Τι κρύβει ο εμφύλιος στο Σουδάν – Ισραήλ, Τουρκία, Αίγυπτος και Wagner (upd)

Μαίνεται ο εμφύλιος στο Σουδάν, καθώς συνεχίζονται οι συγκρούσεις μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων και των παραστρατιωτικών “Μονάδων Ταχείας Υποστήριξης”, που μέχρι στιγμής έχουν προκαλέσει τoν θάνατο τουλάχιστον 56 ανθρώπων και τον τραυματισμό εκατοντάδων. Την ίδια στιγμή, εντείνεται η ανησυχία από την διεθνή κοινότητα, καθώς οι ΗΠΑ, η ΕΕ, ο Αραβικός Σύνδεσμος (όπου σήμερα συνεδριάζει εκτάκτως) η Ρωσία, η Αφρικανική Ένωση, καλούν σε διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό των συγκρούσεων, σε μία χώρα που αποτελεί την γέφυρα του αραβικού κόσμου με την Αφρική.

Όμως, η κατάσταση παραμένει συγκεχυμένη στην χώρα, όπου όλο το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου συνταράσσονταν από εκρήξεις, οδομαχίες, ακόμα και αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Χτες έγινε γνωστό πως δύο Έλληνες τραυματίστηκαν από ρουκέτα που έπληξε εκκλησία στο Χαρτούμ, την ώρα της Αναστάσιμης Λειτουργίας.

Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Νουβίας, υπάρχουν Έλληνες μεταξύ των εγκλωβισμένων στην Μητρόπολη, στο κέντρο της πρωτεύουσας. H κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς και το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας ανακοίνωσε ότι ενεργοποίησε την ομάδα διαχείρισης κρίσεων, για τον απεγκλωβισμό των περίπου 15 ανθρώπων που είναι στην εκκλησία, εκ των οποίων τέσσερις είναι ελληνικής υπηκοότητας ενώ οι άλλοι χριστιανοί Σουδανοί.

Να σημειωθεί πως ο μισός πληθυσμός του Σουδάν ιστορικά (πριν την πρόσφατη διαίρεση της χώρας, έπειτα από τον τελευταίο αιματηρό εμφύλιο) ήταν χριστιανικός (για αυτό μοιάζει παράδοξο που η χώρα μας δεν διατηρεί πρεσβεία, παρά μόνο προξενείο…).

Μέχρι στιγμής, δεν διαφαίνεται καμία προσπάθεια αποκλιμάκωσης. Τουναντίον οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας, υπό τον στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ Μπουρχάν, ζητούν την οριστική διάλυση των άλλοτε πραιτοριανών τους, των χιλιάδων μαχητών των Μονάδων Ταχείας Υποστήριξης, κατηγορώντας τον αρχηγό τους, στρατηγό Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκλο (γνωστού ως “Χεμέντι”) πως απεργάζονταν πραξικόπημα.

Από την άλλη, οι δυνάμεις του στρατηγού “Χεμέντι” (ο οποίος είναι αντιπρόεδρος της χώρας) απειλούν πως θα σκοτώσουν το «προδοτικό σκυλί» στρατηγό Μπουρχάν, κατηγορώντας τις σουδανικές ένοπλες δυνάμεις πως ήταν αυτές που ξεκίνησαν τις συγκρούσεις, για να επιβάλλουν δικό τους πραξικόπημα και να διαλύσουν τις Μονάδες Ταχείας Υποστήριξης, οι οποίες ζητούν πλέον από τους πολίτες να ενωθούν στο πλευρό τους.

Το Σουδάν του Μπασίρ

Πλέον, ο φόβος ενός νέου γενικευμένου εμφυλίου στην Αφρική, σαν αυτόν που είχε συνταράξει πρόσφατα την Αιθιοπία (όπου ο στρατός της χώρας, απέτυχε τελικώς να επιβληθεί έναντι των “μπαρουτοκαπνισμένων” ανταρτών της επαρχίας Τιγκράι) είναι υπαρκτός, με πιθανές συνέπειες ένα νέο κύμα μεταναστών και ένα νέο κύμα τζιχαντισμού, με δεδομένη την ιδιαίτερη νεότερη ιστορία του Σουδάν.

Οι στρατηγοί Μπουρχάν και Χεμέντι συμμάχησαν από κοινού στα δύο πραξικοπήματα που πραγματοποιήθηκαν στην χώρα, τα τελευταία χρόνια: Το πρώτο ήταν του 2019, που ανέτρεψε τον δικτάτορα-στρατηγό Ομάρ Μπασίρ, έναν εκ λίγων (τότε) συμμάχου του Ταγίπ Ερντογάν στον αραβικό κόσμο. Ο Μπασίρ υπήρξε ο πιο σημαντικός στρατιωτικός ηγέτης του Σουδάν, μετά τον Τζαφάρ Νιμέιρι. O Νιμέιρι, το άλλοτε “αγαπημένο παιδί” του εθνικιστή συνταγματάρχη Νάσερ, αποπειράθηκε να επιβάλει την Σαρία το 1983 ακόμα και στον χριστιανικό Νότο, γεγονός που προκάλεσε τον δεύτερο πολυετή εμφύλιο του Σουδάν.

