Τι να περιμένουμε από τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν

Οκτώ μήνες μετά κι ενώ ο πόλεμος μαίνεται, ο ίδιος φαίνεται πως έχει μπροστά του την τελευταία ευκαιρία να δικαιώσει τις προσδοκίες. Κι αυτή δεν είναι άλλη από την επικείμενη συνάντησή του με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν. Η είδηση της συνάντησης –ο χρόνος και ο τόπος δεν είναι ακόμη γνωστοί- ήρθε ως αποτέλεσμα της συνάντησης του Αμερικανού απεσταλμένου Στίβεν Γουΐτκοφ με τον ηγέτη της Ρωσίας στο Κρεμλίνο.

H επικείμενη συνάντηση, θα είναι το πρώτο τετ α τετ των αρχηγών των δύο κρατών από τον Ιούνιο του 2021, όταν ο Τζο Μπάιντεν είχε συναντηθεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Γενεύη. Παράλληλα, όπως έγινε γνωστό από τους New York Times, σχεδιάζεται στη συνέχεια μια τριμερής συνάντηση των προέδρων των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Ουκρανίας, προοπτική που βρίσκει θετικό και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Η ρωσική πλευρά δηλώνει σταθερά ότι είναι έτοιμη να διαπραγματεθεί μία συνθήκη ειρήνης, αλλά δεν είναι διατεθειμένη να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός, ειδικά εάν η Δύση δεν δεσμευθεί ότι θα σταματήσει την παροχή όπλων στο Κίεβο. Όπως έδειξαν και οι συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη, οι θέσεις των δύο πλευρών είναι –προς το παρόν τουλάχιστον– ασύμβατες. Γι’ αυτό και δεν προέκυψε ουσιαστική πρόοδος. Συμφωνήθηκε μόνο η ανταλλαγή αιχμαλώτων και η παράδοση σωρών.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν η συνάντηση Τραμπ-Πούτιν θα αλλάξει το βαρύ κλίμα και θα σπάσει το μέχρι τώρα αδιέξοδο. Παρά τις απειλές του Αμερικανού προέδρου για επιβολή δευτερογενών κυρώσεων στις χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, η Κίνα και η Ινδία δήλωσαν επισήμως ότι αρνούνται να υποκύψουν. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν πρόκειται να σταματήσουν τις αγορές και άρα δεν πρόκειται η Ρωσία να υποστεί σημαντική μείωση εσόδων. Με άλλα λόγια, η Ουάσινγκτον δεν διαθέτει αποτελεσματικό μοχλό πίεσης για να πειθαναγκάσει τη Μόσχα.

Το σκεπτικό Τραμπ και Πούτιν

Για τον Ντόναλντ Τραμπ η προοπτική της ειρήνευσης στην Ουκρανία αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να «κλείσει» ένα μέτωπο από τα πολλά που τον βασανίζουν εντός και εκτός ΗΠΑ. Είναι ενδεικτικό πως λίγους μήνες μετά την αρχή της δεύτερης προεδρίας του ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει καταφέρει να εκπληρώσει κανέναν από τους σημαντικότερους διακηρυγμένους στόχους του.

Στη Μέση Ανατολή, η κατάσταση ανθρωπιστικής κατάρρευσης στην οποία έχει περιέλθει ο πληθυσμός της Γάζας εξαιτίας των αιματηρών στρατιωτικών επιχειρήσεων του ισραηλινού στρατού τον εκθέτει ανεπανόρθωτα, εμφανίζοντάς τον έρμαιο του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα δεν δείχνει ακριβώς νικηφόρος, αφού Ουάσιγκτον και Πεκίνο βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις, μετά από μια αόριστη συμφωνία-πλαίσιο η οποία προέκυψε στο περιθώριο των ανταποδοτικών δασμών που επέβαλε η κινεζική πλευρά.

Σε αυτό το πλαίσιο, η οποιαδήποτε πρόοδος στην Ουκρανία θα εγγραφεί ως μια κάποιου είδους επιτυχία, δίνοντας στον Τραμπ πολύτιμη πολιτική ανάσα, εν μέσω και της συνεχιζόμενης πίεσης που δέχεται στο εσωτερικό των ΗΠΑ για τη διαχείριση της πολύκροτης υπόθεσης Επστάϊν. Πίεση που αναμένεται να ενταθεί εφόσον τεθούν σε εφαρμογή οι δευτερογενείς κυρώσεις με στόχο τη Μόσχα και τους συμμάχους της, εξέλιξη που στην όχι και πολύ πιθανή περίπτωση που επιτύχει, θα προκαλέσει σημαντική αύξηση των τιμών ενέργειας και για τους Αμερικανούς καταναλωτές.

