις δυτικές πρωτεύουσες. Όπως και η τουρκική κυβέρνηση χρησιμοποιεί την εξωτερική πολιτική ως εργαλείο εσωτερικής πολιτικής, έτσι και οι δυτικοί ηγέτες κάνουν το ίδιο.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός έχει επίσης επικριθεί για τη διαχείριση της σχέσης του με τον Ντόναλντ Τραμπ. Στη Σύνοδο Ειρήνης του Σαρμ ελ-Σέιχ, η στάση του απέναντι στον Αμερικανό πρόεδρο χαρακτηρίστηκε υπερβολικά “συμβιβαστική”. Ωστόσο, η τακτική αυτή απέφερε συγκεκριμένα αποτελέσματα, καθώς οι ΗΠΑ δεν αντέδρασαν έντονα στην αναγνώριση από το Λονδίνο του παλαιστινιακού κράτους — μια κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις σε άλλα μέτωπα.

Κομβικό σημείο στις σημερινές σχέσεις Άγκυρας–Λονδίνου είναι η συμφωνία για την αγορά μαχητικών Eurofighter Typhoon, η οποία υπογράφηκε τον Ιούλιο. Η βρετανική κυβέρνηση την παρουσίασε ως επιτυχία που «διασφαλίζει χιλιάδες θέσεις εργασίας» στη βιομηχανία άμυνας.

Η Τουρκία, που αναζητά εναλλακτικές μετά τις δυσκολίες στις προμήθειες F-16, έχει έντονο ενδιαφέρον για τη συμφωνία, γεγονός που καθιστά το Λονδίνο έναν κρίσιμο συνομιλητή. Η επίσκεψη του Κιρ Στάρμερ στην Άγκυρα φαίνεται, επομένως, να επικεντρώνεται σε μια ρεαλιστική ατζέντα οικονομικών και αμυντικών ωφελημάτων, μακριά από ιδεολογικούς ή πολιτικούς συμβολισμούς.

Η στάση του Λονδίνου αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη ευρωπαϊκή τάση: οι αρχές και οι πολιτικές συγγένειες υποχωρούν μπροστά στις πιέσεις της πραγματιστικής διπλωματίας. Η συνάντηση Στάρμερ–Ερντογάν, τη στιγμή που η τουρκική αντιπολίτευση βρίσκεται υπό πίεση, επιβεβαιώνει ότι η νέα εποχή της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής κινείται με γνώμονα το άμεσο κέρδος και όχι τον ιδεολογικό συγχρονισμό.