Ο Μπασίρ, που κυβερνούσε με σιδηρά πυγμή από το 1989, είχε έρθει στην εξουσία συμμαχώντας με την σουδανική Μουσουλμανική Αδελφότητα, ο χαρισματικός επικεφαλής της οποίας, Χασάν Τουράμπι (η πιο επιφανής προσωπικότητα στην ιστορία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, μετά τον Σαγίντ Κομπτ) φιλοδοξούσε να μετατρέψει το Σουδάν σε λίκνο της παγκόσμιας ισλαμικής επανάστασης! Φοβούμενος τις αντιδράσεις των αραβικών κρατών, ο Τουράμπι τέθηκε τελικώς στο περιθώριο από τον Μπασίρ.

Βέβαια ο Μπασίρ βρήκε έναν νέο χαρισματικό “οδηγό” της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο πρόσωπο του Ερντογάν, την περίοδο που ο τελευταίος έβλεπε στο πολιτικό Ισλάμ μία ευκαιρία για μία ισλαμική μεταπολίτευση στην Μέση Ανατολή! Ο Μπασίρ είχε συμφωνήσει να παραχωρήσει στην Τουρκία το λιμάνι Σουάκιν, το παλιό λιμάνι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ερυθρά Θάλασσα. Συμφωνία που είχε ενοχλήσει τον συνονόματο του στρατηγού Μπουρχάν, τον Αιγύπτιο πρόεδρο Σίσι που είχε χαιρετίσει την ανατροπή του Μπασίρ το 2019 (αν οι “σκιές” λόγω Ερντογάν δεν είχαν εμποδίσει τον Σίσι να οργανώσει μια θεαματική υποδοχή στον Μπασίρ, όπως είχε δει σε παλαιότερο ταξίδι μου στην Αίγυπτο, για το World Youth Forum).

Οι σύμμαχοι που έγιναν εχθροί

Μπουρχάν και Χαμέτι συμμάχησαν και στο δεύτερο πραξικόπημα που ακολούθησε, αυτό του 2021, που ανέτρεψε την μεταβατική πολιτική κυβέρνηση που ακολούθησε την ανατροπή του Μπασίρ. Έκτοτε Μπουρχάν και Χαμέτι έχουν δεσμευτεί πως θα παραδώσουν την εξουσία σε μία πολιτική κυβέρνηση, με τον Χαμέτι να κατηγορεί εσχάτως τον Μπουρχάν πως σχεδιάζει να γίνει “δικτάτορας”, ακολουθώντας το παράδειγμα του Σίσι στην Αίγυπτο.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο στρατηγός Μπουρχάν υποχρεώθηκε να επαναφέρει στην πρωθυπουργία τον Αμπντάλα Χάμντοκ, τον πολιτικό που ανέτρεψε το 2021. Ο Χάμντοκ παραιτήθηκε εκ νέου στις αρχές του 2022, εν μέσω των λαϊκών κινητοποιήσεων που μαίνονται στην χώρα, με κύριο αίτημα να επιστρέψει “ο στρατός στους στρατώνες του”. Κινητοποιήσεις, που ξεκίνησαν από το 2018 και έφεραν το τέλος της εξουσίας του Ομάρ Μπασίρ, “παιδιά” του οποίου είναι οι Μονάδες Ταχείας Υποστήριξης που είχαν πρωτοστατήσει στον “βρώμικο πόλεμο” του Νταρφούρ, τον τρίτο μεγάλο εμφύλιο του Σουδάν (για τον οποίο ο Μπασίρ κατηγορείται ως εγκληματίας πολέμου από το Δικαστήριο της Χάγης).

Πριν την ανατροπή της, η κυβέρνηση Χάμντοκ είχε δεσμευτεί να παραδώσει τον Μπασίρ στην Χάγη (κάτι που στην πραγματικότητα δεν αποτελεί προτεραιότητα των Μπουρχάν και Χεμέντι, οι δυνάμεις των οποίων εμπλέκονται σε εγκλήματα πολέμου στο Νταρφούρ) να τερματίσει την ισλαμική νομοθεσία που ίσχυε από το 1989 (απόφαση που προκάλεσε δυσαρέσκεια στις τάξεις του στρατού και των παραστρατιωτικών) και να εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ, ακολουθώντας το παράδειγμα των “Συμφωνιών του Αβραάμ”. Η τελευταία συμφωνία δεν κινδυνεύει υπό τον Μπουρχάν, που χαρακτηρίζεται ως “ο άνθρωπος του Ισραήλ στο Σουδάν”.

Βέβαια ο Μπουρχάν δεν έδειχνε ιδιαίτερη σπουδή για την ρωσική ναυτική βάση που επιθυμεί ο στρατηγός Χεμέντι στην Ερυθρά Θάλασσα, οι δυνάμεις του οποίου πολεμούν με την μισθοφορική οργάνωση Wagner στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και είχαν πρωτοστατήσει στην πολεμική εμπλοκή στην Υεμένη, εμπλοκή που έφερε το Σουδάν υπό την επιρροή των παραδοσιακών μουσουλμανικών συμμάχων του, της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας. Την ίδια στιγμή, δημοσιεύματα μιλούν για παρασκηνιακές επαφές του Χεμέντι με τους Αμερικανούς! Είναι νωρίς για τις γεωπολιτικές προεκτάσεις της σύγκρουσης, που μοιάζει να έχει τις ρίζες της στην ακόρεστη δίψα των στρατιωτικών ηγετών της χώρας για την εξουσία.