Τί γυρεύει η ρωσική αλεπού στο παζάρι της Ιντλίμπ

Στη βορειοδυτική Συρία και ειδικά στην περιοχή του Ιντλίμπ διαδραματίζεται ένα από τα πιο σκληρά πόκερ ανάμεσα σε δύο ύαινες που θα τις βαφτίσω αλεπούδες, τη Ρωσία και την Τουρκία. Το ενδιαφέρον μου στρέφεται στην πρώτη η οποία πράγματι σαν αλεπού, ενώ παραδοσιακά έπαιρνε πάντα την εικόνα της αρκούδας, βρέθηκε μέσα στο μεγάλο παζάρι (κοτέτσι) της Μέσης Ανατολής, έτοιμη να αρπάξει κάποια ζουμερή όρνιθα μια και ο κόκοράς της περιοχής, οι ΗΠΑ τα είχε χαμένα και άφησε το κοτέτσι αφύλαχτο μην έχοντας άλλο σχέδιο παρά να προκαλεί ένα ανακυκλούμενο χάος.

Για να πετύχει το σκοπό της η αλεπού της Μόσχας άρχισε να ζητάει συνεταιρισμό με την αλεπού του Βοσπόρου. Η αρκούδα που είχε μεταλλαχθεί σε αλεπού μια και ο κόκορας της Νέας Γης προσπάθησε να του πάρει το γειτονικό κοτέτσι, την Ουκρανία, σκέφτηκε πως ένας καλός τρόπος να δείξει πως είναι ακόμα αρκούδα ήταν να βοηθήσει έναν από τους γνωστούς τοπικούς τσαλαπετεινούς, τον Άσαντ, να κρατήσει το δικό του κοτέτσι και να μπει στο μάτι του κόκορα. Έτσι οι δύο αλεπούδες βρέθηκαν στην ίδια γειτονία, η κάθε μια έχοντας τις δικές της πονηρές σκέψεις και σκοπούς. Η συγκυρία τις βοήθησε να αποφασίσουν να συνεργαστούν για να πετύχουν ό,τι επιζητούσαν.

Υπήρχαν όμως δύο μεγάλα προβλήματα. Ο Πούτιν στήριζε τον Άσαντ και ήθελε πάση θυσία (για λόγους δικής της εσωτερικής ασφάλειας) την εξόντωση των αντικαθεστωτικών. Ο Ερντογάν ήθελε την εξόντωση του Άσαντ και σαν καλός Μουσουλμάνος βοηθούσε τους “δημοκρατικούς” επαναστάτες, οι οποίοι ήθελαν το κοτέτσι της Συρίας. Αυτοί όμως ήταν πιστοί της κατηγορίας Αλ-Κάιντα και του Νέου Χαλιφάτου. Ο Ερντογάν βέβαια δεν είχε κανέναν ηθικό ενδοιασμό να βοηθήσει οποιονδήποτε θα του έκανε τη δουλειά και θα του έφερνε το κοτέτσι της Συρίας στην κατοχή του. Άλλωστε είχε μια ιδεολογική αδυναμία προς τέτοιου είδους πιστεύω.

Και ο Ερντογάν και ο Πούτιν ζητούν δόξα και χρήμα με όσο το δυνατόν λιγότερο κόπο και αίμα. Το πρόβλημα είναι πως και οι δύο δεν έχουν τα μέσα να πετύχουν ό,τι επιθυμούν αλλά βασίζονται στο να εκφοβίζουν τους αντιπάλους τους Δυτικούς, οι οποίοι στέκονται σα ζαλισμένες όρνιθες και παρακολουθούν ό,τι κάνουν οι δύο αλεπούδες δίχως να έχουν τη βούληση να πάρουν σοβαρά μέτρα για να τις σταματήσουν.

Ποιοι είναι οι στόχοι της Ρωσίας;

Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να το κάνουν και με οικονομικά και με στρατιωτικά μέσα. Όμως η Τουρκία είναι σύμμαχος στο ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας, η οποία έχει δηλωθεί επίσημα ως ο εχθρός του ΝΑΤΟ, της ειρήνης και της δημοκρατίας. Και δυστυχέστατα η Ρωσία είναι πολύ μεγάλη για να την καταπιεί κανείς αμάσητη, όπως το Ιράκ ή τη Λιβύη, διαθέτει δε ένα βαρύ και επικίνδυνο οπλισμό που δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με παλληκαρισμούς.