Για τον Βλαντίμιρ Πούτιν τα πράγματα δείχνουν λιγότερο σύνθετα. Η πολεμική συγκυρία φαντάζει ιδανική. Την ίδια στιγμή που τα ρωσικά στρατεύματα εντείνουν τις προσπάθειές τους για την κατάληψη των στρατηγικής σημασίας πόλεων Κοσταντίνοφκα, Ποκρόφσκ και Κουπιάνσκ, ο ουκρανικός στρατός υποφέρει από κρίση λιποταξίας. Όπως επισημαίνει μάλιστα η ομάδα αναλυτών Black Bird Group «όσο βαδίζουμε προς το τέλος του καλοκαιριού τα πράγματα θα επιδεινώνονται για τους Ουκρανούς».

Σε αυτό το πλαίσιο εύλογα αναρωτιέται κανείς ποιος λόγος οδηγεί τον Ρώσο πρόεδρο σε συνάντηση με τον Αμερικανό ομόλογό του. Αναλυτές με γνώση του κλίματος στο Κρεμλίνο δίνουν μια άλλη διάσταση, εστιάζοντας στην προτεραιότητα που δίνει ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην εξομάλυνση των αμερικανορωσικών σχέσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα κάνει σοβαρά βήματα πίσω από τις πάγιες θέσεις στο Ουκρανικό.

«Το πιο σημαντικό πράγμα για τον Πούτιν είναι η εγγύηση ότι η Ουκρανία δεν είναι στο ΝΑΤΟ» σημειώνει μιλώντας στους New York Times η Τατιάνα Στανόβαγια, ερευνήτρια στο Κέντρο Carnegie Russia Eurasia. «Σε κάθε περίπτωση [σ.σ. ο Πούτιν] θέλει η Ουκρανία να επιστρέψει στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας. Θα το επιτύχει αυτό μέσω εγγυήσεων της Δύσης για τη μη ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ ή με τον πολιτικό έλεγχο της Ουκρανίας» προσθέτει η ίδια, τονίζοντας πως το Κρεμλίνο θεωρεί δευτερεύον το ζήτημα της εδαφικής επικράτειας.

Σε δύσκολη θέση Ζελένσκι και Ευρωπαίοι

Από την πλευρά του ο Ζελένσκι έσπευσε να δηλώσει ότι είναι θετικός σε μια πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση με τον Πούτιν. «Εμείς στην Ουκρανία έχουμε επανειλημμένα δηλώσει ότι η εξεύρεση πραγματικών λύσεων μπορεί να είναι πραγματικά αποτελεσματική σε επίπεδο ηγετών. Είναι απαραίτητο να καθοριστεί ο χρόνος για μια τέτοια συνάντηση και το εύρος των θεμάτων που θα συζητηθούν», έγραψε ο Ζελένσκι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δήλωσε μάλιστα, από την πλευρά του, ότι σχεδιάζει επαφές με τις ηγεσίες σε Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία, ώστε να συζητήσουν τα επόμενα βήματα στον δρόμο προς μια πιθανή ειρήνευση.

Πρόκειται για μια εύλογη πρωτοβουλία του ουκρανού ηγέτη να δημιουργήσει κάποιου είδους διπλωματικό αντίβαρο στις πρωτοβουλίες της Ουάσιγκτον. Η πραγματικότητα όμως είναι αμείλικτη και ανεπίστρεπτα αρνητική για τον ίδιο. Με τα νέα στα μέτωπα να είναι αρνητικά και τον ίδιο να βάλλεται εξαιτίας των απανωτών κρουσμάτων διαφθοράς που εκτοξεύθηκαν στα χρόνια του πολέμου, είναι προφανές ότι θα προσπαθήσει να “πουλήσει” την ήττα με έναν τρόπο που θα του επιτρέψει να συνεχίσει να υπάρχει πολιτικά και βιολογικά.

Τα ίδια ισχύουν και για τους Ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ, οι οποίοι αδυνατώντας να παρακολουθήσουν ακόμη μια φορά την Ουάσιγκτον και την τακτική του προέδρου Τραμπ περιορίζονται στο να εφιστούν την προσοχή για τον “κίνδυνο” της Ρωσίας, έχοντας προηγουμένως συμφωνήσει να πληρώσουν τον λογαριασμό του πολέμου, αγοράζοντας αμερικανικά όπλα. Η ταχύτητα του Γερμανού πρωθυπουργού Φρίντριχ Μερτς να εξαίρει τη διαμεσολάβηση Τραμπ μάλλον κρίνεται εγκρατής αν σκεφτούμε πως η επικεφαλής της Κομισιόν και ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ έπεσαν πολύ πιο χαμηλά στην έκφραση υποτέλειας προς τον ένοικο του Λευκού Οίκου, παρότι οι Ευρωπαίοι έχουν αποκλειστεί από την αμερικανική ειρηνευτική πρωτοβουλία.