Τί μπορούμε να περιμένουμε αν κερδίσει ο Πούτιν

O πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται πως μπαίνει σε νέα φάση, μετά την πλήρη κατάληψη της Μαριούπολης από τις ρωσικές δυνάμεις και την παράδοση του Azovstal. Οι νέες μάχες επικεντρώνονται στα σημεία ελέγχου της περιφέρειας Ντονμπάς και της παραλιακής ζώνης Κριμαίας-Οδησσού.

Η κατάσταση απέχει πολύ από το να θεωρηθεί νίκη της μίας ή της άλλης πλευράς -και οι δύο μετρούν μεγάλες απώλειες, συνεπώς η συνέχεια όποια και αν είναι δεν οδηγεί σε θρίαμβο. Ανοίγει όμως ξανά τη συζήτηση που είχε αρχίσει με την έναρξη του πολέμου, ποια πλευρά μπορεί να βγει κερδισμένη από αυτή την κατάσταση: η Δύση ή η Ρωσία;

Ευθύς εξαρχής να ξεκαθαρίσω ότι ακούω και διαβάζω προσεκτικά φίλους και συναδέλφους, γνωστούς και άλλους, που εκφράζουν την επιθυμία «να νικήσει ο Πούτιν». Επιθυμίες είναι αυτές και άβυσσος η ψυχή. Και εγώ έχω υποστηρίξει τη Ρωσία ποδοσφαιρικά, παραδόξως μάλιστα κόντρα στο αγαπημένο μου Βέλγιο (με Βαλλόνους στην άμυνα Φλαμανδούς στο κέντρο και στην κορυφή τον Λουκάκου, που το πήρε με τρία γκολάκια). Έτσι, συναισθάνομαι πως είναι να υποστηρίζει κανείς μία ομάδα που δεν έχει να προσφέρει τίποτε μα τίποτε, που λέει και ο Γκαλεάνο (όπως η ποδοσφαιρική Ρωσία) -ούτε θέαμα (ευχαρίστηση), ούτε κάτι νέο στον κόσμο (προσδοκία).

Αυτή η χαλαρή προσέγγιση, συναισθηματική ή και σαρκαστική ενίοτε, δεν έχει καμία σχέση με την προσέγγιση που εκφράζεται επιτακτικά «πρέπει να νικήσει ο Πούτιν». Κάποτε, αυτή ήταν μία πολιτική λογική που αποτυπώνονταν ευκρινώς στη Χρυσή Αυγή, τον Καμμένο, μπορεί και από δύο-τρεις άλλους ξεχασμένους σε άλλα κόμματα. Με τον Καμμένο και με τη Χρυσή Αυγή οι πολιτικοί λογαριασμοί έχουν κλείσει πολύ πριν προκύψει το σημερινό δίλημμα Πούτιν.

Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ανάλογοι λογαριασμοί, όπως του AfD στη Γερμανία, ακραίων ομάδων στην Ιταλία και τη Γαλλία (δομικών στοιχείων του κόμματος της Λεπέν) μπαίνουν σε εκκαθάριση, είτε εκ των έσω, είτε υπό την πίεση των κυρώσεων. Υπάρχουν ακόμα ισχυρές φωνές υπέρ του Πούτιν στην Ουγγαρία του Ορμπάν και την Τουρκία του Ερντογάν.

Ο κόσμος ανάποδα με τον πόλεμο

Ας κάνουμε κάποιες υποθέσεις ως προς το όφελος της Ελλάδας εάν νικήσει ο Πούτιν και τις ζημίες εάν χάσει. Να συμπεριλάβουμε και την Κύπρο που έχει έναν επιπλέον λόγο να κάνει υπολογισμούς, καθώς η Ρωσία είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και ως εκ τούτου είμαστε στην ανάγκη της για το Κυπριακό.