Μετά την Ουκρανική κρίση του 14 η Ρωσία βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να πρέπει να αποδείξει πως δεν είναι ένας άτολμος και αδιάφορος γίγαντας, αλλά έχει και αυτός μια γνώμη στο πως επιμερίζεται η παγκόσμια ισχύς. Αυτό βέβαια είναι κάτι που αρνούνται να το δεχθούν η ΕΕ και οι ΗΠΑ. Η ενσωμάτωση της Κριμαίας θεωρήθηκε απόδειξη πως η Ρωσία έχει σκοπό την επανίδρυση της ΕΣΣΔ.

Έτσι, η Ρωσία εμφανίστηκε στο δράμα του Συριακού εμφυλίου, θέλοντας να διατηρήσει τις εκεί βάσεις της και να δημιουργήσει μια σφαίρα επιρροής στη Μέση Ανατολή. Πέραν αυτού όμως, είναι σε θέση η Ρωσία να προσφέρει κάτι ουσιαστικό στη Συρία ή την περιοχή; Μπορεί να σταθεροποιήσει τη χώρα από μόνη της, δίχως να έχει τη συγκατάθεση της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας, του Ισραήλ του Ιράν των ΗΠΑ; Η απάντηση είναι αρνητική. Δεν έχει ούτε την οικονομική ισχύ, ούτε τους συμμάχους για να πετύχει κάτι τέτοιο.

Το χρονικό της κρίσης

Στις 3 Φεβρουαρίου, ο Ερντογάν ζητάει από τη Ρωσία να μην παρέμβει υπέρ του Άσαντ στο Ιντλίμπ, επειδή ο Συριακός στρατός επιτέθηκε και σκότωσε έξι Τούρκους στρατιώτες στα παρατηρητήρια που (η Τουρκία) είχε εγκαταστήσει, κατόπιν της μεταξύ τους συμφωνίας, τον Σεπτέμβριο του 2018. Η συμφωνία εκείνη υποχρέωνε όμως την Τουρκία να διαχωρίσει το Δημοκρατικό στρατό των Σύρων αντιστασιακών (sic) από τους τρομοκράτες της Αλ-Νούσρα (Αλ-Κάιντα).

Αυτό δεν έγινε ποτέ και οι λόγοι είναι δύο: πρώτον, ο ιδεολογικός-θρησκευτικός. Οι οργανώσεις αυτές είχαν υποστηριχθεί από την Τουρκία ως αντίβαρο στο Αλεβιτικό καθεστώς Άσαντ που είναι αντίθετο με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Δεύτερον, η διάθεση της Τουρκίας να ελέγχει αυτές τις οργανώσεις για τις μελλοντικές σχέσεις της με μια “απελευθερωμένη” Συρία με ηγέτες τους νυν “αντιστασιακούς”.

Η κατάσταση στο Ιντλίμπ παρέμενε στατική για ένα χρόνο, δίχως η Τουρκία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις. Ο θύλακας του Ιντλίμπ, δίπλα στο Χαλέπι, διατηρούσε ένα μόνιμο κέντρο αντικαθεστωτικών, οι οποίοι μπορούσαν να επιτεθούν στις Συριακές δυνάμεις ανά πάσα στιγμή. Το καθεστώς όμως έπρεπε να καταλάβει τη δυτική Συρία για να ελέγχει όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα και για να μπορεί να βρεθεί από ισχυρότερη θέση σε κάποιο τραπέζι διαπραγματεύσεων. Αυτό είναι κάτι που η Τουρκία δεν θέλει. Χρειάζεται μια Συρία με μια αδύνατη κυβέρνηση.

Και φτάνουμε στο σήμερα. Κατά  πληροφορίες από εκεί κοινωνικά δίκτυα, τέσσερεις Ρώσοι αξιωματικοί των ειδικών δυνάμεων σκοτώθηκαν στη 1/2/2020 από αντιστασιακούς, στο δρόμο προς μία κωμόπολη του Ιντλίμπ (η Ρωσία επισήμως το παραδέχτηκε στις 6 Φεβρουαρίου. Την επομένη υπήρξε επίθεση από drone στη ρωσική αεροπορική βάση Hmeimim, χωρίς θύματα, προερχόμενη από θέσεις αντιστασιακών από το Ιντλίμπ.

