Τι πραγματικά συμβαίνει στον εμφύλιο της Λιβύης – Ποια κράτη στηρίζουν ποιους

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κάλεσε την περασμένη Δευτέρα όλες τις χώρες να συμμορφωθούν με το εμπάργκο όπλων στην Λιβύη. Συγκεκριμένα ανέφερε πως Ιορδανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Τουρκία έχουν επανειλημμένα παραβιάσει τις αποφάσεις του διεθνούς οργανισμού. Φυσικά η συγκεκριμένη προτροπή θα αγνοηθεί, όπως εξάλλου και τα υπόλοιπα ψηφίσματα του ΟΗΕ για την Λιβύη.

Μία αιματηρή “βεντέτα” μαίνεται στην πολύπαθη χώρα, που έχει βυθιστεί στο χάος και στην βία μετά την ανατροπή του Μοαμάρ Καντάφι. Μία βεντέτα μεταξύ των δυνάμεων που υποστηρίζουν την ισλαμική κυβέρνηση Εθνικής ενότητας (ΚΕΑ) του Φαγιέντ αλ Σαράζ και την οργάνωση Λιβυκός Εθνικός Στρατός (ΛΕΣ) του, αυτοαποκαλούμενου, στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ. Αν και αποτελεί την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της χώρας, η κυβέρνηση Σαράζ ελέγχει μερικώς την λιβυκή πρωτεύουσα και ορισμένες περιοχές. Στην ουσία μοιάζει περισσότερο με μία κυβέρνηση “φάντασμα”, η οποία δεν ελέγχει ούτε το ίδιο της το κοινοβούλιο!

Με επιστολή που έστειλε στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ο πρόεδρος της λιβυκής βουλής ζητεί από την διεθνή κοινότητα να άρει την αναγνώριση της στην κυβέρνηση Σαράζ, η οποία βρίσκεται υπό πολιορκία. Από τον περασμένο Απρίλιο πασχίζει να αντισταθεί στην προέλαση των δυνάμεων του Χαλίφα Χάφταρ, του ισχυρού άνδρα της Βεγγάζης. Ο Λίβυος στρατηγός δεν έχει κρύψει τις φιλοδοξίες του να κυριαρχήσει στο σύνολο της χώρας. Υπό τον ΛΕΣ έχουν στοιχηθεί τόσο το λιβυκό κοινοβούλιο, όσο και οι εναπομείνασες ένοπλες δυνάμεις της χώρας.

Η ΚΕΑ βασίζει την στήριξη της στην Μουσουλμανική Αδελφότητα και σε ισλαμικές παραστρατιωτικές ομάδες, κάποιες εκ των οποίων είναι τζιχαντιστικές. “Σκοτεινή” παραμένει η δράση στρατιωτικών, ή και μισθοφορικών δυνάμεων, τρίτων χωρών που υποστηρίζουν τις εμπόλεμες παρατάξεις. Ο ΟΗΕ απέδωσε σε «ξένο αεροσκάφος» την αιματηρή επίθεση του Νοεμβρίου σε κέντρο κράτησης μεταναστών, χωρίς να δώσει περαιτέρω διευκρινήσεις για την ταυτότητα του.

Χάφταρ θέλουν Τραμπ και Ρώσοι

Ενδιαφέρον έχει η στάση των μεγάλων δυνάμεων, ειδικά των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Τραμπ φαίνεται να προκρίνει πλέον την στήριξη του Χαλίφα Χάφταρ, τον οποίο θεωρεί τον κατάλληλο για να επιβάλει την τάξη στην χώρα. Τον περασμένο Απρίλιο ο Τραμπ προέβη σε μία ασυνήθιστη, για τα διπλωματικά δεδομένα κίνηση. Δημοσίευσε την απ’ευθείας τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Χάφταρ, στην οποία εξήρε τον Λίβυο στρατάρχη για την συντριβή του Ισλαμικού Κράτους και την διαφύλαξη των πολύτιμων λιβυκών πετρελαιοπηγών!

Αν και απέφυγε να κατατάξει την Μουσουλμανική Αδελφότητα στην λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων, ο πρόεδρος Τραμπ θέλει να τελειώνει με τα “ανοίγματα” του προκατόχου του στο πολιτικό Ισλάμ. Στην περίπτωση της Λιβύης παρατηρούμε μία ενδιαφέρουσα σύμπλευση Ουάσιγκτον και Μόσχας. Διότι η Μόσχα πάντοτε υποστήριζε τις δυνάμεις του ΛΕΣ, αν και όχι στον ίδιο βαθμό που υποστηρίζει τις δυνάμεις του Μπασάρ αλ Άσαντ στην Συρία.

Επισήμως η Μόσχα εμφανίζεται να μην υποστηρίζει την πολιορκία της λιβυκής πρωτεύουσας από τις δυνάμεις του Χάφταρ, ζητώντας «αυτοσυγκράτηση» από όλες τις πλευρές. Εν μέρει ίσως να τρέφει μία δυσπιστία έναντι του Χάφταρ, οποίος υπήρξε για χρόνια ο άνθρωπος της CIA στην Λιβύη, ενώ κατέχει και την αμερικανική υπηκοότητα. Ίσως όμως ο βασικός λόγος να είναι η συμμαχία της Ρωσίας με την Τουρκία. Μοιάζει σαν η Μόσχα να επιθυμεί να δώσει πεδίο δράσης στην Άγκυρα, όπως έχει ήδη κάνει στην Συρία.

