Τι κερδίζει η Μόσχα από τη Wagner στη Λιβύη

Η Wagner αποτελεί ένα από τα βασικά ατού της Μόσχας για την επιδίωξη των συμφερόντων της στη Λιβύη και ευρύτερα σε Αφρική και Μέση Ανατολή. Χρησιμεύει ως μέσο προβολής ισχύος και διεύρυνσης της γεωπολιτικής της επιρροής, καθώς και δοκιμής νέων προσεγγίσεων για τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων. Εν ολίγοις, η πολιτικά χαμηλού κόστους αξιοποίηση της Wagner προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στη Μόσχα.

Η Wagner αναπτύχθηκε αρχικά στη Λιβύη στα τέλη του 2018 για να υποστηρίξει τις αντάρτικες δυνάμεις του Στρατάρχη Χαφτάρ και να προστατεύσει τα συμφέροντα της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Γαλλίας και της Αιγύπτου. Μετά το τέλος του πολέμου το 2020, το προσωπικό της ρωσικής στρατιωτικής εταιρείας παρέμεινε στη Λιβύη.

Υπάρχουν στρατηγικοί λόγοι που η Ρωσία έστειλε τη Wagner στη Λιβύη. Ένας μείζων λόγος, από τον οποίο απορρέουν πολλά από τα συμφέροντα της Μόσχας είναι η γεωγραφική θέση της Λιβύης. Η Λιβύη χρησιμοποιείται ως ενδιάμεσος σταθμός για τους μαχητές της Wagner που στέλνονται στο Μάλι, η κυβέρνηση του οποίου πρόσφατα χρησιμοποιεί αυτές τις ρωσικές “άτυπες” δυνάμεις, αφού έχει εκδιώξει τον γαλλικό στρατό που αρχικά είχε αναλάβει την καταπολέμηση των τζιχαντιστών.

Η παρουσία της Wagner στη Λιβύη επιτρέπει στη Μόσχα να αναπτύξει στρατιωτική παρουσία στη Μεσόγειο. Η Ρωσία μπορεί να καταλάβει βάσεις εντός της χώρας, σε μέρη όπως η Καρνταμπίγια, το Aλ-Καντίμ και η Τζούφρα. Έχοντας πρόσβαση σε αυτές τις εγκαταστάσεις, η Ρωσία μπορεί εύκολα να εναλλάσσει προσωπικό σε αφρικανικές χώρες, όπως το Τσαντ, το Μάλι και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Γέφυρα σε Αφρική

Μέσω της Wagner, η Ρωσία σχηματίζει μια γέφυρα logistics στη Βόρεια Αφρική για να διευκολύνει τη μεταφορά εξοπλισμού και προσωπικού στο Σαχέλ, την Υποσαχάρια Αφρική. Επιπλέον, η παρουσία στη Λιβύη προσφέρει στη Ρωσία πολλαπλές επιλογές για ναυτικές και αεροπορικές βάσεις που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ρωσικές δυνάμεις πέρα από τη Μαύρη Θάλασσα. Η Wagner επιτρέπει επίσης στη Ρωσία να τηρήσει μια απόσταση σε περίπτωση διάπραξης εγκλημάτων πολέμου ή άλλων ευθυνών που προκύπτουν από επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Η Ρωσία μπορεί επίσημα να αρνηθεί ότι δραστηριοποιείται σε άλλη χώρα, αν και το επιδιώκει ενεργά.

Το Κρεμλίνο αντιλαμβάνεται τη Λιβύη σαν ένα πελατειακό κράτος που να προσφέρει στη Ρωσία γεωπολιτική επιρροή. Φυσικά, η Ρωσία έχει συμφέροντα στους εκεί ενεργειακούς πόρους και σε άλλες περιοχές της Αφρικής, όπως και άλλες μεγάλες δυνάμεις. Η Wagner χρησιμοποιήθηκε για να δώσει στον Χαφτάρ επικυριαρχία στη βιομηχανία πετρελαίου, την οποία η Μόσχα ελπίζει να εκμεταλλευτεί. Στρατεύματα της Wagner υπάρχουν στην πλούσια σε πετρέλαιο ανατολική περιοχή.