• Αν νικήσει ο Πούτιν και απελευθερωθεί το Ντονμπάς, η παραλιακή γραμμή Μαριούπολης-Οδησσού και ότι άλλο νομίζει το Κρεμλίνο ότι διορθώνει το λάθος του Λένιν, τερματίζεται ο πόλεμος;
• Η αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας θα κάνει τη χώρα υπόδειγμα δημοκρατίας ή μία νέα Τσετσενία με κυβέρνηση α λα Καντίροφ;
• Θα ησυχάσει η Ευρώπη από τον φόβο της Ρωσίας, που όπως λέει θα μεταφέρει βάσεις στα σύνορα με Πολωνία, Φινλανδία και όπου αλλού κρίνει ότι απειλείται από το ΝΑΤΟ, ή ο φόβος θα ενταθεί μετά την πτώση της Ουκρανίας;

Για την οικονομία του χώρου ας πούμε ότι όλα θα γίνουν όπως πρέπει μεταξύ Μόσχας-Κιέβου, η συνθηκολόγηση είναι θέμα ημερών και μέσω δημοψηφισμάτων, συνταγματικής αλλαγής ή κατασταστικής ανασύστασης της Ουκρανίας, θα γίνουν λαϊκές δημοκρατίες τύπου Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ και όπου αλλού οι ρωσικές δυνάμεις έχουν τον έλεγχο. Μετά;

Πού και με τί τρόπο μπορεί αυτή η κατάσταση να διευθετηθεί, στον ΟΗΕ; Υπάρχει κάποιος άλλος θεσμός με τέτοια αρμοδιότητα; Θα δημιουργήσει η Ρωσία δικό της ΟΗΕ και θα έχει ο κόσμος δύο; Και μέχρις ότου γίνουν αυτά και δούμε μία νέα ισορροπία του τρόμου πως θα είναι τα πράγματα και για πόσο σε αυτή την ανισορροπία του τρόμου;

Το δόγμα Πούτιν στα καθ’ ημάς

Τί όφελος θα έχει η Ελλάδα από μία τέτοια τροπή; Θα μπορεί να νοιώθει ασφαλέστερη έναντι της τουρκικής απειλής; Η Κύπρος θα προσδοκά ότι τα ψηφίσματα του ΟΗΕ θα συνεχιστούν για το Κυπριακό ενώ την ίδια ώρα η Ρωσία θα έχει δικά της κατεχόμενα στην Ουκρανία;

Και η Τουρκία τι θα κάνει; Θα συνετιστεί και θα καταδικάσει τη Ρωσία, θα αποχωρήσει από τα κατεχόμενα της Κύπρου, θα κάψει το μνημόνιο με τη Λιβύη και θα πάει σε συνυποσχετικό για τις θαλάσσιες ζώνες με την Ελλάδα στη Χάγη;

Υπάρχει από την άλλη το παράδοξο που αποτυπώνεται σε δημοσκοπήσεις, με ένα μεγάλο ποσοστό πολιτών στην Ελλάδα και την Κύπρο (50%) να τάσσονται με τον Πούτιν, κρίνοντας ότι έχει δίκιο στον πόλεμο που κάνει στην Ουκρανία. Από που κι ως πού; Το κοινό θρησκευτικό δόγμα δεν φθάνει ως ερμηνεία για αυτή τη στάση. Γιατί, λοιπόν, θα «πρέπει να νικήσει», του οφείλουμε κάτι ως χώρα ή θα έχουμε μελλοντικά οφέλη;

Είναι βεβαίως υποκριτική η στάση της Δύσης, όταν επικαλείται αρχές και αξίες για την εισβολή στην Ουκρανία και αντιπαρατίθεται με την Ρωσία, ενώ στην περίπτωση της Κύπρου αρκείται σε ψηφίσματα. Όμως, πέραν των βασικών αρχών που ορίζει το Διεθνές Δίκαιο, η εφαρμογή του δεν ήταν ποτέ καθολικά εξασφαλισμένη στη διεθνή σκηνή. Και τα μεγέθη είναι διαφορετικά, πέραν όλων των άλλων συμφερόντων και οι συνθήκες σε σχέση με το 1974. Η Ελλάδα δεν έχει δικτατορία να διατάσσει επεμβάσεις, η δε Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ.

Τι θα πούμε εάν το Ουκρανικό γίνει ένα νέο Κυπριακό και η ΕΕ κληθεί να αναλάβει την μερική επούλωση του τραύματος της εισβολής και κατοχής με την ένταξη της Ουκρανίας στις τάξεις της; Ναι ή όχι; Και η Κύπρος; Επιπλέον, είναι δυνατόν να επιστρέψουν στην προηγούμενη κατάσταση οι σχέσεις Αθήνας-Μόσχας και Λευκωσίας-Μόσχας; Και τι θα περιμένουμε για το Κυπριακό; Στήριξη στα ψηφίσματα κατά της Τουρκίας ενώ η Ρωσία είναι κατοχική δύναμη στην Ουκρανία;