Πάντως  και η ρωσική υποστήριξη έχει όρια. Η Μόσχα, σε ανακοίνωση της καταδίκασε το μνημόνιο οριοθέτησης της ΑΟΖ που υπέγραψε ο Ερντογάν με την κυβέρνηση Σαράζ. Η ισλαμική κυβέρνηση ενέδωσε στις πιέσεις της Άγκυρας, καθώς η τουρκική στρατιωτική υποστήριξη αποδείχτηκε καθοριστικής σημασίας στην επιβίωση της.

Απούσες Ελλάδα και ΕΕ από την Λιβύη

Η παράδοση της διπλωματικής “παραλυσίας” της ΕΕ συνεχίζεται και στην Λιβύη, καθώς αρκείται στην ρητορική υποστήριξη της διεθνούς αναγνωρισμένης κυβέρνησης Σαράζ, μην επιδιώκοντας περαιτέρω εμπλοκή. Εξαίρεση αποτελεί ο Γάλλος πρόεδρος, ο οποίος φέρεται να επιθυμεί την στήριξη του Χάφταρ.

Ο Μακρόν επιδιώκει μία ενεργή παρουσία της Γαλλίας στην Μέση Ανατολή, γεγονός που “εκνευρίζει” τον πρόεδρο Ερντογάν, όπως έδειξαν οι πρωτοφανείς προσβολές που εκτόξευσε εναντίον του Γάλλου ομολόγου του. Όμως ο Γάλλος πρόεδρος δεν άφησε αναπάντητες τις προσβολές. Με το που ξεκίνησε η Σύνοδος του ΝΑΤΟ, δήλωσε πως η Τουρκία είναι ο μεγαλύτερος υποστηρικτής του Ισλαμικού Κράτους!

Μέσα σε όλα αυτά έχουμε την Ελλάδα, απλό θεατή των εξελίξεων, σε μία χώρα με την οποία είχε παραδοσιακά προνομιακές σχέσεις. Η Ελλάδα, εδώ και πολλά χρόνια, δεν διατηρεί ούτε πρεσβεία (!) στην Λιβύη, αφήνοντας παντελώς ελεύθερο το παιχνίδι στην Τουρκία. Η Αθήνα απέφευγε επιμελώς να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με την οργάνωση του Χάφταρ, την στιγμή που η “διεθνώς αναγνωρισμένη” κυβέρνηση Σαράζ μετατρέπονταν σε ανδρείκελο του Ερντογάν.

Όλα αυτά την στιγμή που τα κυριότερα αραβικά κράτη, όπως η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος, υποστηρίζουν τον Χάφταρ. Μοναδική και αναμενόμενη εξαίρεση, ο μεγαλύτερος υποστηρικτής της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στον αραβικό κόσμο, το εμιράτο του Κατάρ. Επομένως, αντί να μιμηθεί τον Γάλλο πρόεδρο, η Αθήνα προτίμησε τον ρόλο του “κομπάρσου” στην Λιβύη, ένα λάθος που πήγε να της κοστίσει ακριβά, μετά την συμφωνία Τουρκίας και κυβέρνησης Σαράζ για την ΑΟΖ.

Η Τουρκία “γκριζάρει” την Μεσόγειο

Είναι αλήθεια πως το μνημόνιο οριοθέτησης της ΑΟΖ που υπέγραψε η Τουρκία με την κυβέρνηση Σαράζ παραβιάζει σε τέτοιο βαθμό το διεθνές δίκαιο, που μοιάζει αδύνατον να εφαρμοστεί. Ο μόνος σύμμαχος του Ερντογάν είναι μία ετοιμόρροπη ισλαμική κυβέρνηση, “όμηρος” ισλαμικών παραστρατιωτικών ομάδων, η οποία δεν ελέγχει ούτε το ίδιο της το κοινοβούλιο. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να επικρατήσει εφησυχασμός στην Αθήνα. Διότι η Τουρκία δεν επενέβη στην Λιβύη για να συντρίψει τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό, κάτι τέτοιο έμοιαζε απολύτως ριψοκίνδυνο.

Όπως δήλωσε ο ίδιος ο Ερντογάν, επενέβη για να εξασφαλιστεί μία «ισορροπία δυνάμεων», δηλαδή για να καταφέρει να επιβιώσει η κυβέρνηση Σαράζ, που πλέον ελέγχεται πλήρως από την Άγκυρα. Ο Ερντογάν αποπειράται, μέσω Λιβύης, να νομιμοποιήσει τις αυθαίρετες βλέψεις της Τουρκίας. Δηλαδή να “γκριζάρει” την Μεσόγειο, όπως κατάφερε με το Αιγαίο. Να νομιμοποιήσει έναν πάγιο προπαγανδιστικό ισχυρισμό της, πως τα ελληνικά νησιά και η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχουν υφαλοκρηπίδα, επομένως δεν δικαιούται να κηρύξουν ΑΟΖ!

Στην προηγούμενη συνάντηση του με τον Ερντογάν, ο Έλληνας πρωθυπουργός επαναπαύτηκε στις καλές προθέσεις του Τούρκου προέδρου. Οι εξελίξεις απέδειξαν πως έκανε λανθασμένους υπολογισμούς. Η Ελλάδα πρέπει να είναι έτοιμοι να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της στην Μεσόγειο, όπως και τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν αρκεί μόνο η επίκληση του Διεθνούς Δικαίου, η οποία ουδόλως συγκινεί την Τουρκία. Μία Τουρκία που πήρε το ρίσκο να εμπλακεί ενεργά στο πολεμικό μέτωπο της Λιβύης. Ένα ρίσκο, που αν της βγει, οι εξελίξεις θα είναι ολέθριες.