Η Ρωσία θα μπορούσε να προσπαθήσει να διακόψει τον ενεργειακό εφοδιασμό που προορίζεται για την Ευρώπη. Η παρουσία της Wagner μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για άσκηση πίεσης στο ΝΑΤΟ πρώτον με τον έλεγχο πηγών ενέργειας και δεύτερον μέσω του χάους στα νότια σύνορά του, καθώς η Λιβύη είναι βασικός κόμβος για πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες με προορισμό χώρες όπως η Ιταλία. Και προφανώς, το Κρεμλίνο μπορεί να προσπαθήσει να ματαιώσει τις προσπάθειες της ΕΕ να περιορίσει την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Η Λιβύη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πεδίο δοκιμών για τηWagner, όπου μπορεί να πειραματιστεί με νέες τακτικές και επιχειρησιακά δόγματα που θα εφαρμόσει σε μελλοντικές επιχειρήσεις.

Υπάρχουν ευρύτερες συνέπειες από την εμπλοκή της Wagner στη Λιβύη. Μια από αυτές είναι ότι καθιστά τη Ρωσία βασικό παίκτη στη σταθερότητα της Βόρειας Αφρικής. Για να επιτευχθεί διαρκής ειρήνη στη Λιβύη, τα κράτη που επενδύουν στην υποστήριξη του Χαφτάρ ή της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά πρέπει να εμπλέξουν τη ρωσική κυβέρνηση σε αυτή τη διαδικασία. Ως εκ τούτου, η χρήση της Wagner στη Λιβύη βοήθησε τη Ρωσία να αποκτήσει επιπλέον διπλωματικό κεφάλαιο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και στη διεθνή κοινότητα ευρύτερα.

Πολλαπλασιαστής ισχύος

Η παρουσία της Wagner στη Λιβύη αποτελεί επίσης μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής της Ρωσίας να επιβάλει υψηλό κόστος στην απεμπλοκή ορισμένων δυτικών κρατών από τις επιχειρήσεις στην Αφρική. Η Wagner μπορεί θεωρητικά να καλύψει τα κενά ισχύος που αφήνει η αποδέσμευση Δυτικών από την Αφρική (συμπεριλαμβανομένης της Λιβύης), με τρόπους που ωφελούν γεωστρατηγικά τη Μόσχα. Η Ρωσία έχει ήδη εκμεταλλευτεί την αποχώρηση της Γαλλίας από το Μάλι. Είναι η Wagner που έχει τώρα αναλάβει την αποστολή εξουδετέρωσης των τζιχαντιστών.

Οι επιχειρήσεις της στη Λιβύη είναι επίσης πιθανό μέσο για την απόκτηση εσόδων από τη Ρωσία σε μια εποχή που η οικονομία της δοκιμάζεται από τις κυρώσεις. Η συνέχιση παροχής υπηρεσιών στον Χαφτάρ με αντάλλαγμα δικαιώματα εξόρυξης υδρογονανθράκων,λοιπόν, μπορεί να συνδυάσει την πολιτική επιρροή με έσοδα. Επιπροσθέτως, η παρουσία της Wagner στη Λιβύη αυξάνει τις πιθανότητες η Ρωσία να αποκτήσει ένα λιμάνι στα “θερμά ύδατα” της Βόρειας Αφρικής, πράγμα κρίσιμο για τη ναυτική στρατηγική της και τις φιλοδοξίες της για προβολή της ισχύος της στο εξωτερικό. Δεδομένης της ρωσικής παρουσίας στην Ταρτούς της Συρίας, εάν η Ρωσία αποκτήσει λιμάνι και στη Λιβύη θα ενισχύσει σημαντικά τη θέση της στην ευρύτερη περιοχή και διεθνώς. Και βεβαίως θα είναι βάση ανεφοδιασμού για άλλες υπάρχουσες επιχειρήσεις της Wagner στην υπόλοιπη Αφρική.

Η Wagner αποδεικνύεται παράγοντας που αυξάνει γενικά τη γεωπολιτική ισχύ της Ρωσίας στην Αφρική. Η πρόσβαση σε αφρικανικά εδάφη επιτρέπει στη Μόσχα να μεταφέρει δυνάμεις στη Μεσόγειο και την Κεντρική Αφρική. Η Λιβύη δίνει πρόσβαση και στα δύο. Εάν η Wagner  εδραιώσει ισχυρή θέση στη Λιβύη και επιτρέψει στη Ρωσία να ελέγχει ενεργειακούς πόρους, η ΕΕ θα αντιμετωπίσει μεγαλύτερες ενεργειακές προκλήσεις. Εκμεταλλευόμενη το κενό που άφησε η απεμπλοκή των Δυτικών από τη Λιβύη, η Ρωσία χρησιμοποίησε την υποστήριξή της στον Χαφτάρ για να καλύψει εν μέρει το κενό στην μετά-Καντάφι εποχήΜε την ίδια λογική η Wagner ενεπλάκη ενεργά στο Μάλι και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, αφού οι Δυτικοί αποχώρησαν από αυτές τις περιοχές.