Τί παζαρεύει ο Ερντογάν με τον Λευκό Οίκο

Την στιγμή που ο Ερντογάν κλιμακώνει την ρητορική του κατά του Ισραήλ και υπέρ της Χαμάς, έρχεται στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης (την Πέμπτη, 16/11/23 ) το νομοσχέδιο για την έγκριση του πρωτοκόλλου ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, με την υπογραφή του Τούρκου προέδρου. Δίπλα στην “αντι-ισραηλινή” και “αντιαμερικανική” ρητορική του Ερντογάν για την ένταση στη Μέση Ανατολή, ο Τούρκος πρόεδρος ξετυλίγει ένα “ανατολίτικο παζάρι” που έχει ως κεντρικό στόχο μια “γενναία επαναπροσέγγιση” με τις ΗΠΑ, εν μέσω της τραγωδίας στη Γάζα και τις “προσεκτικές παρατηρήσεις” που δέχεται ο Νετανιάχου από μεγάλες δυτικές χώρες, αλλά και την Ουάσιγκτον, για τις μεθόδους και τις ακρότητες κατά του άμαχου πληθυσμού.

Ένας κορυφαίος Τούρκος διπλωμάτης, ο “άνθρωπος κλειδί” στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών για δεκαετίες, ο Ναμίκ Ταν, φωτίζει τον απώτερο στόχο του Ερντογάν, μέσα στο μεγάλο και πολύπλοκο “ανατολίτικο παζάρι” που έχει στήσει. Ο κ. Ταν δημόσια πλέον ισχυρίζεται πως ουσιαστικά ο Ερντογάν επιθυμεί διακαώς και “παζαρεύει” μια πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο από τον ίδιο τον Τζο Μπάιντεν.

Ο κ. Ταν που είναι πρώην εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, κορυφαίος διπλωμάτης που έχει συμμετάσχει σε μεγάλες διαπραγματεύσεις (πχ Νέα Υόρκη για το σχέδιο Ανάν, στο Μπούργκεστοκ για το Κυπριακό κ.α.) υπήρξε και πρέσβης της Τουρκίας στη Ουάσιγκτον και πλέον έχει περάσει στη τουρκική αντιπολίτευση, επισημαίνει πως ο Ερντογάν θέτει τρεις παραμέτρους ως “αντιπαροχή” για την έγκριση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ:

• Την προμήθεια F-16 στην Τουρκία, που ήταν κοντά στο να την πετύχει πριν το ξέσπασμα της κρίσης στη Μέση Ανατολή.
• Την επιστροφή των χρημάτων που κατέβαλε για τα F-35 (περίπου 1,5 δισ. δολάρια).
• Και μια επίσημη πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο για συνάντηση με τον Τζο Μπάϊντεν.

Σε ότι αφορά ειδικά την επίσημη πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο, Τούρκοι εξόριστοι δημοσιογράφοι και έγκυροι αναλυτές εκτιμούν πως την πόρτα για τον Λευκό Οίκο, που ήταν “μισάνοιχτη”, την έχει κλείσει ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος με την στάση και την ρητορική του, τις δηλώσεις του για την Χαμάς και τις αντιαμερικανικές κορώνες του. Σε ότι αφορά το θέμα της προμήθειας των F-16, οι ίδιοι εκτιμούν ότι το κλίμα στο Κογκρέσο είναι από κακό έως εχθρικό για τον Ερντογάν και οι πιθανότητες να προχωρήσει η προμήθεια των αεροσκαφών αυτών προς την Τουρκία είναι μηδαμινές.

Τί επιδιώκει ο Ερντογάν

Ο Ερντογάν επιθυμεί διακαώς να “ισορροπήσει” τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ, καθώς τις θεωρεί σημαντικό παράγοντα για τον ρόλο και τις επιδιώξεις του στην ευρύτερη περιοχή. Για την ώρα όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να τις αποκαταστήσει, καθώς δίπλα στο θέμα των ρωσικών S-400, έχει προστεθεί και η στάση του έναντι της Χαμάς.

Ενδεικτικό του πόσο πολύ επιθυμεί την πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο και κυρίως αυτή να του απευθυνθεί επίσημα από τις ΗΠΑ είναι και τα όσα είπε στο αεροπλάνο κατά την επιστροφή του από το Ριάντ στους δημοσιογράφους που τον συνόδευαν σε αυτό το ταξίδι. Ουσιαστικά ο  Ερντογάν έκανε κάτι το οποίο δεν συνηθίζεται στη διεθνή διπλωματία, δηλαδή ο ίδιος να “αυτοπροσκληθεί” στο Λευκό Οίκο! Είπε μέσα στο αεροπλάνο στους δημοσιογράφους που τον συνόδευαν: «Ο Μπλίνκεν (σ.σ. ο Αμερικανός υπουργός  Εξωτερικών), ήταν εδώ (σ.σ. στην Άγκυρα). Τώρα ο Μπάιντεν να με καλέσει στον Λευκό Οίκο. Δεν είναι κομψό να τον παρακαλέσω εγώ». Δηλαδή ζήτησε μέσω τον δημοσιογράφων και αφού ο Μπλίνκεν είχε μόλις επισκεφθεί την Άγκυρα, όπου δεν συνάντησε τον ίδιο αλλά τον ομόλογο του Φιντάν, ότι ο Αμερικανός πρόεδρος πρέπει άμεσα να του απευθύνει πρόσκληση για συνάντηση στον Λευκό Οίκο.

Πάντως αξίζει να σημειωθεί πως παρά τους μύδρους που εξαπολύει ο Ερντογάν κατά του Ισραήλ και του Νετανιάχου και την πολιτική στήριξη του στη Χαμάς, η Τουρκία και εν μέσω των σφοδρών βομβαρδισμών στη Γάζα και της ανθρωπιστικής κρίσης, εξακολουθεί να είναι από τους μεγαλύτερους προμηθευτές του Ισραήλ σε φυσικό αέριο, χάλυβα, οπωροκηπευτικά κ.α.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τότε που ξέσπασε η κρίση στη Μέση Ανατολή, 254 πλοία συμφερόντων του γιου του Τούρκου προέδρου, Μπουράκ Ερντογάν, έχουν μεταφέρει το 40% των καυσίμων που έχει ανάγκη το Ισραήλ και προέρχεται από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω του αγωγού Μπακού-Τσεϊχάν, που φορτώνεται σε τουρκικά λιμάνια και “περνάνε” στο Ισραήλ. Επίσης το 65% του χάλυβα που φτάνει στο Ισραήλ και χρησιμοποιείται κυρίως για κατασκευή σφαιρών και πολεμικού υλικού προέρχεται από την Τουρκία, ενώ η Τουρκία εξάγει ποσότητες κηπευτικών (κυρίως τομάτες) στο Ισραήλ, όπου στη συνέχεια συσκευάζονται σε κασόνια με ισραηλινά γράμματα και διακριτικά.