Τι σηματοδοτεί η απόφαση Τραμπ για αποχώρηση από τη Συρία

Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις μετά την αιφνιδιαστική ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία. Ο Τζέιμς Μάτις, ο άλλοτε πανίσχυρος υπουργός Άμυνας, ανακοίνωσε την παραίτησή του. Μία παραίτηση που συνοδεύτηκε με πολλές αιχμές κατά του Αμερικανού προέδρου. Από την πλευρά του, ο μεγιστάνας μοιάζει έτοιμος να “σηκώσει το γάντι” της αντιπαράθεσης. Ανακοίνωσε ότι θα αντικαταστήσει τον Μάτις, δύο μήνες νωρίτερα απ’ ότι αναμενόταν, εξευτελίζοντας ουσιαστικά τον πρώην υπουργό του.

Ο Τζέιμς Μάτις θεωρούνταν ως μία άτυπη “φωνή της λογικής” στην αμερικανική κυβέρνηση, μαζί με τον προσωπάρχη του Λευκού Οίκου Τζον Κέλι και τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Χέρμπερτ Μακ Μάστερ. Όλοι τους απόστρατοι παρασημοφορημένοι αξιωματικοί, είχαν συγκροτήσει μία άτυπη “τρόικα των στρατηγών”. Αυτή επηρέαζε σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις του Ντόναλντ Τραμπ. Μπορεί ο Μακ Μάστερ να αποχώρησε τον περασμένο Απρίλιο, αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος έμοιαζε να μην είχε πρόβλημα με τον προσωπάρχη του και τον υπουργό Άμυνας.

Όλα όμως άλλαξαν τον περασμένο Σεπτέμβριο μετά από ένα ανυπόγραφο άρθρο στους New York Times. Το βαρυσήμαντο αυτό άρθρο υπογραφόταν από έναν “ανώνυμο Αμερικανό αξιωματούχο”. Ο αξιωματούχος αυτός περιέγραφε πως έχει συγκροτήσει μία “σιωπηλή ομάδα αντίστασης”, έναντι των “χειρότερων ενστίκτων” του Αμερικανού προέδρου.

Ο αρθρογράφος καταδίκαζε τις συνεχιζόμενες επιθέσεις του μεγιστάνα έναντι των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης. Υπερασπιζόταν την τιμή του εκλιπόντα γερουσιαστή Τζον Μακέϊν, του μεγαλύτερου εσωκομματικού αντιπάλου του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος μίλησε οργισμένος για “προδοσία” και για υπονόμευση “εκ των έσω”, χωρίς να έχει άδικο. Ο ανώνυμος αξιωματούχος χρησιμοποιούσε προσβλητικούς χαρακτηρισμούς για τον πολιτικό του προϊστάμενο.

Το ένστικτο του Τραμπ

Ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρούσε ως πιθανούς συντάκτες του άρθρου τον Τζον Κέλι ή τον Τζέιμς Μάτις. Από τότε οι στρατηγοί έχασαν την εμπιστοσύνη του Λευκού Οίκου. Προηγουμένως, ο Ντόναλντ Τραμπ έδειχνε να σέβεται και να υπολογίζει τη γνώμη τους. Για παράδειγμα, τον Αύγουστο του 2017, ο Αμερικανός πρόεδρος ήταν έτοιμος να διατάξει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν. Όμως, η “τρόικα των στρατηγών” κατάφερε να τον μεταπείσει, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.

Στο διάγγελμά του τότε ο Αμερικανός πρόεδρος τελικά ανακοίνωσε την ενίσχυση των αμερικανικών στρατευμάτων στην πολύπαθη χώρα. Έχει ιδιαίτερα ενδιαφέρον να σταθούμε στο πιο χαρακτηριστικό απόσπασμα του διαγγέλματός του. Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει πως στέλνει στρατιωτικές ενισχύσεις στο Αφγανιστάν, παρόλο που το ένστικτό του έλεγε να πράξει το αντίθετο. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του αμερικανικού τύπου, ο μεγιστάνας μεταπείστηκε, έπειτα από κάποιες φωτογραφίες που του έδειξε ο Μακ Μάστερ.

Αυτές έδειχναν την κοσμική ζωή των γυναικών στο Αφγανιστάν, πριν την άνοδο των Ταλιμπάν. Εάν υποθέσουμε πως τα δημοσιεύματα αυτά ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, διέφυγε στον πρώην σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας μία λεπτομέρεια. Πως υπεύθυνες για την επιδείνωση της κατάστασης των γυναικών στο Αφγανιστάν είναι οι ίδιες οι ΗΠΑ. Ήταν η Ουάσινγκτον που εξόπλισε τις οργανώσεις των φανατικών μουτζαχεντίν, οι οποίες πολεμούσαν τα σοβιετικά στρατεύματα κατοχής τη δεκαετία του ’80 και κυριάρχησαν μετέπειτα στη χώρα.

Ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρεί πως έπρεπε να εμπιστευτεί το ένστικτό του από την αρχή. Η αύξηση των αμερικανικών δυνάμεων δεν βελτίωσε την κατάσταση στο Αφγανιστάν. Οι Ταλιμπάν ελέγχουν ακόμα σημαντικό μέρος της χώρας. Έχουν δυνατότητα να πραγματοποιούν πολύνεκρες επιθέσεις, ακόμα και στα καλύτερα φυλασσόμενα σημεία της Καμπούλ. Για τον Τραμπ το Αφγανιστάν είναι μία “χαμένη υπόθεση” και μοιάζει να έχει πάρει τις αποφάσεις του. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να ξεκινήσει η αποχώρηση 5000 στρατιωτών και η εκκένωση ορισμένων στρατιωτικών βάσεων.

Οι ΗΠΑ στρέφονται στον απομονωτισμό

Η αποπομπή του υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον και η παραίτηση του Γκάρι Κον, οικονομικού συμβούλου της κυβέρνησης Τραμπ, σήμαναν μία νέα εποχή για τις ΗΠΑ. Σήμαναν το “τέλος” της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και όχι μόνο σε επίπεδο συμβολισμών. Ο Τίλερσον ήταν ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της ExxonMobil και ο Κον μεγαλοστέλεχος της Goldman Sachs. Δεν είναι τυχαίο που μετά την απομάκρυνσή τους ακολούθησε ο οικονομικός πόλεμος με την Κίνα και η επιβολή δασμών σε μία σειρά εισαγόμενων προϊόντων.

Ουσιαστικά, ο Ντόναλντ Τραμπ εφάρμοσε τότε το πρώτο σκέλος των προεκλογικών του υποσχέσεων. Με την παραίτηση του Τζέιμς Μάτις, (αλλά και την αντικατάσταση του Τζον Κέλι που θα ακολουθήσει τον Ιανουάριο), ήρθε η ώρα για την εφαρμογή του δεύτερου σκέλους των προεκλογικών υποσχέσεών του. Αυτές περιλαμβάνουν την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία αλλά και από το Αφγανιστάν. Οι ΗΠΑ επιστρέφουν πλέον οριστικά στην εποχή του απομονωτισμού.

“Πρώτα η Αμερική” είναι το δόγμα του Τραμπ, όπως δείχνει η όλο και σκληρότερη στάση του στο ζήτημα της μετανάστευσης. Ο Αμερικανός πρόεδρος είναι πρόθυμος να πραγματοποιήσει άλλη μία αμφιλεγόμενη υπόσχεσή του, την κατασκευή του τείχους στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού. Μιας και δεν βρήκε διακομματική συναίνεση στο σχέδιό του, έφτασε στο σημείο να αναστείλει τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ!

Ο μεγιστάνας δεν θα λογαριάσει τις αντιδράσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ, ούτε σε διεθνές επίπεδο. Του αρκεί πως έχει συσπειρώσει τη βάση των υποστηρικτών του. Εν μέρει έχει δίκιο να υποτιμάει τις αντιδράσεις. Η αμερικανική οικονομία σημειώνει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, παρά την επιβολή οικονομικών δασμών. Οι εκτιμήσεις των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης για “παγκόσμιο οικονομικό πόλεμο” διαψεύστηκαν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε μονομερείς οικονομικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, ενώ το ίδιο επιδιώκει μέχρι και η Κίνα.

Οι συνέπειες της απόφασης Τραμπ

Όμως, ο Αμερικανός πρόεδρος έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία. Πρέπει να σημειώσουμε πως το Ισλαμικό Κράτος δεν έχει εξαφανισθεί ολοκληρωτικά. Ελέγχει ακόμα ορισμένες περιοχές και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να ανασυνταχθεί. Επίσης, εμφανίζεται “πλήγμα” στην αξιοπιστία των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό γιατί μοιάζει να εγκαταλείπουν τους Κούρδους, τους πιο αξιόπιστους συμμάχους τους στη μάχη έναντι του ISIS.

Το κενό από την αποχώρηση των Αμερικανών θα σπεύσει να το καλύψει η Τουρκία, μία χώρα που υποστήριζε προηγουμένως τους τζιχαντιστές. Ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίζεται κερδισμένος. Αισθάνεται πως δικαιώνεται το “διπλό παιχνίδι” που παίζει με αντιδυτικές δυνάμεις, όπως η Ρωσία και το Ιράν. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει δίκιο να θεωρεί πως οι εκβιασμοί του, στο τέλος αποδίδουν.

Όσον αφορά την Ελλάδα, αξίζει να παραθέσουμε μία ιστορική αναφορά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στράφηκαν στον απομονωτισμό. Ο Γούντροου Ουίλσον, ο υποστηρικτής της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ηττήθηκε στις εκλογές. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ επέλεξε να αποσυρθεί ολοκληρωτικά από τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Όπως ξέρουμε οι συνέπειες για τα ελληνικά συμφέροντα υπήρξαν καταστροφικές, όπως έδειξε η Μικρασιατική Καταστροφή που ακολούθησε.