Τι κινδύνους ενέχει για την Τουρκία το σχέδιο Τραμπ για την Γάζα

Ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε τη στήριξή του στο σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα, ενώ η Άγκυρα συμμετέχει σε προσπάθειες για να πειστεί και η Χαμάς. Μετά το Υπουργικό Συμβούλιο της Δευτέρας, ο ίδιος δήλωσε: «Για μια δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη που θα γίνει αποδεκτή από τα μέρη, η Τουρκία θα συνεχίσει να συμβάλλει στη διαδικασία». Παράλληλα, η Τουρκία μαζί με την Αίγυπτο, την Ιορδανία, τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ινδονησία και το Πακιστάν εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση ότι είναι έτοιμες να συνεργαστούν θετικά και εποικοδομητικά με τις ΗΠΑ και τα μέρη, για την ολοκλήρωση και εφαρμογή της συμφωνίας.

Η στήριξη Ερντογάν στο σχέδιο προκάλεσε αντιδράσεις από συντηρητικά κόμματα της αντιπολίτευσης, ενώ το CHP σχολίασε: «Η χειρότερη ειρήνη είναι καλύτερη από τον πόλεμο». Ο ηγέτης του CHP, Οζγκιούρ Οζέλ, με ανάρτηση στο Χ: «Αυτό το σχέδιο, που προετοιμάστηκε από ΗΠΑ – Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς να ρωτηθούν οι Παλαιστίνιοι, που περιορίζει τον ρόλο του ΟΗΕ μόνο στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας, και που θέλει να επιβάλει τον Τόνι Μπλερ στη Γάζα, δεν είναι μια δίκαιη ειρήνη· ωστόσο μια κακή ειρήνη είναι καλύτερη από τον συνεχιζόμενο πόλεμο».

Ο πρόεδρος του κόμματος Yeniden Refah, Φατίχ Ερμπακάν, άσκησε δριμεία κριτική: «Είναι καθήκον όλων των Μουσουλμάνων –και πρωτίστως των ηγετών– να αντιταχθούν σε αυτό το σατανικό σχέδιο που παρουσίασαν ο υποστηρικτής γενοκτονιών Τραμπ και ο γενοκτόνος Νετανιάχου».

Ο πρώην πρωθυπουργός και επικεφαλής του Κόμματος του Μέλλοντος, Αχμέτ Νταβούτογλου, χαρακτήρισε «ντροπή για την ηγεσία του 1,5 δισεκατομμυρίου μουσουλμάνων» τη στήριξη σε ένα νεο-αποικιακό σχέδιο, όπως είπε, που δεν τερματίζει τη διετή σφαγή στη Γάζα.

Συμβατότητα και κίνδυνοι

Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, η Τουρκία σταθερά τονίζει τη σημασία της λύσης δύο κρατών και καλεί τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης. Σύμφωνα με τον Δρ. Οϊτούν Ορχάν (ORSAM), η Άγκυρα επιδιώκει πάνω απ’ όλα την εκεχειρία στη Γάζα, καθώς η συνέχιση της σύγκρουσης αποσταθεροποιεί συνολικά την περιοχή – από τη Συρία μέχρι την αντιπαράθεση Ιράν-Ισραήλ.

Η αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων, η δέσμευση ότι η Γάζα δεν θα προσαρτηθεί ή καταληφθεί, καθώς και η μη εκτόπιση Παλαιστινίων, θεωρούνται θετικά στοιχεία για την Τουρκία. Ορθώς εκτιμάται και η πρόβλεψη για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, την ανοικοδόμηση και την ανταλλαγή αιχμαλώτων.

Η μεγάλη αβεβαιότητα αφορά στην εφαρμογή του σχεδίου. Δεν υπάρχει σαφής οδικός χάρτης ούτε χρονοδιάγραμμα για την αποχώρηση του Ισραήλ. Αυτό, σύμφωνα με τον Ορχάν, είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος, καθώς το σχέδιο μπορεί να μείνει ανενεργό.  Επιπλέον, η πλήρης απομάκρυνση της Χαμάς από τη Γάζα δημιουργεί δυσκολίες για την Τουρκία, αφού η Άγκυρα θεωρεί ότι η Χαμάς αποτελεί πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα στην περιοχή, ειδικά μετά τις εξελίξεις της 7ης Οκτωβρίου.

Το σχέδιο Τραμπ προβλέπει τη δημιουργία μιας Διεθνούς Δύναμης Σταθερότητας (ISF) στη Γάζα, με τη συμμετοχή αραβικών και διεθνών εταίρων. Δεν έχει αποσαφηνιστεί όμως η σύνθεσή της, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει ανησυχίες στην Τουρκία.

Ωστόσο, αν η δύναμη αυτή αποδειχθεί αποτελεσματική, θα μπορούσε να ευθυγραμμιστεί με τα συμφέροντα της Άγκυρας. Ο Ορχάν υπογραμμίζει ότι αν η εκεχειρία επιτευχθεί, θα μειωθεί και ο κίνδυνος επέκτασης της σύγκρουσης σε Λίβανο, Συρία, Ιράν, Κατάρ ή Υεμένη, και ίσως ανοίξει δρόμος για επαναπροσέγγιση Τουρκίας–Ισραήλ μέσω διπλωματίας.

Παράλληλα, η συζήτηση επικεντρώνεται και στις αμερικανικές κυρώσεις CAATSA, που παραμένουν εμπόδιο για την τουρκική αμυντική βιομηχανία. Η στάση του εβραϊκού λόμπι στο Κογκρέσο εκτιμάται ότι θα είναι καθοριστική.