Η συνέχεια ήταν η προέλαση του συριακού στρατού προς τα περίχωρά του Ιντλίμπ. Στις 5 Φεβρουαρίου ο συριακός στρατός μπήκε στην πόλη Σαρακέμπ, μόλις 15χλμ από το ίδιο το Ιντλίμπ. Είναι προφανές πως η Ρωσία θέλησε να δώσει ένα μικρό μάθημα στον Ερντογάν, ο οποίος, επιπροσθέτως, έχει αρχίσει να μεταφέρει ομάδες από το Μέτωπο Αλ-Νούσρα στη Λιβύη.

Ο Σουλτάνος αμέσως διέταξε την μεταφορά τουρκικών στρατευμάτων στο Ιντλίμπ υπό τον φόβο πως οι Σύροι θα καταλάβουν τις θέσεις των τουρκικών φυλακίων και την πόλη Ιντλίμπ, ολοκληρώνοντας την κατάληψη των μεγάλων αστικών κέντρων. Οι Σύροι χτύπησαν τους Τούρκους, σκοτώνοντας εννέα στρατιώτες, και οι Τούρκοι βομβάρδισαν με πυροβολικό και ρουκέτες τους Σύρους.

Ο Ερντογάν αντέδρασε οργισμένα απαιτώντας από τους Ρώσους να παραμερίσουν, για να δώσει ένα μάθημα στη Δαμασκό. Πήγε επίσης στην Ουκρανία, όπου δήλωσε πως δεν αναγνωρίζει την ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσία και πως ανησυχεί για τους εκεί μουσουλμάνους Τατάρους. Στη συνέχεια κατέβασε τους τόνους και είπε πως δεν χρειάζεται να συγκρουστούν με τη Ρωσία και πως θα τα βρουν, έδωσε δε διορία στους Σύρους να απομακρυνθούν από τα φυλάκια μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου. Οι ΗΠΑ βέβαια έσπευσαν να συλλυπηθούν τη σύμμαχό τους στο ΝΑΤΟ, η οποία «βρισκόταν σε άμυνα».

Οι άλλοι παίκτες

Οι Σαουδάραβες (ο πρίγκιπας MBS) είναι ορκισμένοι εχθροί του Ερντογάν. Θα κάνουν ο,τιδήποτε, ώστε να τον υπονομεύσουν σε κάθε ενέργεια, αλλά και στη σχέση του με τη Ρωσία. Λόγω της “βαθειάς τσέπης” τους, έχουν ακόμη τεράστια επιρροή στους φανατικούς αντικαθεστωτικούς της Συρίας στο Ιντλίμπ. Οι φανατικοί ισλαμιστές αισθάνονται πως, αν η Τουρκία αναγκαστεί να τους διώξει από την περιοχή, μένουν πλέον εκτός παιγνιδιού για το μέλλον της Συρίας.

Έτσι, θα κάνουν ο,τιδήποτε, για να σταματήσουν τη συμφωνία Ρωσίας-Τουρκίας. Και αυτό καταγγέλλει επισήμως η Μόσχα. Μπορεί λοιπόν με παρότρυνση της Σαουδαραβίας ή ακόμη και των ΗΠΑ να προβοκάρουν για να προκαλέσουν μια σύγκρουση Τουρκίας-Ρωσίας. Το ίδιο ισχύει και για τους Ιρανούς, οι οποίοι θέλουν να δείξουν πως θα παραμείνουν στην περιοχή μετά τη δολοφονία του Σολεϊμανί, ασκώντας την επιρροή τους αυτόνομα στη Συρία.

Συμπεράσματα

Πρώτον: είναι προφανές πως ο Πούτιν έκανε λάθος υπολογισμούς. Θεώρησε πως οι βοήθειες που έδωσε στον Ερντογάν ήταν ανεκτίμητες τόσο, ώστε η αλεπού του Βοσπόρου να τον αφήσει να εδραιώσει το καθεστώς Άσαντ στη Συρία δίχως ουσιαστικές αντιρρήσεις. Αυτό διαψεύστηκε.

