Τι σηματοδοτεί η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ

Η απόφαση του Ισραήλ να αναγνωρίσει τη Δημοκρατία της Σομαλιλάνδης συνιστά μια απότομη απομάκρυνση από δεκαετίες διεθνούς συναίνεσης που στήριζαν την εδαφική ακεραιότητα της Σομαλίας. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ αναγνώρισε επισήμως τη Σομαλιλάνδη ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος, καθιστάμενο το πρώτο κράτος που προχωρά σε τέτοια αναγνώριση, μετά τη μονομερή απόσχισή της το 1991.

Η κίνηση επικυρώθηκε μέσω κοινής διακήρυξης που υπογράφηκε από τον Νετανιάχου, τον Ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών Γκιντεόν Σαάρ και τον πρόεδρο της Σομαλιλάνδης Αμπντιραχμάν Μοχάμεντ Αμπντουλάχι, κατά τη διάρκεια τηλεδιάσκεψης. Ισραηλινοί αξιωματούχοι παρουσίασαν την απόφαση «στο πνεύμα των Συμφωνιών του Αβραάμ», σηματοδοτώντας συνέχεια στη στρατηγική εξομάλυνσης σχέσεων που ακολουθεί το Ισραήλ μετά το 2020.

Η διακήρυξη περιγράφει σχέδια για διεύρυνση της συνεργασίας στους τομείς της γεωργίας, της υγείας, της τεχνολογίας και της ευρύτερης οικονομίας, ενώ περιλαμβάνει και πρόσκληση προς τον πρόεδρο της Σομαλιλάνδης για επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ. Η Σομαλιλάνδη, η οποία λειτουργεί ως de facto κράτος για περισσότερα από 30 χρόνια, με δικό της νόμισμα, δυνάμεις ασφαλείας και εκλογικές διαδικασίες με επίκεντρο το Χαργκέισα, επιδίωκε επί μακρόν διεθνή αναγνώριση, αλλά έως σήμερα είχε απορριφθεί από όλα τα κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών.

Η γεωμετρία της Ερυθράς Θάλασσας 

Το στρατηγικό βάρος της Σομαλιλάνδης δεν έγκειται τόσο στον συμβολισμό, όσο στη γεωγραφία. Η περιοχή βρίσκεται κατά μήκος του Κόλπου του Άντεν, με άμεση θέα στα Στενά του Μπαμπ αλ-Μαντέμπ, ένα στενό θαλάσσιο πέρασμα που συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα με τον Ινδικό Ωκεανό.

Περίπου το 10% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου διέρχεται από αυτό το στρατηγικό «σημείο συμφόρησης», συμπεριλαμβανομένων σημαντικών ποσοτήτων μεταφοράς πετρελαίου, γεγονός που το κατατάσσει δίπλα στη Διώρυγα του Σουέζ και τα Στενά του Ορμούζ ως προς τη στρατηγική του σημασία.

Το λιμάνι της Μπερμπέρα προσφέρει έναν δυνητικό κόμβο logistics και μια εναλλακτική λύση στα υπερφορτωμένα λιμάνια της γειτονικής Τζιμπουτί, ενώ λειτουργεί και ως πύλη πρόσβασης για την περίκλειστη Αιθιοπία. Ισραηλινές δηλώσεις τόνισαν τα κοινά συμφέροντα σε θέματα ασφάλειας και σταθερότητας, ιδιαίτερα σε μια περίοδο κατά την οποία η ναυσιπλοΐα στην Ερυθρά Θάλασσα έχει υποστεί επανειλημμένες διαταραχές λόγω επιθέσεων των Χούθι, που συνδέονται με τον πόλεμο στη Γάζα.

Αναλυτές, τους οποίους επικαλούνται περιφερειακά μέσα ενημέρωσης, υποστήριξαν ότι η σχετική σταθερότητα της Σομαλιλάνδης, σε σύγκριση με τη μακροχρόνια σύγκρουση της Σομαλίας με την αλ-Σαμπάμπ, την καθιστά ελκυστικό εταίρο για συνεργασία σε επίπεδο πληροφοριών και θαλάσσιας επιτήρησης σε έναν εξαιρετικά ασταθή διάδρομο.

Ένα επικίνδυνο προηγούμενο

Οι περιφερειακές αντιδράσεις ήταν άμεσες και αρνητικές. Ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου συντόνισε τηλεφωνικές επικοινωνίες με τους ομολόγους του στη Σομαλία, την Τουρκία και το Τζιμπουτί, απορρίπτοντας την αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ και επαναβεβαιώνοντας τη στήριξη στην κυριαρχία της Σομαλίας.

Αιγύπτιοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι η αναγνώριση αποσχισμένων περιοχών συνιστά «επικίνδυνο προηγούμενο» που θα μπορούσε να υπονομεύσει τη νομιμότητα κρατών σε εύθραυστες περιοχές. Οι ίδιες διαβουλεύσεις επανέλαβαν επίσης την αντίθεση σε οποιαδήποτε εξαναγκαστική εκτόπιση Παλαιστινίων και στη δημιουργία παράλληλων αρχών, διατύπωση που συνέδεσε την απόφαση για τη Σομαλιλάνδη με ευρύτερες ανησυχίες σχετικά με τη συμπεριφορά του Ισραήλ στη Γάζα.

Αν και η ανακοίνωση της 26ης Δεκεμβρίου δεν έκανε καμία αναφορά στη Γάζα, νωρίτερα μέσα στο 2025, από τον Μάρτιο έως τον Σεπτέμβριο, δημοσιεύματα ανέφεραν ότι το Ισραήλ και οι ΗΠΑ είχαν προσεγγίσει αρκετές αφρικανικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Σομαλιλάνδης, σχετικά με πιθανή μετεγκατάσταση εκτοπισμένων Παλαιστινίων. Οι αρχές της Σομαλιλάνδης διέψευσαν ότι υπήρξαν επίσημες συνομιλίες, ενώ τοπικοί αναλυτές προειδοποίησαν ότι τέτοια σχέδια θα όξυναν τις περιφερειακές εντάσεις.

Η κίνηση του Ισραήλ αναβιώνει και μια ιστορική υποσημείωση

Το Ισραήλ είχε αναγνωρίσει για πέντε ημέρες τη Σομαλιλάνδη το 1960, πριν η περιοχή ενωθεί οικειοθελώς με τη Σομαλία.
Αυτή τη φορά, η αναγνώριση παραμένει μεμονωμένη, χωρίς άλλο κράτος να ακολουθεί το παράδειγμα του Ισραήλ έως τις 26 Δεκεμβρίου 2025.

Η Σομαλιλάνδη διατηρεί γραφεία διασύνδεσης με παράγοντες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αιθιοπία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ταϊβάν, όμως αυτά δεν ισοδυναμούν με πλήρη διπλωματική αναγνώριση. Σπάζοντας το μακροχρόνιο τείχος μη αναγνώρισης, το Ισραήλ αναβάθμισε το διεθνές προφίλ της Σομαλιλάνδης, επιβαρύνοντας ταυτόχρονα τις σχέσεις του με συμμάχους της Σομαλίας στον Αραβικό Σύνδεσμο και στο Κέρας της Αφρικής.