Τί φέρνει η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν

Η απόσυρση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν αποτελεί το μείζον γεγονός –τουλάχιστον εφόσον δεν έχουμε περαιτέρω κλιμάκωση στις επιχειρήσεις αλλαγής καθεστώτων στην Λατινική Αμερική με παγκόσμιες επιπτώσεις– διεθνώς. Η σημασία του Αφγανιστάν –με μια δόση ειρωνείας της ιστορίας– έχει αυξηθεί κατακόρυφα ως προς εκείνη την οποία είχε 20 χρόνια πριν, όταν οι ΗΠΑ εισέβαλαν και ανέτρεψαν τους Ταλιμπάν.

Ενώ η αποχώρηση άρον-άρον, των δυνάμεων των ΗΠΑ λαμβάνει χώρα και οι Ταλιμπάν καταλαμβάνουν ολοένα μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας αλλά και τα σύνορα της επικράτειας, οι κοντινές χώρες ανησυχούν σοβαρά και έχουν κάθε λόγο να το κάνουν.
Το Ιράν –το οποίο αποτελεί παραδοσιακό εχθρό των Ταλιμπάν έχοντας στο παρελθόν βοηθήσει τις ΗΠΑ στην επίθεση εναντίον τους–  διατηρεί διαύλους επαφής μαζί τους αλλά με έντονη την ανησυχία για το πώς θα λειτουργήσουν στην πράξη, δηλαδή υπέρ και εναντίον τίνος, το επόμενο διάστημα.

Υπογείως, οι συζητήσεις για κάποιας μορφής στρατιωτική παρέμβαση, ελέγχου των συνόρων και διαμόρφωσης ασφαλών ζωνών έχουν αναζωπυρωθεί παρότι οποιαδήποτε τέτοια απόφαση θα αποδειχτεί πολύ δύσκολη. Ευκολότερο θα είναι ωστόσο, να αξιοποιήσει το Ιράν συμμαχίες μέσα στο Αφγανιστάν, με δυνάμεις και με φυλές οι οποίες διατηρούν παραδοσιακή εχθρότητα προς τους Ταλιμπάν. Μια κατάσταση, η οποία υπό όρους δύναται να αποδειχθεί επωφελής για το Ιράν, κατά τρόπο αντίστοιχο με της Συρίας και του Ιράκ.

Κίνα και Ρωσία

Η Ρωσία έχει πολλούς λόγους να φοβάται επίσης τα τεκταινόμενα στο Αφγανιστάν: οι “σοβαροί” Ταλιμπάν, κάλλιστα μπορούν να χρησιμοποιηθούν εμμέσως από τις ΗΠΑ ούτως ώστε να πλήξουν ρωσικά συμφέροντα στην περιοχή. Άλλωστε, το έχουν κάνει και στο παρελθόν. Και εκεί το ζήτημα της παρέμβασης είναι λογικό να επανέλθει. Φυσικά, κάθε άλλο παρά έχει σταματήσει να στοιχειώνει την Ρωσία, η σοβιετική παρουσία στην χώρα αυτή.

Θα μπορούσε ωστόσο η Ρωσία, με μια αεροπορική παρέμβαση, σε συνδυασμό με ιδιωτικές δυνάμεις και με τεχνικούς συμβούλους αλλά και από κοινού με το Ιράν να διεκδικήσει ρόλο στην επιβίωση της όποιας αφγανικής κυβέρνησης –η οποία προφανώς αγωνιά λόγω της αποχώρησης και της αναξιοπιστίας επομένως των Αμερικανών– ή έστω να επιδιώξει την διαμόρφωση ασφαλών ζωνών.

Η Κίνα θέλει να διαδραματίσει ρόλο στην (αν)οικοδόμηση του Αφγανιστάν, ενώ και οι Ταλιμπάν επιδεικνύουν αξιοπρόσεκτα φιλική διάθεση, παγώνοντας το θέμα των Ουϊγούρων και τον ισλαμικό «διεθνισμό» ο οποίος υποτίθεται ότι χαρακτηρίζει το κίνημα των πρώτων. Ο ρεαλισμός –λέγεται και κυνισμός φυσικά– των δύο πλευρών επιβάλλει από την μια ασφαλείς οδούς και από την άλλη πρόσβαση σε κεφάλαιο.

Ρυθμιστές οι Ταλιμπάν

Ωστόσο, όταν το παζάρι με τους Ταλιμπάν ως διακύβευμα θα αυξηθεί, η Κίνα θα βρεθεί όχι σε άμεσο κίνδυνο αλλά σε σημαντική δυσκολία. Και φυσικά υπάρχει ο ελέφαντας στο δωμάτιο που είναι η Τουρκία: για τον Ταγίπ Ερντογάν, το Αφγανιστάν γίνεται περίπου τόσο σημαντικό όσο ο Καύκασος. Με τους –σχετικώς– φθηνούς μισθοφόρους του και μικρές τουρκικές δυνάμεις επιδιώκει να πουλήσει διπλή εκδούλευση σε ΗΠΑ αλλά και σε Ταλιμπάν.

Βλέπει την δυνατότητα να φτάσει τον τουρκικό στρατό και την επιρροή του κράτους του πιο μακριά από ό,τι οποιοσδήποτε άλλος εδώ και αρκετούς αιώνες. Πράγματι, οι Ταλιμπάν δείχνουν αμφίθυμοι απέναντι στην Τουρκία, αλλά το διακύβευμα και το παζάρι και για αυτούς είναι πολύ μεγάλο για να το αγνοήσουν. Επιπλέον –ω του θαύματος– σε μια ακόμα περιοχή του κόσμου, η Τουρκία καθίσταται –ενοχλητικώς – αναγκαία και για την Ρωσία.

Το Αφγανιστάν από απομονωμένο σχετικώς ορμητήριο της Αλ Κάιντα, πριν από δύο δεκαετίες έχει μετατραπεί σε δισεπίλυτο γρίφο, για όλους τους μεγάλους και μεσαίους προς το μεγάλο, διεθνώς δρώντες. Θα μας απασχολεί εν γένει αλλά και ειδικότερα για πολύ καιρό. Διότι ας μην αυταπατώμεθα: στην διαπραγμάτευση για την Ανατολική Μεσόγειο θα είναι παρών. Καμία δε, διακήρυξη και καμία αμυντική συμφωνία με κράτη του Κόλπου δεν μπορεί να ισοσκελίσει όσα συνεπάγεται το γεγονός ότι αποδεχόμαστε ελέω αμερικανοκρατίας στην πατρίδα μας, να αποτελούμε συμπληρωματικό δρώντα προς την Τουρκία, με κύριο αντίπαλο την Ρωσία.