Δεύτερον: τα σχέδια Ρωσίας και Τουρκίας ταυτίζονται μόνο στα σημεία εκβιασμού της Δύσης και της απόσπασης μεγαλύτερης ελευθερίας κινήσεων για επίτευξη των στόχων τους.

Τρίτον: και οι δύο παίκτες επιχειρούν να αποκαταστήσουν το πάλαι ποτέ γόητρο και επιρροή που έχασαν στην περιοχή. Για τη Ρωσία όμως, οι κανόνες του παιγνιδιού ορίζονται από Άραβες, Πέρσες, Τούρκους, Κούρδους, σουνίτες, σιίτες, Σαλαφιστές εξτρεμιστές, (ΙΣΙΣ, Αλ-Νούσρα), δηλαδή ένα παιγνίδι το οποίο περιλαμβάνει εκτός από κράτη και το Ισλάμ και τις σέκτες του. Από την άλλη υπάρχει και το Ισραήλ, το οποίο παίρνει αποφάσεις που θεωρεί αναγκαίες για υπαρξιακούς λόγους και εκτελεί τα σχέδιά του, ασχέτως οποιασδήποτε αντίδρασης των ΗΠΑ, τηςΡωσίας, της Τουρκίας ή της ΕΕ.

Όμως οι στόχοι της Ρωσίας δεν αρκεί να είναι απλά η ευκαιριακή εκτόπιση των Δυτικών, αλλά συγκεκριμένα οφέλη και σταθερές σχέσεις με τους άλλους τοπικούς παίχτες. Προς το παρών ψαρεύει σε θολά νερά, προσπαθώντας να εκμεταλλευθεί τα λάθη των Δυτικών και να προωθήσει πωλήσεις όπλων ή κάποιες εμπορικές συμφωνίες. Το τι θα αποφασίσει η Ρωσία για το Ιντλίμπ και τη Συρία θα είναι καθοριστικό για την περαιτέρω πορεία της στην περιοχή.

Δεν μπορεί επ’ ουδενί να εγκαταλείψει τον Άσαντ, γιατί θα γελοιοποιηθεί. Δεν μπορεί να αφήσει άθικτους τους “αντιστασιακούς” τρομοκράτες στο Ιντλίμπ. Δεν μπορεί  να συγκρουστεί επί του εδάφους με την Τουρκία, γιατί επίσης θα ακυρωθεί η προσπάθεια της απόσπασής της από το ΝΑΤΟ. Έτσι, ή θα πιέσει εμμέσως τον Σουλτάνο, μέσω Κούρδων, δίνοντας του ένα σιωπηλό τελεσίγραφο να βρει κάποιο εύσχημο τρόπο να καταπιεί την κατάληψη του Ιντλίμπ ή θα προχωρήσει στο πάγωμα κάποιων συμφωνιών με κόστος για την Τουρκία.

Η Ρωσία βρίσκεται εγκλωβισμένη, όπως και η Τουρκία σε ένα παιγνίδι επιρροής και ισχύος, το οποίο δεν μπορεί να χάσει. Αρχίζει να μοιάζει με τις ΗΠΑ, οι οποίες δεν έχουν προσφέρει λύσεις παρά χάος, όπως στο Ιράκ. Η Συρία φαίνεται να παίρνει την όψη του Ιράκ με πρόξενο του χάους τη Ρωσία. Πάντως, ο ανόητος Τραμπ με την υποτιθέμενη υποχώρησή του από εκεί, εν αγνοία του, έστησε μια παγίδα σε όλους που δεν μπορούν παρά να πέσουν μέσα. Δυστυχώς και αυτός ακόμα, εκών άκων, είναι ήδη μέσα. Μαζί με όλους αυτούς και εμείς περιμένοντας στην περιφέρεια την έκβαση ενός παιγνιδιού δίχως κανόνες και όρια όπου η τυχαιότητα και ο φόβος παίζουν τον καθοριστικό ρόλο.

Η πονηρία της αλεπούς είναι ικανή για μια και μόνη τακτική, να αρπάζει και να φεύγει για άλλα κοτέτσια. Δεν μπορεί να καταστρώσει στρατηγικούς συνεταιρισμούς με άλλες αλεπούδες. Στο τέλος θα τη φάνε και οι όρνιθες και οι άλλες αλεπούδες.