Το Ντονμπάς της Ουκρανίας και άλλα Ντονμπάς

Να ανοίξουμε και τη χειρότερη υπόθεση. Μειονότητες έχουν όλες ή σχεδόν όλες οι γειτονικές μας χώρες και η χώρα μας επίσης. Και είναι ένα από τα θέματα που συχνά-πυκνά εγείρει η Τουρκία επισήμως, σε όλη τη Βαλκανική. Ή μήπως διαφέρουν οι περιπτώσεις της Βαλκανικής από αυτή της Ουκρανίας επειδή εκεί είναι ναζί; Από Ντονμπάς άλλο τίποτε η γειτονιά μας, όσο για ναζί, είναι τουλάχιστον περίεργο να κατηγορεί η Μόσχα τους αζοφιστές, ενώ  η ίδια μέχρι πρότινος χρηματοδοτούσε τέτοιες ομάδες στην Ευρώπη.

Μα, θα πει κανείς, στο Ντονμπάς, μετά τις συμφωνίες Μινσκ Ι και ΙΙ η Δύση και ειδικά η ΕΕ μέσω του ΟΑΣΕ που ήταν εκεί, συγκάλυπτε επί μία δεκαετία τα εγκλήματα των αζοφιστών εις βάρος του ρωσόφωνου πληθυσμού. Η Μόσχα τονίζει πως έχουν σκοτώσει 8.000 άμαχους και ο ΟΑΣΕ δεν έκανε τίποτε. Στις εκθέσεις του ΟΑΣΕ (Status Reports of the Special Monitoring Mission to Ukraine | OSCE), προκύπτουν αναλυτικά τα συμβάντα συγκρούσεων όπως επίσης η κατάσταση στη “γραμμή επαφής” και τι γινόταν με ημερολογιακή ακρίβεια. Η μεγάλη έκρηξη βίας σημειώνεται στις 18 Φεβρουαρίου 2022, μία εβδομάδα πριν από τη ρωσική εισβολή με περισσότερες από 1.000 βομβιστικές επιθέσεις. Αυτές οι εκθέσεις έχουν δημοσιευτεί στην ώρα τους. Τα στοιχεία της Μόσχας όχι ακόμα, ούτε έχουν επιδοθεί στον ΟΑΣΕ.

Και μόνος ένας άνθρωπος να έχασε τη ζωή του από επιθέσεις ουκρανικών μονάδων (τακτικών ή αζοφικών) είναι ζήτημα προς εξέταση και απόδοση ευθυνών, ποινικών και πολιτικών. Αλλά, αν το θέμα είναι το Ντονμπάς, οι ρωσικές δυνάμεις θα έκαναν ειδική επιχείρηση στη γραμμή επαφής

Οι αμυνόμενοι με τους αμυνόμενους

Περαιτέρω, τί θα γίνει με τον ρωσόφωνο πληθυσμό στην Οδησσό (επίσημη γλώσσα της πόλης είναι τα ρωσικά); Με μανιέρα το σκεπτικό Πούτιν, όλοι όσοι έχουν Ρώσους γείτονες δεν θα πρέπει να κοιμούνται ήσυχοι. Και στην Υπερδνειστερία απειλούνται και ποιος ξέρει τι γίνεται στη Φινλανδία και τη Σουηδία όπου υπάρχουν επίσης ρωσικές μειονότητες, όπως και στις χώρες της Βαλτικής, που έχουν και εδαφικές εκκρεμότητες.

Να νικήσει ο Πούτιν μόνο και μόνο για την πρόκληση, δεν λέει. Τι μπορεί να προσδοκά κανείς ότι θα μας δώσει η Μόσχα, έκπτωση στο φυσικό αέριο που χρόνια δεν μας έδινε; Ή εγγυήσεις ασφαλείας έναντι της τουρκικής επιθετικότητας;

Και από θέση αρχής, (πέραν των συμφερόντων και των εξαρτήσεων ή της ιστορίας και των… πλευρών της) η Ελλάδα οφείλει να αντιτάσσεται σε κάθε επιτιθέμενο και να συμπαρατάσσεται με τον αμυνόμενο. Εκτός εάν θεωρεί κανείς ότι η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει το αμυντικό δόγμα και να αποκτήσει επιθετικό. Κάποτε υπήρχαν πολιτικοί κήρυκες τέτοιων φαντασιώσεων, πλην όμως η δημοκρατία μπορεί να δέχεται τα πάντα, αλλά είναι ώριμη και αποσοβεί τέτοιους κινδύνους.